-бап. Салық міндеттемесін заттай нысанда орындаған кезде

Жер қойнауын пайдаланушы салық төлеу жөніндегі салық міндеттемесін заттай нысанда орындаған жағдайда, мемлекет атынан алушыға пайдалы қазбалар беру күніне:

1) заттай нысанда салықтарды төлеу бойынша салық міндеттемесінің орындалған сомасы жылдық жиынтық табысқа енгізуі тиіс;

2) заттай нысанда салықтарды төлеу есебіне берілген пайдалы қазбалардың өзіндік құны шегерімге жатады;

3) заттай нысанда салықтарды төлеу бойынша салық міндеттемесінің орындалған сомасы осы Кодекстің 263-бабында белгіленген тәртіппен шегерімге жатады.
227-бап. Жылдық жиынтық табысқа енгізілетін табыстар

1. Жылдық жиынтық табысқа салық төлеуші табыстарының барлық түрлері:

1) өткізуден түсетін табыс;

2) сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының сақтандыру, қайта сақтандыру шарттары бойынша табысы;

3) құн өсімінен түсетін табыс;

4) туынды қаржы құралдары бойынша табыс;

5) міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыс;

6) күмәнді міндеттемелер бойынша табыс;

7) осы Кодекстің 106-бабының 1, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтерді) шегеруге құқығы бар салық төлеуші құрған провизиялардың (резервтердің) мөлшерлерін азайтудан түсетін табыс;

8) талап ету құқығын басқаға беруден түсетін табыс;

9) тіркелген активтердің шығып қалуынан түсетін табыс;

10) табиғи ресурстарды геологиялық зерттеуге және өндіруге дайындық жұмыстарына арналған шығыстарды, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушылардың басқа да шығыстарын түзетуден түсетін табыс;

11) кен орындарын әзірлеу салдарын жою қорына аударымдар сомасының кен орындарын әзірлеу салдарын жою жөніндегі іс жүзіндегі шығыстар сомасынан асып кетуінен түсетін табыс;

12) бірлескен қызметті жүзеге асырудан түсетін табыс;

13) егер бұрын бұл сома шегерімге жатқызылмаса, негізсіз ұсталып, бюджеттен қайтарылған айыппұлдардан басқа, танылған немесе борышкер таныған тұрақсыздық айыппұлдары (айыппұлдар, өсімпұлдар) және басқа санкция түрлері;

14) бұрын жүргізілген шегерімдер бойынша алынған өтемақылар;

15) өтеусіз алынған мүлік түріндегі табыс;

16) дивидендтер;

17) депозит, борыштық бағалы қағаз, вексель бойынша сыйақылар, ислам жалдау сертификаты;

18) оң бағамдық айырма сомасының теріс бағамдық айырма сомасынан асып кетуі. Бағамдық айырма сомасы халықаралық қаржылық есептiлiк стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп және қаржылық есептiлiк туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалады;

19) ұтыстар;

20) әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыс;

21) кәсіпорынды мүліктік кешен ретінде сатудан түсетін табыс;

22) ислам банкінде орналастырылған инвестициялық депозит бойынша табыс;

23) сенімгерлікпен басқару шарты бойынша сенімгерлікпен басқару құрылтайшысы немесе сенімгерлікпен басқару туындайтын өзге жағдайларда пайда алушы алатын (алынуға жататын), мүлікті сенімгерлікпен басқарудан түсетін таза табыс;

24) мемлекеттік кәсіпорынның шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығында осындай кәсіпорынға бекітіп берілген негізгі құралдардың амортизациясына байланысты халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес туындайтын табысы;

25) осы тармақтың 1) - 25) тармақшаларында көрсетілмеген басқа да табыстар енгізіледі.

2. Егер табыстардың бірнеше баптарында сол бір табыстар көрсетілуі мүмкін болса, көрсетілген табыстар жылдық жиынтық табысқа бір рет енгізіледі.

Егер 87-98-баптарда өзгеше белгіленбесе, осы Кодекстің туынды қаржы құралдары, ұзақ мерзімді келісім-шарттар (нөмірі көрсетілсін мақала) осы бөлімнің мақсаты үшін табысты тану, оны таныған күнді қоса алғанда, қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Табысты қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес тану табысты осы Кодекске сәйкес анықтау және тану тәртібінен ерекшеленетін жағдайда, көрсетілген табыс салық салу мақсаттары үшін осы Кодексте белгіленген тәртіппен есепке алынады.

3. Мүлікті сенімгерлікпен басқаруды құру туралы актісі бойынша сенімгерлікпен басқарушы мен сенімгерлікпен басқару құрылтайшысының жылдық жиынтық табысы осы Кодекстің 35, 35-1, 35-2, 35-3, 35-4-баптарының ережелерін ескере отырып айқындалады.

4. Салық төлеушінің осы Кодекстің 131 және 132-баптарына сәйкес табыстарын түзетуге құқығы бар. Бұл ретте жылдық жиынтық табыс осы Кодекстің 131 және 132-баптарына сәйкес түзетулерді ескере отырып, теріс мәнге ие болуы мүмкін.

1. Осы Кодекстiң 87 - 98-баптарына сәйкес жылдық жиынтық табысқа енгiзiлетiн табыстардан, сондай-ақ осы Кодекстiң 111-бабының 1-тармағында көрсетiлген шығыстардың сомасынан аспайтын бөлiкте осы Кодекстiң 111-бабының 2-тармағында көрсетiлген табыстардан басқа, тауарларды, жұмыстарды, көрсетiлген қызметтердi өткiзуден пайда болған табыстың сомасы өткізуден түсетiн табыс болып танылады.

2. Өткізуден түскен табыс өткізілген тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтер құнының мөлшерінде, оған қосылған құн салығы және акциз сомасын қоспай айқындалады.

3. Өткізуден түсетін табыс күнін тану қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалады.

4. Қызметтер көрсетуден түсетін табысқа осы бөлімнің мақсатында, сондай-ақ:

1) кредит (қарыз, микрокредит) бойынша, репо операциялары бойынша сыйақылар түріндегі табыс;

2) мүлікті қаржы лизингіне беру бойынша сыйақылар түріндегі табыс;

3) роялти;

4) лизингтен басқа, мүлікті мүліктік жалдаудан (жалға беруден) түсетін табыс жатады.

5. Қазақстан Республикасының трансферттiк баға белгiлеу туралы заңнамасында белгіленген жағдайларда және тәртіпте өткізуден түсетін табыс түзетуге жатады.

1. Құн өсімінен түсетін табыс:

1) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес мемлекет мұқтажы үшін сатып алынған активтерді қоспағанда, амортизацияға жатпайтын активтерді өткізу;

2) жарғылық капиталға салым ретінде амортизацияға жатпайтын активтерді беру;

3) бірігу, қосылу, бөліну немесе бөлініп шығу жолымен қайта ұйымдастыру нәтижесінде амортизацияға жатпайтын активтердің шығып қалуы кезінде құралады.

2. Осы баптың мақсатында амортизацияға жатпайтын активтерге:

1) жер учаскелері;

2) аяқталмаған құрылыс объектілері;

3) орнатылмаған жабдық;

4) табыс алуға бағытталған қызметте пайдаланылмайтын, бір жылдан астам қызмет мерзімі бар активтер, оның ішінде сату үшін көзделген ұзақ мерзімді активтер;

5) осы Кодекстің 116-бабы 2-тармағының 1-1) тармақшасына сәйкес тіркелген активтерге жатқызылмайтын, қызмет мерзімі бір жылдан асатын активтер;

6) бағалы қағаздар;

7) қатысу үлесі;

8) инвестициялық алтын;

9) 2000 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болған Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес құны толығымен шегерімге жатқызылған негізгі құралдар;

10) Қазақстан Республикасының инвестициялар туралы заңнамасына сәйкес 2009 жылғы 1 қаңтарға дейін жасалған инвестициялық келісімшарттар бойынша инвестициялық жоба шеңберінде пайдалануға берілген, құны толығымен шегерімге жатқызылған активтер;

11) осы Кодекстің 97-бабының 2-тармағына сәйкес әлеуметтік сала объектілеріне жатқызылған мүлік жатады.

3. Амортизацияға жатпайтын активтерді өткізу кезінде, осы баптың 4, 5-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, өсім әрбір актив бойынша өткізу құны мен бастапқы құн арасындағы оң айырма ретінде айқындалады.

Амортизацияға жатпайтын активтерді берген жағдайда, осы баптың 4, 5-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, жарғылық капитал салымы ретінде, өсім жарғылық капитал салымының құны және бастапқы құнды негізге ала отырып айқындалған, әрбір актив бойынша активтер құнының арасындағы оң айырма ретінде айқындалады.

Амортизацияға жатпайтын активтерді шығарған жағдайда, осы баптың 4, 5-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, қайта ұйымдастыру нәтижесінде өсім әрбір актив бойынша беру актінде немесе бөлу балансында және бастапқы құнында көрсетілген құн арасындағы оң айырма ретінде айқындалады.

4. Борыштық бағалы қағаздар бойынша:

1) өткізу кезінде - дисконттың амортизациясы және (немесе) өткізілген күнгі сыйлықақы ескеріле отырып, өткізілу құны мен бастапқы құн арасындағы купон ескерілмеген оң айырма;

2) жарғылық капиталға салым ретінде беру кезінде - дисконттың амортизациясы және (немесе) берілген күнгі сыйлықақы ескеріле отырып, жарғылық капитал салымының құны негізге алына отырып айқындалған борыштық бағалы қағаз құны мен бастапқы құн арасындағы купон ескерілмеген оң айырма;

3) бірігу, қосылу, бөліну немесе бөлініп шығу жолымен заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру нәтижесінде шығып қалу кезінде - дисконттың амортизациясы және (немесе) шығып қалған күнгі сыйақы ескеріле отырып, беру актісінде немесе бөліну балансында көрсетілген құн мен бастапқы құн арасындағы купон ескерілмеген оң айырма әрбір бағалы қағаз бойынша құн өсімі болып танылады.

5. Осы баптың 2-тармағының 9) және 10) тармақшаларында көрсетілген активтер бойынша құн өсімі әрбір актив бойынша:

1) өткізу кезінде - өткізу құны мөлшерінде;

2) жарғылық капиталға салым ретінде беру кезінде - жарғылық капиталға салым құны мөлшерінде;

3) бірігу, қосылу, бөліну немесе бөлініп шығу жолымен заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру нәтижесінде шығып қалу кезінде - беру актісінде немесе бөліну балансында көрсетілген құн мөлшерінде айқындалады.

6. Егер осы баптың 8-1 және 10-тармақтарында өзгеше белгіленбесе, осы баптың 2-тармағының 1) – 6), 8) тармақшаларында көрсетілген активтердің бастапқы құны мынадай тәртіппен:

сатып алу, өндіріс, құрылысқа арналған,

немесе

егер активтер жарғылық капитал салымы ретінде алынған жағдайда - жарғылық капитал салымының құны,

егер активтер қайта ұйымдастырудың нәтижесінде алынған жағдайда, беру актісінде немесе бөлу балансында көрсетілген құн;

қосу

олардың құнын арттыратын, оның ішінде Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес оларды сатып алғаннан кейінгі басқа да шығындар, мынадан:

осы Кодекстiң 100-бабы 12-тармағының екiншi бөлiгiне сәйкес шегерiмдерге жататын шығындардан (шығыстардан);

салық төлеушiнiң осы Кодекстiң 100-бабы 6 және 13-тармақтарының, сондай-ақ 101 – 114-баптарының негiзiнде шегеруге құқығы бар шығындардан (шығыстардан);

амортизациялық аударымдардан басқа жиынтық шығындардан айқындалады.

7. Осы баптың 2-тармағының 7) тармақшасында көрсетілген активтердің бастапқы құны оларды сатып алуға, сатып алумен байланысты іс жүзіндегі шығындардың және қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес қатысу үлесінің құнын арттыратын жиынтық құны немесе жарғылық капиталға салым құны болып табылады.

Егер осы тармақта көрсетілген активтер қайта ұйымдастрыу нәтижесінде алынған жағдайда мұндай активтердің бастапқы құны беру актілерінде немесе бөлу балансында көрсетілген олардың құнын негізге ала отырып айқындалады.

8. Осы баптың 2-тармағының 11) тармақшасында көрсетілген активтердің бастапқы құны мұндай активтердің шығып қалған күнгі қайта бағалануы мен құнсыздануы есепке алынбаған баланстық құны болып табылады.

9. Осы баптың мақсатында «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 61-4-бабында көзделген операцияны жүзеге асырған банктің акцияларын және (немесе) бағалы қағаздарының бастапқы құны 2020 жылға дейін жарғылық капиталды арттыруға арналған іс жүзіндегі шығындарды ескере отырып осындай акцияларды және (немесе) бағалы қағаздарды сатып алудың бастапқы құны болып табылады.

10. Осы баптың мақсатында жарғылық капитал салымының құны жарғылық капиталға салым ретінде берілген (алынған), қабылдап алу-беру актінде немесе активтерді қабылдау және беруді растайтын өзге де құжаттарда көрсетілген активтерді құны, бірақ актив берілген (алынған) төлем шотындағы жарғылық капитал салымының сомасынан көп емес құн оның құны болып табылады.

11. Егер амортизацияға жатпайтын активтер өтеусіз алынған болса, осы баптың мақсатында осындай активтердің бастапқы құны осы Кодекске сәйкес өтеусіз алынған мүліктің құны түріндегі жылдық жиынтық табысты қоса, амортизацияға жатпайтын активтердің бастапқы құнын арттыруға жататын, осы баптың 4 және 8-тармақтарында көрсетілген шығындар ескерілген құн болып табылады.

12. Осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген жағдайда, құн өсімінен түсетін табыс амортизацияға жатпайтын активті өткізу жүзеге асырылған салық кезеңінде танылады.

Осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген жағдайда, құн өсімінен түсетін табыс жарғылық капиталға беру жүзеге асырылған салық кезеңінде танылады.

Осы тармақтың 3) тармақшасында көрсетілген жағдайда, құн өсімінен түсетін табыс:

бірігу, қосылу, бөліну жолымен қайта ұйымдастыру кезінде – тарату салық есептілігі табыс етілген салық кезеңінде;

бөлініп шығу жолымен қайта ұйымдастыру кезінде – бөліну балансы бекітілген салық кезеңінде танылады.

13. Бағалы қағаздарды өткізу кезінде құн өсімінен түсетін табыстар осы Кодекстің 137-бабының 2, 3, 4, 4-1 және 4-2-тармақтарының ережелері ескеріле отырып, жылдық жиынтық табысқа қосылады.

1. Мiндеттемелердi есептен шығарудан түсетiн табысқа:

1) кредиторлар оның орындалуы туралы талап қоюды тоқтатқан, салық төлеушiнiң мiндеттемелерiнің мөлшері;

2) егер осы тармақшада өзгеше көзделмесе, салық төлеушi таратылған кезде тарату салықтық есептілігін табыс ету күніне кредитор талап етпеген мiндеттемелер мөлшері жатады.

Осы Кодекске сәйкес салық төлеушіні тарату кезінде тарату салықтық тексеру жүргізу немесе камералдық бақылаудың нәтижесі бойынша қортынды беру көзделген жағдайда мұндай міндеттеменің мөлшері:

салық төлеушінің бастапқы құжаттарына сәйкес төлеуге жататын және осындай балансты бекіту күні аралық тарату балансында көрсетуге жататын (көрсетілген) міндеттеме сомасы (қосылған құн салығын қоспағанда),

алу

аралық тарату балансын бекіткен күннен бастап тарату салықтық тексеруді немесе камералдық бақылауды аяқтағанға дейінгі кезеңде қанағаттандырылатын, міндеттеме сомасы ретінде айқындалады.

Камералдық бақылау нәтижесі бойынша салық органы көрсетілген кезең ішінде қанағаттандырылған міндеттеменің іс жүзіндегі сомасының негізінде міндеттеменің мөлшерін айқындайды және камералдық бақылау нәтижесі бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарламада:

3) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде белгiленген талап қою мерзiмi өткен салықтық кезеңдегі мiндеттемелердiң мөлшері;

4) кредитордың заңды күшіне енген сот шешiмiнің негізінде талап етуге құқығы жоқ, орындау мiндеттемелерiнің мөлшері көрсетіледі.

2. Мiндеттемелердi есептен шығарудан түсетін табыс сомасы салық төлеушінің бастапқы құжаттарына сәйкес:

осы баптың 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген жағдайларда – талап қою тоқталыған күніне;

осы баптың 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген жағдайда – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген талап қою мерзімі өткен күніне;

осы баптың 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген жағдайда – сот шешімі заңды күшіне енген күніне төлеуге жататын міндеттемелер сомасына тең.

3. Осы Кодекске сәйкес күмәнді деп танылған міндеттемелерге осы баптың 1 және 2-тармақтарының ережелері қолданылмайды.

4. Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табысқа кәсіпорынды мүліктік кешен ретінде сатып алу-сату шарты бойынша міндеттемелердің берілуіне байланысты олардың мөлшерін азайту жатпайды.

5. Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табысқа 2017 жылғы 1 қаңтарда «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 61-4-бабында көзделген операцияны жүзеге асырған банктің акцияларын және (немесе) өзге де бағалы қағаздарын тікелей немесе жанама түрде иеленген заңды тұлғаның акцияларын (қатысу үлестерін) сатып алуға байланысты туындаған берешек бойынша міндеттемелердің мөлшерін азайту жатпайды.
231-бап. Күмәндi мiндеттемелер бойынша түсетiн табыс

1. Сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша, сондай-ақ осы Кодекстiң 163-бабының 2-тармағына сәйкес айқындалатын, қызметкерлердің есепке жазылған табыстары бойынша туындаған және осы баптың 2-тармағында белгіленген тәртіппен айқындалатын үш жылдық кезең iшiнде қанағаттандырылмаған мiндеттемелер күмәндi деп танылады. Алынған кредиттер (қарыздар, микрокредиттер) жөніндегі күмәнді міндеттемелер бойынша табысқа алынған кредиттің (қарыздың, микрокредиттің) сомасы қосылмайды.

Көрсетілген күмәнді міндеттемелер осы Кодекстің 8-бөлімінде белгіленген тәртіппен есепке жатқызылудан алып тастауға жататын қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушiнiң жылдық жиынтық табысына енгізілуге жатады.

2. Күмәнді міндеттеме бойынша табыс:

1) кредит (қарыз, микрокредит) шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – кредит (қарыз, микрокредит) шартының талаптарына сәйкес сыйақы төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап;

2) лизинг шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – лизинг шартының талаптарына сәйкес лизингтік төлемді төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап;

3) қызметкерлердің есепке жазылған табыстары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – осы Кодекстің 163-бабының 2-тармағына сәйкес қызметкерлердің табыстарын есепке жазған күннен бастап;

4) осы тармақтың 1) – 3) тармақшаларында көрсетілмеген күмәнді міндеттемелер бойынша:

сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша орындау мерзімі айқындалған міндеттемелерді орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап;

сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша орындау мерзімі айқындалмаған міндеттемелер бойынша тауарды берген, жұмыстарды орындаған, қызметтерді көрсеткен күннен бастап есептелетін үш жылдық кезең аяқталған салық кезеңінде танылады.

3. Осы баптың ережелері осы Кодекстің 103-бабы 3-тармағының ережелерін ескере отырып, шегеруге жатпайтын кредиттер (қарыздар) бойынша сыйақыға таратылмайды.
232-бап. Сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының сақтандыру, қайта сақтандыру шарттары бойынша табыстары

1. Сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының:

1) сақтандыру сыйақылары (жарналары);

2) еңбек сіңірілмеген сыйақылар, болмаған залалдар, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар болған, бірақ мәлімделмеген залалдар бойынша құрылған қайта сақтандыру активтері;

3) сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу;

4) осы Кодекстің 90-бабының 3-тармағында және 95-бабында көрсетілген табыстарды қоспағанда, сақтандыру, қайта сақтандыру шарттары бойынша өзге табыстар түріндегі табыстары сақтандыру, қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының табыстары деп танылады.

2. Осы баптың ережелері сақтандыру, қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйақылары түріндегі табыс халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес 2012 жылғы 1 қаңтарға дейін толық мөлшерде деп танылған осындай шарттарға қолданылмайды.

3. Есепті салық кезеңінің соңында Қазақстан Республикасының сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы заңнамасына сәйкес еңбек сіңірілмеген сыйақылар, болмаған залалдар, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар болған, бірақ мәлімделмеген залалдар бойынша құрылған қайта сақтандыру активтерінің мөлшері мен алдыңғы салық кезеңінің соңындағы осындай активтердің мөлшері арасындағы оң айырма сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының еңбек сіңірілмеген сыйақылар, болмаған залалдар, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар болған, бірақ мәлімделмеген залалдар бойынша құрылған қайта сақтандыру активтері түріндегі табысы деп танылады.

4. Зиян келтірген тұлғаға кері талап қою (регресс) құқығы негізінде сақтандыру төлемдері бойынша сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының және (немесе) қайта сақтандыру шартына сәйкес қайта сақтандыру ұйымының шығыстарын өтеу сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу түріндегі табысы деп танылады.

Бұл ретте 2012 жылғы 1 қаңтарға дейін күшіне енген жинақтаушы сақтандыру, қайта сақтандыру шарты, жинақтаушы емес сақтандыру, өмірді қайта сақтандыру шарты бойынша сақтандыру жарналары түріндегі табыстар халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес, оның ішінде 2011 жылғы 31 желтоқсаннан кейін танылатын осындай шарттар бойынша сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу түріндегі табысы мынадай формула бойынша айқындалады:

Т * (А/Б), мұнда:

Т – есепті салық кезеңінде алуға жататын (алынған) сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу түріндегі табыс;

А – 2011 жылғы 31 желтоқсаннан кейін есепті салық кезеңінде сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу түріндегі табысты тану күнін қоса алуға жататын (алынған) сақтандыру жарналары;

Б – шарт күшіне енген күннен бастап есепті салық кезеңінде сақтандыру төлемдері бойынша шығыстарды өтеу түріндегі табысты тану күнін қоса алуға жататын (алынған) сақтандыру жарналары.

1. Егер осы бапта өзгеше көзделмесе, осы Кодекстің 106-бабының 1, 1-3, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтердi) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушi құрған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерiн азайтудан түсетiн табыстар деп:

1) борышкер талапты орындаған кезде орындау сомасына пропорционалды мөлшерде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомасы;

2) цессия шартын жасасу жолымен басқаға қайта табыстау туралы шарттың, жаңартпа, талап ету құқықтарын беру шартының негiзiнде және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де негiздерде борышкерге қойылатын талаптардың мөлшерiн азайтқан кезде талаптар мөлшерiн азайту сомасына пропорционалды мөлшерде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомасы;

3) күтілетін кредиттер шығындарының бағасын өзгерту нәтижесінде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизияларды (резервтердi) азайту сомасы танылады.

2. Осы Кодекстің 106-бабының 1-1-тармағына сәйкес провизияларды (резервтердi) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушi құрған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерлерiн азайтудан түсетiн табыстар деп:

1) борышкер талапты орындаған кезде орындау сомасына пропорционалды мөлшерде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомалары;

2) цессия шартын жасасу жолымен басқаға қайта табыстау туралы шарттың, талап ету құқығын жаңарту, қайта беру шартының негiзiнде және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де негiздерде борышкерге қойылатын талаптардың мөлшерiн азайтқан кезде талаптар мөлшерiн азайту сомасына пропорционалды мөлшерде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомалары;

3) күтілетін кредиттер шығындарының бағасын өзгерту нәтижесінде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизияларды (резервтердi) азайту сомалары;

4) қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес 2026 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша бухгалтерлік есепте көрсетілген, бас банктің күмәнді және үмітсіз активтерін сатып алуға банктің еншілес ұйымы ұсынған күмәнді және үмітсіз активтерге қарсы есепті және (немесе) алдыңғы салық кезеңдерінде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомалары танылады. Осы тармақшада көрсетілген провизиялардың (резервтердiң) сомалары 2026 жылға келетін салық кезеңі ішіндегі банктің жылдық жиынтық табысына қосылады. 2027 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болады.

3. Кредит (қарыз) бойынша борыш осы тармақта белгіленген тәртіппен және шарттарда кешірілетін жағдайда, осы Кодекстің 106-бабының 1-тармағына сәйкес провизияларды (резервтерді) құру бойынша шығыстар сомаларын шегеруге құқығы бар банк есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерімге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомаларын провизиялардың (резервтердің) мөлшерін азайтудан түскен табыс деп танымайды.

Осы тармақтың ережелері 2013 жылғы 31 желтоқсанда дауыс берушілердің 90 пайыздан астам акциясы ұлттық басқарушы холдингке немесе бұрын осындай банк болып табылған заңды тұлғаға тиесілі, оған қатысты сот шешімімен қайта құру жүргізілген банкке қолданылады.

Осы тармақтың ережелері осы Кодекстің 106-бабының 1-тармағына сәйкес оларға қарсы банк есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерімге жатқызылған провизияларды (резервтерді) құрған, мыналардан:

негізгі борыш бойынша берешектен;

2012 жылғы 31 желтоқсаннан кейін есептелген сыйақы бойынша берешектерден тұратын кредит (қарыз) бойынша борышқа қолданылады.

Осы тармақ бір мезгілде мынадай талаптар орындалған кезде:

1) кредит (қарыз) 2009 жылғы 1 қазанға дейін берілсе;

2) кредит (қарыз) бойынша борышкер осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген банктің басқару органы 2015 жылғы 1 қаңтарға дейін бекіткен (бекітілген) және 2015 жылғы 1 ақпаннан кешіктірілмей уәкілетті органға ұсынылған (ұсынылатын) борыштары кешірілуге жататын кредиттер (қарыздар) бойынша борышкерлердің тізбесінде (тізбелерінде) көрсетілсе;

3) кредит (қарыз) бойынша борышты кешіру осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген банктің басқару органы 2015 жылғы 1 қаңтарға дейін бекіткен (бекітілген) және 2015 жылғы 1 ақпаннан кешіктірілмей уәкілетті органға ұсынылған (ұсынған) борыштары кешірілуге жататын кредиттер (қарыздар) бойынша борышкерлердің тізбесінде (тізбелерінде) көрсетілген сома шегінде жүргізілсе;

4) кредит (қарыз) бойынша бір және (немесе) одан да көп құжат болса:

бейрезидентке берілген:

шет мемлекеттің құқық қорғау органына борышкер-жеке тұлғаға және (немесе) лауазымды адамға немесе борышкер-заңды тұлға қабылдаған шешімдерді өзге түрде тікелей немесе жанама айқындауға мүмкіндігі бар тұлғаға қатысты қылмыстық іс қозғау туралы өтініш;

Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің сотына борышты өндіріп алу туралы, кепілге өндіріп алуды қолдану және (немесе) кепілге қатысты жойылған құқықтарын қалпына келтіру туралы талап;

борышкерде және банк алдында борышкермен бірге ортақ немесе субсидиарлық жауаптылықта болатын үшінші тұлғаларда өндіріп алынуы мүмкін мүлік, оның ішінде ақша, бағалы қағаздар немесе табыстар болмаған және оның мүлкін немесе табыстарын анықтау бойынша қолданылған шаралар нәтижесіз болған жағдайда, атқару құжатын аталған банкке қайтару туралы сот орындаушысының заңды күшіне енген қаулысы немесе шет мемлекеттің өзге де құжаты;

шет мемлекет сотының борышты өндіріп алудан, кепілге қатысты жойылған құқықтарды қалпына келтіруден, борышкердің мүлкіне, оның ішінде ақшасына, бағалы қағаздарына немесе табыстарына өндіріп алуды қолданудан бас тарту туралы заңды күшіне енген шешімі;

шет мемлекет сотының борышкерді банкрот деп тану туралы заңды күшіне енген шешімі және (немесе) конкурстық іс жүргізудің аяқталуы туралы ұйғарымы;

шет мемлекеттің құзыретті органының борышкерді немесе кепіл берушінің таратылуына байланысты заңды тұлғалардың тізілімінен шығару туралы құжаты;

резидентке берілген:

Қазақстан Республикасының құқық қорғау органына борышкер-жеке тұлғаға және (немесе) лауазымды тұлғаға немесе борышкер-заңды тұлға қабылдаған шешімдерді өзге түрде тікелей немесе жанама айқындауға мүмкіндігі бар тұлғаға қатысты қылмыстық іс қозғау туралы арыз;

банктің арызы бойынша Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарының шаралар жүргізгенін немесе қылмыстық іс қозғалғанын растайтын құжат болса, кредит (қарыз) бойынша борышты кешіру жағдайына қолданылады.

Осы тармақшада көзделген құжаттардың болуы бейрезиденттерге берілген кредиттер (қарыздар) бойынша:

ипотекалық шарт жасасқан күні негізгі борышты толық қамтамасыз еткен кепіл мүлікті негізгі борыш сомасынан төмен бағамен соттан тыс тәртіппен сауда-саттықта сатқаннан кейін кредит бойынша өтелмеген борыш сомасын кешіру кезінде;

талап ету құқығын басқаға беру күні бейрезидент болып табылатын үшінші тұлғаға дисконтпен банк кредит (қарыз) бойынша талап ету құқығын беру кезінде, егер басқаға беру жүргізілген кредит (қарыз) бойынша талап ету құқығының құны бағалаушы мен осындай үшінші тұлға немесе банк не банктің мүдделерін білдіретін немесе осындай банктің мүдделерінде мүлікті басқару үшін шет мемлекеттің соты тағайындайтын тұлға арасындағы шарт бойынша Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы немесе шет мемлекеттің заңнамасына сәйкес жүргізілген бағалау туралы есепте айқындалған банктің талап ету құқығының нарықтық құнына тең болса;

банктің басқару органы мыналардың:

Қазақстан Республикасы мен осындай шет мемлекет арасындағы қылмыстық және (немесе) азаматтық істер бойынша құқықтық көмек туралы келісімнің;

кредиттің (қарыздың) берілгенін растайтын шарттың түпнұсқасының болмауына байланысты шет мемлекеттің құқық қорғау органына немесе сотына жүгіне алмайтындығын құжаттық растаған жағдайда;

борышты кешіру күні бейрезидент болып табылатын борышкерге кредит (қарыз) бойынша борыш сомасы мен бағалаушы және борышкер немесе осындай банк арасындағы шарт бойынша Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүргізілген бағалау туралы есепте айқындалған, банктің осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген талап ету құқығының нарықтық құны арасындағы айырма ретінде айқындалатын борышының бір бөлігін кешірген кезде, егер:

кредит (қарыз) берілген шартқа борышкер қол қойған, борышының қалған бөлігін (бұдан әрі – борыш қалдығын) өтеу шартымен борышының бір бөлігін кешіруді көздейтін өзгеріс болған;

осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген банк:

осы Кодекстің 90-бабының 1-тармағына сәйкес құрылған провизиялардың (резервтердің) мөлшерін азайтудан түсетін табысты борыш қалдығы мөлшерінде таныған;

табысқа осы Кодекстің 131 және 132-баптарында көзделген түзету жүргізбеген;

борыштың бір бөлігі кешірілгеннен кейін құрылған борыш қалдығының сомасына қарсы провизиялар (резервтер) бойынша шығыстар сомасын шегерімге жатқызбаған жағдайда;

5) кредит (қарыз) бойынша кредиттік бюрода Қазақстан Республикасының кредиттік бюро және кредит тарихын қалыптастыру туралы заңнамасына сәйкес банк берген, кредит (қарыз) бойынша борыш сомасы туралы ақпарат болса;

6) кредит (қарыз) бойынша бастапқы бухгалтерлік құжат болса, соның негізінде осындай кредит (қарыз) бойынша осы Кодекстің 106-бабының 1-тармағына сәйкес шегерімге жатқызылған провизиялар (резервтер) құрылған болса;

7) кредит (қарыз) бойынша кредиттік тіркелімде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне берген ақпараты болса, талап етілмейді.

Бұл ретте кешірілуге жататын кредиттер (қарыздар) бойынша борышкерлер тізбесінде әрбір кредит (қарыз) бойынша:

1) кредит дерекнамасының нөмірі;

2) кредиттің (қарыздың) берілген күні;

3) қарыз алушының (қосалқы қарыз алушының) тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда) және (немесе) атауы;

4) кредит (қарыз) бойынша 2012 жылғы 31 желтоқсаннан кейін есептелген сыйақы мен негізгі борыш бойынша кешірілуге жататын шекті борыш сомасы көрсетіледі.

Осы тармақтың ережелері банк жұмыскеріне, жұбайына (зайыбына) және банк жұмыскерінің жақын туыстарына берілген кредиттерге (қарыздарға) қолданылмайды. 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болады.

5. Мынадай:

1) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген негіздер бойынша сот шешімімен борышкер-заңды тұлғаның таратылуына байланысты Бизнес-идентификаттау нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiнен алып тасталған;

2) борышкер-жеке тұлға күшiне енген сот шешiмi негiзiнде хабарсыз кеткен, әрекетке қабiлетсiз, әрекет қабiлетi шектеулi деп танылған немесе күшiне енген сот шешiмi негiзiнде ол қайтыс болған деп жарияланған;

3) борышкер-жеке тұлғаға I, II топтағы мүгедектiк белгiленген, сондай-ақ борышкер-жеке тұлға қайтыс болған;

4) осы Кодекстің 106-бабының 1, 1-1, 1-3, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтерді) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеуші алдында жауапты болатын борышкерде және борышкермен бірлесіп ортақ немесе субсидиарлық жауапты болатын үшінші тұлғаларда өндіріп алуды қолдануға болатын мүлік, оның ішінде ақша, бағалы қағаздар немесе табыстар болмаған жағдайда, осы Кодекстің 106-бабының 1, 1-1, 1-3, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтерді) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушіге атқару құжатын қайтару туралы сот орындаушысының қаулысы заңды күшіне енген және оның мүлкін немесе табыстарын анықтау бойынша сот орындаушысы қолданған, Қазақстан Республикасының атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы заңнамасында көзделген шаралар нәтижесіз болған;

5) соттың борышкердің мүлкіне, оның ішінде ақшасына, бағалы қағаздарына немесе табыстарына осы Кодекстің 106-бабының 1, 1-1, 1-3, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтерді) құру жөніндегі шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушінің өндіріп алуды қолдануынан бас тарту туралы сот шешімі заңды күшіне енген;

6) борышкер-дара кәсiпкердiң Қазақстан Республикасының оңалту және банкроттық туралы заңнамасына сәйкес банкрот деп танылуына байланысты дара кәсiпкер ретiнде тiркеу есебiнен алынған;

7) банктің бастапқы құжаттарына сәйкес кредит (қарыз) бойынша талап ету құқығын басқаға берген күні банк басқаға беруді жүргізген кредит (қарыз) бойынша талап ету құқығының құны мен банк борышкерден алуға жататын кредит (қарыз) бойынша талап ету құны арасындағы терiс айырма бөлiгiнде «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңында көрсетілген заңды тұлғаларға банк кредит (қарыз) бойынша талап ету құқықтарын беруі;

8) қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен есептiлiк туралы заңнамасының талаптарына сәйкес төленбеген, мерзімі өткен кредит (қарыз) және ол бойынша сыйақы, құжаттамалық есеп айырысу мен кепiлдiктер бойынша дебиторлық берешек түрінде борышкерге қойылатын талаптың мөлшерін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес есепті салық кезеңінде борышкерге салық төлеушінің мұндай талап қою құқығын толық немесе ішінара тоқтатуы болмаған жағдайда осы Кодекстің 106-бабының 1-тармағына сәйкес провизиялар (резервтер) құру бойынша шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеуші бухгалтерлік есепте азайтқан;

9) осы Кодекстің 106-бабының 1-тармағына сәйкес провизиялар (резервтер) құру бойынша шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеуші кредит (қарыз) бойынша үмiтсiз берешекті және ол бойынша сыйақыны кешіруге байланысты кредиттер (қарыздар) бойынша үмiтсiз берешектің және олар бойынша сыйақының салық кезеңінде кешірілген жалпы сомасының салық кезеңінің басындағы кредиттер (қарыздар) бойынша негізгі борыш сомасына және олар бойынша сыйақыға арақатынасының ең жоғары мөлшері шегінде борышкерге қойылатын талап мөлшері азайғанда. Бұл ретте мұндай арақатынастың ең жоғары мөлшері 0,1 коэффициентке тең;

10) осы Кодекстiң 106-бабының 1-3-тармағына сәйкес провизиялар (резервтер) құру бойынша шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушi кредит (қарыз) бойынша үмiтсiз берешекті және ол бойынша сыйақыны кешіруге байланысты кредиттер (қарыздар) бойынша үмiтсiз берешектің және олар бойынша сыйақының салық кезеңінде кешірілген жалпы сомасының салық кезеңінің басындағы кредиттер (қарыздар) бойынша негізгі борыш сомасына және олар бойынша сыйақыларға арақатынасының ең жоғары мөлшері шегінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бекіткен ипотекалық тұрғын үй қарыздарын (ипотекалық қарыздарды) қайта қаржыландыру бағдарламасы шеңберінде қайта қаржыландыруға жататын ипотекалық тұрғын үй қарызы (ипотекалық қарыз) бойынша борышкерге қойылатын талап мөлшері азайғанда. Бұл ретте мұндай арақатынастың ең жоғары мөлшері 0,1 коэффициентке тең;

11) «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 61-4-бабында көзделген операцияны жүзеге асырған, осы Кодекстiң 106-бабының 1-тармағына сәйкес провизияларды (резервтердi) құру жөнiндегi шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар банк 2017 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кредитке (қарызға) және ол бойынша сыйақыға байланысты үмітсіз берешекті кешірген жағдайларда, борышкерге қойылатын талаптар мөлшерi азайтылған кезде есептілік және (немесе) алдыңғы салықтық кезеңдерде шегерiмдерге жатқызылған провизиялар (резервтер) сомасы осы Кодекстiң 106-бабының 1, 1-1, 1-3, 3 және 4-тармақтарына сәйкес провизияларды (резервтердi) құру жөнiндегi шығыстар сомасын шегеруге құқығы бар салық төлеушi құрған провизиялардың (резервтердiң) мөлшерлерiн азайтудан түсетiн кiрiс деп танылмайды. (2020 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болады.).

6. Есепті салық кезеңінің соңында еңбек сіңірілмеген сыйлықақылар, болмаған залалдар, мәлімделген, бірақ реттелмеген залалдар, болған, бірақ мәлімделмеген залалдар бойынша Қазақстан Республикасының сақтандыру және сақтандыру қызметі туралы заңнамасына сәйкес құрылған сақтандыру резервтерінің бұрын шегерімге жатқызылған мөлшері мен алдыңғы салық кезеңінің соңындағы осындай резервтердің мөлшері арасындағы теріс айырма сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымының сақтандыру резервтерін азайтудан түсетін табыс деп танылады.