60
алдындағы және қолданғаннан кейінгі салыстырулар арқылы білуге болады,
яғни бұл бағдарламалық қамтамамен жұмыс істеу қолмен жұмыс істеуден гөрі
оңай, әрі тиімді.
Ақпараттық жүйе жобасының бағалық көрсеткіштері:
- бағдарламаға кететін шығындар;
- жылдық эксплуатациялық шығындарды экономдау;
- бағдарламаға кететін капиталдық шығынының өтелу мерзімі.
4.2 Бағдарламаны жоспарлап құруда кеткен шығындар
Экономикалық элементтері бойынша шығындыр дегеніміз қай жерде
және қай мақсатпен жұмсалғанына байланысты болмайтын біртекті
шығындар түрі.
Саралаудың мәні – өндіріс үрдісінде кейбір шығындар түрінің
атқарымдық рөліне негізделген экономикалық біртектілігі бойынша сипатына
шек қою болып саналады [12].
Шығындарды саралау, яғни бағдарламалық жасақтаманы жасау
барысында кеткен шығындар:
- бағдарлама құрушы жалақысы (Бж);
- әлеуметтік салық (Әс);
- амортизация шығыны (А);
- қажетті заттарға кеткен шығындар (қағаздар, басып шығарушы
бояулары, кеңсе тауарлары және т.б.) (З);
- ғаламтор шығындары (Ғш);
- арендалық төлем, коммунальдық төлемдер (Ат);
- басқа да қосымша шығындар (Бқш).
Бағдарламаны құрастыруға және енгізуге кететін барлық шығын
төмендегі формуламен анықталады:
С= Еж + Әс +А + З + Ғш+ Ат + Бқш, (1)
Ең алдымен бағдарламалық өнімнің еңбек сыйымдылығын анықтап
алуымыз қажет. Еңбек сыйымдылығы құн құрылымының негізгі бөлігін еңбек
шығындары мен біздің жағдайда бағдарламаға кететін уақыт құрайды [2].
Бағдарламалық өнімнің еңбек сыйымдылығы 8-кестеде берілген.
8 кесте
– Бағдарламалық өнімнің еңбек сыйымдылығы
Атауы
Еңбек
сыйымдылығы, адам/сағат
Ақпаратты түсіну
30
Жүйе қауіпсіздігі
45
Жүйені жобалау
40
Жүйені құру
85
Жүйені орындау және жүргізу
35
61
8 кесте – Кестенің жалғасы
Қателерді түзету
15
Пайдаланушыларды үйрету
15
Барлығы
265
Бағдарламалық өнімді құрастыру және оқыту 3 ай көлемінде
анықталады, өйткені құрастырушы 1 күнде 7 сағат жұмыс жасайды аптасында
5 жұмыс күні есептелгенде.
Бағдарламалық және аппараттық қамтылған бағасы 9-кестеде берілген.
9 кесте
– Бағдарламалық және
аппараттық қамтылған бағасы
Бағдарламалық жасақтама мен аппараттық құралдар
Баға, теңге
Borland Delphi
50000
MS Office
45000
HP ProBook 470 G0
120000
Alpha Skins
35000
Inno Setup
40000
HP Laser Printer
60000
Барлығы
350000
Амортизациялық мөлшерлер амортизация көлеміне қарай ерекшеленуі
мүмкін: ол уақыт бірлігіне (бір жылға) – негізгі қор құнының пайыздық бөлігі
(%); шығарылатын өнім бірлігіне – теңге; жұмыс бірлігіне сәйкес белгіленеді.
Біздің жағдайда уақыт пен шығарылатын өнім бірлігіне сай амортизация
есептелінеді, ал жұмыс бірлігіне сай есептелінбейді, себебі жүріс жолы мен
ұшу уақыты жоқ. Амортизациялық шығын негізінен 35 % нормасында
есептелінеді [13].
10 кесте
– Амортизациялық
шығыны
Бағдарлама атауы
Бастапқы
бағасы, тг
Амортизация
нормасы,
35 %
Амортизация
бағасы, теңге
Borland Delphi
50000
50000*0,35
17500
MS Office
45000
45000*0,35
15750
HP ProBook 470 G0
120000
120000*0,35
42000
Alpha Skins
35000
35000*0,35
12250
Inno Setup
40000
40000*0,35
14000
HP Laser Printer
60000
60000*0,35
21000
Барлығы
122500
62
Бір жылдық амортизация шығынының бағасы 2 формуласымен
анықталады:
А= Ф
бас
*А
н
, (2)
мұндағы: А - амортизация бағасы;
Ф
бас
- бастапқы құрылғы бағасы;
А
н
- амортизация нормасы.
Бір жылдық амортизация шығынының бағасын есептегенде:
А = Ф
бас
*0,35 = 350000*0,35 = 122500 теңге.
Бір айлық амортизацияның бағасын есептегенде:
А = 122500 /12 = 10208 теңге.
Үш айлық амортизация бағасының көрсеткішін есептегенде:
А = 10208 *3 = 30625 теңге болады.
Жұмыскерлердің «еңбекақы» бабында субъектінің негізгі өндірістік
персоналының еңбекақы шығындары, соның ішінде жұмыскерлерге,
қызметкерлерге өндірістік нәтижелері үшін сыйақылар, ынталандыратын
төлемдер мен өтемақылар, соның ішінде бағаның өсуіне және табыстар
индекстеуіне байланысты еңбекақы бойынша өтемдер, негізгі қызметке
қатысатын жұмыскерлерге төленетін еңбекақы шығындары.
Жұмыскерлерлдің еңбекақы, яғни еңбек жалақысының есебі 11-кестеде
белгіленген.
11 кесте
– Жұмыскерлердің еңбек
жалақысының есебі
Кезең атауы
Еңбек
сыйымдылығы,
адам/сағат
Баға
сағат,
теңге
Баға,
теңге
Ақпаратты түсіну
30
700
21000
Жүйе қауіпсіздігі
45
700
31500
Жүйені жобалау
40
700
28000
Жүйені құру
85
700
59500
Жүйені орындау және жүргізу
35
700
24500
Қателерді түзету
15
700
10500
Пайдаланушыларды үйрету
15
500
7500
Барлығы
265
182500
