23
қорларын , қандай анықтама моделге кіруі және қандай модель элементтері
экранға шығуы екенің анықталуы мүмкін. Осындай мүмкіншіліктермен
Rational Rose/C++ бағдарламалық компоненттердің қайта қолднылуын
қамтамасыз етеді. Проектті құрудың қорытындысында Rational Rose- дың
CASE құралдарының көмегімен келесі документтер құралады:
- UML диаграммалары;
- класстар, обьектілер, атрибуттар және операциялар спецификациясы;
- бағдарламалар текстінің дайындау нұсқалары.
2.1.1
UML.
Унифицирленген
модельдеу
тілінде
өңдеудің
функционалдығын сипаттау
Ақпараттық жүйенің бағдарламасын құру үшін ең алдымен міндетті
түрде қалай құру керектігін жобалап алуымыз керек. Компания онымен қалай
қолданып, жұмыс істеу керектігін бастапқы кезде білмейді. Сол себепті
бағдарламаны жасамастан бұрын модель құруымыз керек. Ал модельді құру
арнайы бағдарлама көмегімен орындалады. Ол UML унифицирленген
модельдеу тілінде сипатталады.
UML - бағдарламалық қамтамаларға сызбалар (модельдер) құрудың
стандартты құралы болып табылады. Негізінен UML тілі тіл теңдіктерінен
және кез келген артефактыларды келістіру арқылы мағынасы бар құрылымдар
алуға мүмкіндік беретін ереджелерден тұрады. Тілдің сөздігі мен ережелері
үлгілерді қалай құруға және оқуға болатынын түсіндіреді.
Артефакт – бағдарламалық жүйедегі кез келген жасанды құрылған
элемент. Оны өнім десек те болады. Ол бағдарламалық құралды өңдеу процесі
кезінде құрылады және қолданылады.
Жақсы ұйымдастырылған процесс жұмысты бағалау және жобаны
құрылымымен басқару үшін қандай артефактылар керек екендігін, оларды
құруға қандай ресурс қажеттігін, әрі қалай пайдалану керектігін ескеріп
отырады. Бұл тіл тек графикалық таңбалардан ғана емес, олардың
әрқайсысының атында анықталған мағына бар екенін білдіреді. Ерекшелеу
дәл толық үлгілердің құрастыруын білдіреді. Ерекшеленудің арқасында кез
келген программалық қамтаманың жүйесіз өңдеу процесіне қатысты талдау,
жобалау және жүзеге асыру кезінде маңызды шешімдерге ерекшеленуге
мүмкіндік береді.
UML-дің қөмегімен Delphi, Java, C++, Visual Basic тілдеріне
реаляциялық деректер қорынан немесе объектіге бағытталған тілдерге
ауысуға мүмкіндіктер жасалған.
Бағдарламалық құралдар жасалмақтан бұрын келесі артефактыларды
құрастыру керек:
- жүйеге қойылатын талаптар;
- жүйе архитектурасы;
- жүйе жобасы;
24
- бастапқы коды;
- жобалы жоспарлардың талапқа сәйкестігі;
- жүйенің тестіленуі;
- жүйе прототипі;
- жүйе версиялары және тағы басқа.
UML құрылым бөліктері 4-сұлбада көрсетілген.
4 сұлба – UML құрылым бөліктері
Мәндер – модельдің негізгі элементтері болып табылатын
абстракциялары.
Қатынастар – осы абстракциялық мәндерді байланыстыратын
байланыстар.
Диаграммалар ережеге және тәртіпке байланысты мәндерді бір топқа
жинақтайды.
2.1.2 UML диаграммалары
Прецеденттер диаграммасы прецеденттер және актерлар арасындағы
қатынастарды көрсетеді. Бұл диаграмма қолданушы прецеденттер
көзқарасымен алғанда жүйенің классикалық түріне жатады. Негізінен жүйенің
25
орындалу тәртібін модельдеу және ұйымдастыруды орындайды. Прецеденттер
диаграммасы 1-суретте көрсетілген.
1 сурет
– Прецеденттер диаграммасы
Тізбек диаграммасы объектілер арасындағы байланыстарды көрсетеді.
Кез келген актер объектілермен хабарламалар арқылы байланыса алады.
Жүйенің динамикалық түріне жатады. Тізбектеп орындауды көрсетеді. Тізбек
диаграммасы 2-суретте көрсетілген.
26
2 сурет
– Тізбек диаграммасы
Кооперация диаграмманың тізбек диаграммасынан айырмашылығы
уақытын көрсетпейді. Объектілердің құрылымдық ұйымдастыруын береді.
Жүйенің кооперациялық диаграммасы 3-суретте көрсетілген.
3
сурет – Кооперация диаграммасы
27
2.2 All fusion ERWin Data Modeler программасында мәліметтер
қорының құрылымын өндеу
Деректер қорының инфологиялық жобалауы үшiн Computer Associates
ERwin 4.0-шi құрал CASE таңдаған.
Логикалық үлгiнiң жасауынан бастайтын мәлiметтердiң үлгiсiнiң
жасауы. Қажеттi МҚБЖ және ERwinдi логикалық үлгiнiң сипаттамалары,
жобалаушыдан кейiн таңдап тиiстi физикалық үлгiнi автоматты жасайды.
ERwinнiң физикалық үлгiсiнiң негiзiнде МҚБЖ немесе тиiстi SQLлер жүйелiк
тiзбе шығара алады - скрипт. Бұл процесс (Forward Engineering ) жобалаудың
түзуiмен деп аталады. Масштаб астында физикалық үлгiлерiн сұқтанымын
МҚБЖ ERwin қолданып шығару мүмкiн мәлiметтердiң бiр логикалық үлгiсiн
жасалып шығару мүмкiндігіне нақ сол жетедi. Басқа жағынан, ERwin iшiндегi
жүйелiк тiзбе немесе SQL бойынша - скриптке физикалық және (Reverse
Engineering) мәлiметтердiң логикалық үлгiсiн де құруға болады.
Мәлiметтерден алынған логикалық үлгi негiзiнде ДҚБЖ физикалық үлгiнi
басқалар үшiн шығаруға және содан соң оның жүйелiк тiзбесiн шығаруға
болады. Демек, ERwin бiр серверден басқасына өздерiнің мәлiметтер
құрылымының тасымалдауы бойынша есеп шығаруға мүмкiндiк бередi.
Физикалық үлгiнiң екi түрлі деңгейлерiн танып бiледi:
– өзгеру үлгi (Transformation Model );
– МҚБЖ үлгi (DBMS Model ).
Физикалық үлгi нақты МҚ-ның iске асыруы үшiн қажеттi барлық
мәлiметi қажеттi болады. Өзгеру үлгi ортақ ИЖ-дың бөлiк болатын және
пәндiк облыстың iшкi жиынын суреттей алатын жеке жобаның iске асыруы
үшiн мәлiметi болады. ERwin жеке жобалардың жүргiзуiн жобалаушыға
(Subject Area) пәндiк облыстардың түрiндегi үлгiнiң iшкi жиынын
ерекшелеуге мүмкiндiк бере қолдайды. МҚ жобалаушыларға және әкiмдерге
өзгеру үлгiнi қалай жақсы МҚ объекттер мәлiметтердiң сөздiктерiнде
сақталатынын ұсынса және тексеруге мүмкiндiк беретін мәлiметтердiң
қаншалықты физикалық үлгiсiн Аис талаптарды қанағаттандырады [4].
МҚБЖ өзгеру үлгiден автоматты шығарады және МҚБЖ-ның жүйелiк
тiзбесiнiң дәл бейнесi болып табылады. ERwin жүйелiк тiзбенiң генерациясы
бұл үлгiнi тiкелей жолмен қолдайды.
2.2.1 Мәліметтер қорының логикалық моделі
Логикалық деңгей – бұл деректерге деген абстрактылы көзқарас, мұнда
деректер нақты өмірде қалай көрінсе солай көрінеді. Логикалық деңгейде
көрсетілген модельдер объектілері мәндер мен атрибуттар деп аталады.
Мәліметтердің логикалық моделі басқа логикалық модельдің негізінде
