__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Махамбет Өтемісұлы (1803 – 1846)
Бүкіл ХІХ ғасыр әдебитінде қимыл мен күрес жырын Махамбеттей қып жырлаған өзгеше ақын болған емес.
Мұхтар Әуезов.
Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқан толғауын оқып, тұжырым жасаңдар.
Махамбет Баймағамбет
Махамбеттің өлеңдерін топтастырып жазыңдар.
Салыстырып оқып,талдау жасаңдар.
Махамбет
|
А.Вознесенский
|
1
|
2
|
Қызғыш құс
... Ау,қызғыш құс ,қызғыш құс Ел қорыған мен едім, Менде айырылдым елімнен. Көл қорыған сен едің, Сенде айырылдың көліңнен . Аспанда ұшқан,қызғыш құс!
1
Сені көлден айырған –
Лашын құстың тепкіні.
Мені елден айырған-
Хан Жәңгірдің екпіні.
Айтып-айтпай немене,
Құсалықпен өтті ғой,
Махамбеттің көп күні!
|
Отставший лебедь
Я последний твой лебедь ,Азия
Отстал.
Мне слезами глаза завязаны
Мой крылья в лазури завязали
Немота на мойх устах
2
|
Махамбет өлеңдерін талдау.
Әдебиет теориясы
|
Анықтама
|
Өлеңнен үзінді
|
Ассонанс
|
Өлең тармақтарының бастапқы сөзі бірыңғай дауыстан дыбыстан құралуы.
|
|
Символ
|
Ойды ашық айтпай,тартымды тұспалмен түсіндіру.
|
|
Аллитерация
|
|
|
Параллелизм
|
Екі жағы қатар суреттеледі.Кейіпкердің көңіл күйін табиғат құбылыстарымен байланыстыра бейнелеп суреттеу тәсілі.
|
|
Метафора
|
Сөзді ауыстыру мағынасында сыртқы не ішкі бір ұқсастығына қарапбір затқа балау.
|
|
Риторикалық сұрақ
|
Жауапты қажет етпейді.
Жауабын оқушы өзі табу керек.
|
|
Сөздікпен жұмыс
Жалғыздық- Егесу-
Тебістік- Қызғыш (құс)-
Қору- Құса-
Қамын жеді- Үміттену-
Көрініс табу- Азаттық-
Дулат Бабатайұлы (1802 – 1871)
Сын сәттерде халқын адастырмай ақ жолға бастайтын, бағыт беріп,бағдар көрсететін Темірқазық сынды бітімі бөлек,тұғыры тиянақты алып тұлғалар болады. Қазақ үшін осындай өрелілік өлшемі,биіктік мұнарасы -ХІХ ғасырдың ғажайып,өкілі, от тілді ,орақ ауызды жыр тұлпары- Дулат Бабатайұлы.
(Қ.Раев)
Мәтіннен Дулаттың өмірлік мақсатын,ақындық мұратын білдіретін жолдарды тауып,жазыңдар.
Достарыңызбен бөлісу: |