259
Математика пәнінде қолданылатын дидактикалық ойындардың жіктемесі
тӛмендегідей болады.
1. Он кӛлеміндегі сандардың атауын, ретін меңгертуге бағытталған
дидактикалық ойындар: санамақ-ойындар, жаңылтпаш-ойындар, жҧмбақ-
ойындар, «Тізбек», «Поезд», «Орныңды тап», «Жалғастыра санау», «Кӛрші,
кӛрші», т.б.
2. Он кӛлеміндегі сандардың қҧрамы туралы білімді бекітуге бағытталған
ойын: «мынау кімнің ҥйі?», «Допты қай ойыншыға беру керек?», «Хаттың иесі
кім?», «Керекті санды қой», т.б.
3. Он кӛлеміндегі сандарды қосу және азайту дағдыларын
қалыптастыруға бағытталған дидактикалық ойындар: «Айға кім бҧрын
жетеді?», «Есептеуші машиналар», «Дҥкен», «Десанттар», «Баспалдақ», «Аң
патшасы», «Орамал тастамақ», «Хан талапай», «Қасқыр мен қой», «Теңге алу»,
т.б.
Қарапайым геометриялық материалдарды меңгеруге бағытталған
дидактикалық ойындар: «Геометриялық эстафета», «Ою қҧрастыру»,
«Фигураны тап», «Бірден сызып шық», «Сыр сандықты ашып қара», т.б [32] .
Математика сабағында оқу жылының басында кӛптеген оқушылар
геометриялық фигураларды ажырата алмайтын болса, дидактикалық
ойындарды
қолдану
арқылы
оқушылардың
барлығына
меңгертуге
болатындығына кӛзіміз жетті.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетінде мен пайдаланған
жоғарыдағы дидактикалық ойындар тӛмендегідей міндеттерді атқарады.
Білімділік - жаңа білімді меңгеру, іскерлік пен дағдыны қалыптастыру ,
алған білімдерін әрі жетілдіру.
Тәрбиелік - қоршаған ортаға қҧнды, сыйлы қатынасты қалыптастыру.
Дамытушылық - баланың физиологиялық және психологиялық
(қабылдау, ес, ойлау, қиял, зейін, ерік)дамуын қамтамасыз ету.
Диагностикалық - оқыту, тәрбиелеу және дамыту нәтижелерін сараптау.
Қысқасы, осы ҧсынып отырған дидактикалық ойындардың мҧндай
педагогикалық жіктемесі атқаратын қызметі және мазмҧны жағынан, менің
ойымша, бірінші сыныптағы оқу-тәрбие ҥрдісінің талаптарына және
оқушыларды субъект етіп қалыптастыруға толығымен жауап береді.
Әдебиеттер:
1. Сағындықов Е., «Қазақтың ҧлттық ойындары» Алматы., Рауан. 1991.
Б.23-25.
2. Қаниева Г. Оқушының ойлау қабілетін дамыту // Қазақстан мектебі.-
1991. - № 5.- Б. 3-10.
3. Мҧқамбетқызы С., Наурызбайқызы Ә., Әубәкірқызы Қ. Математикадан
дидактикалық материалдар мен ойындар және қызықты тапсырмалар. Алматы,
«Рауан» 1994 ж.
260
КЕЙБІР СТАНДАРТТЫ ЕМЕС ТРИГОНОМЕТРИЯЛЫҚ
ТЕҢСІЗДІКТЕРДІҢ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Увалиева С.К.
Кӛкшетау қ., Ш. Уалиханов атындағы Кӛкшетау мемлекеттік университеті
SaltanatK_U@mail.ru
Тригонометриялық теңсіздіктер - мектеп математика курсында негізгі
тҥсініктердің бірі болып табылады. Тригонометриялық теңсіздіктерді шешу
ҥшін функция және анықталу облысы жӛнінде тҥсінік мол болу қажет. Берілген
жҧмыста мектеп оқушысы аңғармаудың және жеткілікті білімнің жетіспеу
салдарынан жіберілетін қателіктерге назар аударылады.
Алдымен бірнеше жағдайларды атап ӛту қажет. Тригонометриялық
теңсіздіктерде тригонометриялық функциялардың аргументтері бҧрыш, не доға
емес нақты сан ретінде қарастырылады. Қазіргі абитуриенттерде тәжірибе
кӛрсеткендей нақты сандар жӛні туралы білімдері жеткілікті емес.
Әдетте тригонометриялық функциялар, алдымен бҧрыштың функциясы
тҥрінде енгізіледі (тек сҥйір бҧрыш). Кейін тригонометриялық функцияның
аргументі тҥсінігі кеңейеді де, доғаның функциясын қарастыруды бастаймыз
[1]. Есепті шешкен кезде бірлік шеңберде бір айналым жасап, яғни 0
0
-тан 360
0
-
қа дейін доғамен шектелмеуге болады. Біз шамалары кез келген градус (оң
және теріс шамалар) болатын доғаны қарастыра аламыз. Осы тҥсінікті негізге
ала отырып, тригонометриялық функцияны периодты функция ретінде
қарастырамыз. Келесі қадам доғаның градустық ӛлшемінен радиандық ӛлшемге
ӛту болып табылады. Енді қорытынды қадам ол нақты сан тҥсінігін енгізу
болады. Сондықтан, санның тригонометриялық функциясы мағынасын,
берілген функцияның сол доғасына, радиандық шамасы осы сан арқылы
анықталатындығынан тҥсінеміз.
Тригонометриялық
теңсіздіктерді
шығарған
кезде
мектеп
бағдарламасынан тыс шығатындай арнайы білімнің қажеті жоқ. Бірақ
теңсіздіктерді шығара келе, оқушы ӛз бетінше шығара бермейтінін білеміз.
Әдетте, мҥғалім берілген тапсырмаға сәйкес сҧрақ қоя отырып, жіберілген
қатені тҥзеп, есепті шығару алгоритмін кӛрсетуі жиі кездеседі. Кейде оқушы
есептің шешімін тақтадан немесе жақын отырған оқушыдан кӛшіріп алады.
Ҧлттық біріңғай тестілеуде оқушыға есептер және сҧрақтары бар кітапша
беріледі де, оқушы ӛз бетімен шығару керек. Осыдан берілген тапсырмаға
сәйкес сҧрақтарды ешкім қоймайды, жоғалтып алынған шамалар жӛнінде
ешкім тҥсінік бермейді және ҧқсас есептерді шығару толқыған кезде
ҧмытылып, оқушы ешкімнен кӛшіре алмайды.
Есептеудің және тҥрлендірудің алгоритмін білмегендіктен, одан да қиын
тригонометриялық теңсіздіктерді шеше алмайды. Мысалы: модуль белгісі бар,
логарифмдік функциялар және т.б. есептің қате шығарылуына себепкер болады.
Бір бӛлігін бӛлек есептегенде, оқушы бар назарын соған аударып, негізгі ойдан
алшақтайды. ҦБТ-да тестілеуді беріп жатқан кезде оқушы толқып, келесі
Достарыңызбен бөлісу: |
