35
түрк»
(ХҮІІ
ғ.),
шығармаларының тілін,
ХҮ-ХҮІІ ғасырлардан
қалған
қазақ
хандарының,
тархандарының
жарлықтары
мен
əр
алуан
іс-қағаздарының
(арыз,
мəлімдеме,
бұйрық т.б) тілін талдап
олардың
қазақ
тіліне
қатысын көрсету.
тілінің
тарихы.
Алматы,
1989,1996 ж ж.
3. Қалиев Ғ,Боранбаев Г.
Қазақ əдеби тілінің тарихы.
Практикалық курс. Алматы,
2001 ж.
4.Мұхамбет-Кəрім
Х.
Диалектология
мен
қазақ
əдеби тіл тарихы мəселелері.
Алматы, 2001 ж.
14 Қазақ поэзиясы
тілінің дамуы.
Шөже,
Сүйінбай,
Шортанбай,
Күдері,
Біржан, Ақан, Мұрат,
Базар
жырау
т.б.
шығармаларының қазақ
əдеби
тілінің
даму
барысындағы орны.
14 1.Айдаров Ғ, Құрышжанов Ə,
Томанов М. Көне түркі жазба
ескерткіштері тілі. Алматы,
1970 ж.
2.Аманжолов С.А. Вопросы
диаклектологии
и
истории
казахского языка. Алма-Ата,
1959, 1997 ж.
3. Аманжолов С.А. Вопросы
диаклектологии
и
истории
казахского языка. Алма-Ата,
1959, 1997 ж.
4.Əуезов М. Қазақтың əдеби
тілі туралы. //Əдебиет жəне
искусство. 1951, № 4.
15 ХІХ ғасырдағы
қазақ хандарының,
старшиналарының
əр алуан
эпостолярлық
құжаттарының
тілі.
Кеңсе
іс-қағаздары
стилінің пайда болуы.
15 Сыздық
Р.
Абай
жəне
қазақтың ұлттық əдеби тілі.
Алматы, 2004 ж.
Исаев С. Қазақ əдеби тілінің
тарихы. Алматы, 1989,1996 ж
ж.
Қалиев Ғ,Боранбаев Г. Қазақ
əдеби
тілінің
тарихы.
Практикалық курс. Алматы,
2001 ж.
Мұхамбет-Кəрім Х.
Диалектология мен қазақ
əдеби тіл тарихы мəселелері.
Алматы, 2001 ж.
7.Пəнді оқыту жөніндегі əдістемелік нұсқаулар
36
Практикалық
(семинарлық,
студиялық)
сабақтарға
əдістемелік
нұсқаулар
Тақырыбы: 1. Қазақ əдеби тілінің тарихы мақсат-міндеттері, мəселелері,
зерттеу əдістері.
Мақсаты: Əдеби тілдің сипаты. Əдеби тіл туралы жалпы мəлімет. Ол
жайындағы түрлі көзқарастар, анықтамалар.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1.Əдеби тілдің сипаты. Əдеби тіл туралы жалпы мəлімет. Ол жайындағы
түрлі көзқарастар, анықтамалар.
2. Əдеби тілдің нормалық белгілері, түрлері. Əдеби тіл нормаларының əр
түрлі тарихи кезеңдерде тұрақтылық дəрежесі мен талаптардың бірдей
еместігі.
3. Əдеби тіл жəне көркем əдебиет тілі, функционалдық стильдер.
Əдістемелік нұсқау:
1. Жаңа лингвистикалық терминдердің анықтамасын жазып, мағыналарын терең
түсіндіру.
2. Басты-басты ұғымдар туралы конспектілер жазу.
3. Көркем əдебиеттен тілдік ерекшеліктерге мысалдар келтіру.
Əдебиет : 1,2,3,
Тақырыбы: 2. Əдеби тіл мен ауызекі сөйлеу тілінің өзара байланысы.
Мақсаты: Сөйлеу тіліне тəн ерекшеліктер. Сөздердің сөйлеу тіліндегі
синтаксистік, морфологиялық жəне фонетикалық өзгешеліктері.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1. Əдеби тілдегі сөздік қор мен ауызекі сөйлеу тіліне тəн сөз байлығының
біреместігі. Диалектизм мен қарапайым сөздердің өзара айырмашылығы жəне
олардың əдеби тілге қатысты, стильдік қызметі. Диалектизм мен дублет сөздер.
2. Қазақ əдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.
Əдістемелік
нұсқау:
семинар – диспут. Белсенді өрбіген əңгімені ұйымдастыру, яғни дəріс
материалдарына, студенттердің өзіндік жұмысына негізделуі тиіс. Жаппай
сұрауды қолдану.
Əдебиет : 1,2,3,4,5,6,7,8,9
Тақырыбы: 3. Қазақ əдеби тілінің тарихи негіздері мен даму кезеңдері.
Мақсаты: Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Түркі
тайпаларының ауызша түрде сақталып келген туындылары.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1. Қазақ халқы – ежелгі түркі тайпалардың ұрпағы. Ауызша сақталып келген
туындылардың түркі халықтарына ортақтығы.
2. Ежелгі түкі тілдері ескерткіштері (Орхон-Енесей жазу нұсқалары) мен
ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.
Əдістемелік нұсқау:
1. Ауызша баяндау. Əдебиеттер тізімінде берілген шығармалармен толығырақ
танысу.
2. Ғалымдар зерттеулерінен өзіне керекті, маңызды жерлерін конспекті жазу
37
Əдебиет : 1,2,3, 4,5,6
Тақырыбы: 4. Ежелгі түкі тілдері ескерткіштері
Мақсаты: Ежелгі түкі тілдері ескерткіштері
Семинарлық сабақтың мазмұны:
Орхон-Енесей жазу нұсқалары мен ұйғыр жазу ескерткіштерінің тілі.
а) «Кодекс Куманикустың тілі:
ə) Қыпшақ тілдері (мамлюк қыпшақтарының тілі; армян қыпшақтарының
тілі;
б) Қожа Ахмет Иассауыдің «Хикмет» өлеңдер жинағының тілі, оның қазақ
тіліне қатысты;
Əдістемелік нұсқау:
1.
Ауызша сұрақ, жауап, кəсіби сөздерді топтастыру
Əдебиет : 1,2,3,5,7
Тақырыбы: 5. Қазақ тілі тарихын дəуірлеу.
Мақсаты: Шығыс түркі ескерткіштері
Семинарлық сабақтың мазмұны:
1) Қараханидтер түріктерінің тілі;
2) Хоризм түріктерінің тілі;
3) Шағатай түріктерінің тіліндегі ескерткіштер. Олардың фонетикалық,
лексикалық жəне грамматикалық сипаты.
Əдістемелік нұсқау:
Карточкалар түрінде
Əдебиет : 1,2,4,5,6
Тақырыбы: 6. Қазіргі қазақ əдеби тілін қалыптастырудың алғашқы
лабораториясы қазақтың бай ауыз əдебиеті.
Мақсаты: Қазіргі қазақ əдеби тілін қалыптастырудың алғашқы лабораториясы
қазақтың бай ауыз əдебиеті.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
Ауыз əдебиеті үлгілерінің тілін, біріншіден, олардың пайда болу дəуініне
қарай бөліп сипаттау, екіншіден олардың жанрлық классификациясына қарай
айырылып
көрсету.
Ауыз
əдебиетінің
лексикалық,
морфологиялық
сипаттамасы, көркемдеу тəсілдері, сөз тіркестіру амалдары; проза бөліктерінде
сөздердің сөйлем ішіндегі орын тəртібі, құрамалас сөйлемдердің берілуі т.б.
Халық ауыз əдебиеті нұсқаларындағы көне түркі элементтері мен оғыз, қарлұқ
тілдері элементтері (лексикасы мен грамматикасы).
Əдістемелік нұсқау: Осы тақырыптардағы білімін кеңейтуге жəне
тереңдетуге жəне студенттердің өз бетімен жұмыс істеуін дамыту үшін
қосымша оқу əдебиеттерімен жұмыстануы керек. Фонетика, тарихи-фонетика
ғылымдарымен байланысына назар аударылуы керек.
Əдебиет : 1,2,3,5,
Тақырыбы: 7. ХҮІІІғ. мен ХІХ ғ. І-жартысы аралығындағы қазақ əдеби тілі.
Мақсаты: ХҮІІІғ. мен ХІХ ғ. І-жартысы аралығындағы қазақ əдеби тілі.
Семинарлық сабақтың мазмұны:
