Казахстан – Стандарты и кодексы бухгалтерского учета и аудита
стр. 32
мемлекеттік кəсіпорындардың бухгалтерлерінің біліктілікті көтеру (немесе «қайта
жарақтау») бағдарламаларына қатысуын қамтамасыз ете алады.
Ұсынысқа келетін болсақ, онда Қазақстанда бухгалтерлерді оқыту орталықтары ашыла
бастау үшін, белгілі бір стимулдар мен нақты шараларды көздеуге болады. Олар ұсынатын
қызметтер Қазақстандық компаниялардың қажеттіліктері мен мұқтаждықтарына
бейімделетін болады. Қазақстандық компаниялардың көпшілігіне ХҚЕС стандарттарын
қолданудың көптеген сырлары қажет болмайды. Есептеу əдісі, салықтық жəне қаржылық
есеп-қисапты ажырату, қаржылық есеп-қисаптардың арасындағы өзара байланыс,
əкімгерлік есеп жəне ақша қаражаттарының қозғалысының есебі секілді негізгі ұғымдар
кəсіби біліктілікті көтеру курстарында негізгі зерделенетін пəндер болуға тиіс .
ҚОСЫМША. Еуропалық бағалы қағаздарды реттеушілер комитетінің (КЕРЦБ) № 1 Стандартымен
салыстыру
№ 1 Стандарт Еуропалық бағалы қағаздарды реттеушілер комитетінің (КЕРЦБ) ұсынған Еуропада
қаржылық ақпарат стандарттарын қолдану АФН үшін анықтамалық құжат болып санала алады.
Қаржылық ақпарат бойынша № 1 Стандартта Еуропалық бағалы қағаздарды реттеушілер комитеті
инвесторларды қорғау мақсаттарына, сондай-ақ қаржы нарықтарының адалдығына жəне ашықтығына
ілгері жылжу үшін негізқалаушы ретінде стандарттарды қолданудың 21 іргелі принципі баяндалған.
Осы қосымшада № 1 стандарттың өлшемдерінің көмегімен ол принциптердің əрқайсысына баға
беріледі:
•
1-ші Принцип – 9-шы принципте аталған эмитенттер қаржылық ақпарат көздеріне
мəлімдейтін стандарттарды қолдану туралы талаптардың
19
мақсаты инвесторлардың
мүдделерін қорғау жəне инвестициялар туралы шешімдер қабылдау үшін қажетті
қаржылық ақпараттың ашықтығын арттыру арқылы нарыққа сенімді көтеру болып
табылады. Бұл 2004 жылы құрылған, құрамында бағалы қағаздар нарықтарын қадағалау
үшін жауапты арнайы бөлім бар АФН мақсаттарына қисынды қосылады.
•
2-ші Принцип – Стандарттардың қолданылуын қамтамасыз ету қаржылық ақпаратта
есеп-қисапқа тиісті нормативтік талаптардың сақталуын бақылау жəне оларды
қолдану барысында бұзушылықтар анықталған жағдайда, қажетті шаралар қабылдау
ретінде айқындалады. Қазіргі сəтте тəрізі, жарияланатын есептемелерде ХҚЕС сақтаудың
ешқандай мониторингі жүргізілмейтін секілді, ал негізгі назар құжаттарды тапсыру
мерзімдерін бұзу үшін санкциялар секілді əкімшілік бақылау əдістеріне аударылады, бұл
кей жағдайларда инвесторларға қажетті ақпараттың жеткіліксіздігіне əкеліп соғады.
•
3-ші Принцип – Қаржылық ақпаратта нормативтік талаптардың сақталуын
қамтамасыз ету үшін негізгі жауапкершілік тиісті тəуелсіз құзыретті органдарға
жүктелуге тиіс. АФН құрудың нəтижесінде өзінің құрылымында реттелетін бағалы
қағаздар нарығын қадағалау үшін жауапты арнайы бөлімі болатындай түрде құрылған
тəуелсіз құзыретті орган пайда болды.
•
4-ші Принцип – Құзыреттіəкш органдардың атынан стандарттардың қолданылуын
қамтамасыз ету функцияларын олар аталған əкімшілік органдардың бақылау астында
жəне тапсырмасы бойынша жүзеге асыратын шартта, басқа органдар орындай алады.
Осы принципке сəйкес КАФБ үшін ХҚЕС сақталуын бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік
пайда болады, бірақ бұл орайда РОСК дайындаған топ КАФБ нормативтік талаптарға
жауап бермейтін қаржылық ақпаратты ескертусіз қабылдаған фактілердің бірқатарын
анықтадық.
•
5-ші Принцип – Сақталуын қамтамасыз ету функциясын кімнің жүзеге асыратынан
тəуелсіз, КЕРЦБ белгілеген қолдануды қамтамасыз ету бойынша кез келген стандарт
бұлжытпай орындалуға тиіс. АФН функцияларына банктердің, сақтандыру
компанияларының, зейнетақы қорлары мен бағалы қағаздар нарығының қызметін міндетті
қадағалау кіреді.
Міндетті қадағалау əлі күнге дейін АФН негізгі міндеті болып қалып келеді, бұл ондай
жаңа ұйым үшін орынды да. АФН сондай-ақ тұтынушылардың мүдделерін қорғауды
қамтамасыз етуде маңыды рөл атқарады, жəне де айтарлықтай күш тұғындардан кеоіп
түсетін шағымдарды тергеуге бағытталады. КЕРЦБ № 1 Стандарты бойынша қажет
минималды өкілеттіктер мен сипаттамаларды назарға ала отырып, АФН банктердің,
сақтандыру компанияларының жəне зейнетақы қорларының қаржылық есеп-қисаптарына
қатысты қаржылық ақпарат стандарттарының сақталуына мониторинг жəне қамтамасыз
ету кезінде позитивті рөл атқарадыв.
19
9 –шы принципке сілтеме листингілік компаниялардың қаржылық ақпаратын реттейтін стандарттың
форматын көрсету үшін беріледі.
Казахстан – РОСК «Бухгалтерский учет и аудит» Приложение - стр.1
