Оқушыларға тақырыпты«Көршіңе әңгімелеп бер»әдісі арқылы түсіндіремін.
.Ядролық физикада ұзындық бірлігі ретінде фемтометр алынады:
1 фм=10-15 м
2. Атомдар, ядролар және элементар бөлшектр үшін массаның бірлігі ретінде массаның атомдық бірлігі (м.а.б) қолданылады:
1 м.а.б.=1,6605406·10-27 кг.
Көміртегі-12 изотопы атомының массасының 1/12 бөлігі массаынң атомдық бірлігі ретінде алынады.
3. Атом физикасында энергияның бірлігі ретінде электрон-вольт (эВ) алынады .
Заряды бір элементар зарядқа (е=1,6·10-19Кл) тең электронның потенциалдар айырымы бір вольт болатын электр өрісінде алатын кинетикалық энергиясы электрон-вольт болады.
1эВ=1,6·10-19Дж
1кэВ=1,6·10-16Дж
1МэВ=1,6·10-13Дж
1ГэВ=1,6·10-10Дж
1905 ж. А. Эйнштейн:Е0=mc2 (Эйнштейн қатысы)
с≈3·108 м/с –вакуумдағы жарық жылдамдығы.
Мя<(Z·mp+N·mn)
Ядролық тарту күшінің жұмыс есебінен нуклондардан атом ядросы түзілгенде пайда болатын массалар айырымын массалар ақауы деп атайды.
∆m=(Z·mp+N·mn)- Мя
Мя-ядро массасы, mp-протон массасы mn-нейтрон массасы,Z- протон саны
N- нейтрон саны ∆m=(Z·Мн+N·mn)- Ма
Мн-сутегі атомының тыныштық массасы
Ма-зерттейтін атомның тыныштық массасы
Жеке бөлшектр бірігіп ядроны құрағанда, пайда болатын масса ақауы есебінен бөлініп шығатын энергия ядроның байланыс энергиясы деп аталады.
Eб= ∆mc2=(Z·mp+N·mn- Мя)·c2==(Z·MH+N·mn- Мат)·c2
Eб= ∆m·931,5 МэВ=(Z·mp+N·mn- Мя)·931,5МэВ
∆m – ядроның масса ақауы
Ядроны жеке нуклондарға толық ыдыратуға жұмсалатын энергияны байланыс энергиясы деп аталады.
Бір нуклонға келетін байланыс энергиясының шамасын меншікті байланыс энергиясы деп атайды:
А-ядродағы нуклондар саны.
Атом радиусы ≈10-10м
Ядро радиусы ≈10-14-10-15 м
Ядрода нуклондарды берік байланыста ұстап тұрған күшті ядролық күштер деп атайды.
Ядролық күштердің қасиеттері:
Ядролық күштер қысқа әрекетті күштер.
Ядролық күштер зарядтарға тәуелсіз.
Ядролық күштер қаныққыш күштер.
1.Ядролық физикада ұзындық бірлігі ретінде фемтометр алынады:1 фм=10-15 м
2. Атомдар, ядролар және элементар бөлшектр үшін массаның бірлігі ретінде массаның атомдық бірлігі (м.а.б) қолданылады:
1 м.а.б.=1,6605406·10-27 кг.
Көміртегі-12 изотопы атомының массасының 1/12 бөлігі массаынң атомдық бірлігі ретінде алынады.
3. Атом физикасында энергияның бірлігі ретінде электрон-вольт (эВ) алынады .
Заряды бір элементар зарядқа (е=1,6·10-19Кл) тең электронның потенциалдар айырымы бір вольт болатын электр өрісінде алатын кинетикалық энергиясы электрон-вольт болады.1эВ=1,6·10-19Дж
1кэВ=1,6·10-16Дж
1МэВ=1,6·10-13Дж
1ГэВ=1,6·10-10Дж
1905 ж. А. Эйнштейн:
Е0=mc2(Эйнштейн қатысы)
с≈3·108 м/с –вакуумдағы жарық жылдамдығы.
, , Мя<(Z·mp+N·mn)
Ядролық тарту күшінің жұмыс есебінен нуклондардан атом ядросы түзілгенде пайда болатын массалар айырымын массалар ақауы деп атайды.
Тапсырма Топтық жұмыс
1-топ
1-тапсырма
Менделеев кестесін пайдаланып, аргон, күміс, алтын, уран, цезий ядроларының құрамы қандай?
2- тапсырма
Магнийдің 12Мg24 ; 12Мg25 ; 12Мg26 изотоптарының ядроларының құрамына ененетін протондар мен нейтрондардың санын табыңдар.
2-топ
1-тапсырма
Менделеев кестесін пайдаланып, аргон, күміс, алтын, уран, цезий ядроларының құрамы қандай?
2- тапсырма
Неонның 10Ne20 ; 10Ne21 ; 10Ne22 изотоптарының ядроларының құрамына ененетін протондар мен нейтрондардың санын табыңдар.
3-топ
1-тапсырма
Менделеев кестесін пайдаланып, аргон, күміс, алтын, уран, цезий ядроларының құрамы қандай?
2- тапсырма
Уранның 92U233 ; 92U235 ; 92U238 изотоптарының ядроларының құрамына ененетін протондар мен нейтрондардың санын табыңдар.
Табыс критерийі:
1. Ядро қандай бөлшектерден тұратынын білемін
2. Изотоп туралы мағлұмат аламын
3. Ядролық күштің пайда болу себебін түсіндіре аламын
Оқушылар «Табыс критерийлерін» басшылыққа ала отырып, бір бірін «Бағдаршам» әдісі арқылы бағалайды
Атом дегеніміз не?
Атомның ашылуы жайлы не білесіңдер?
Резерфорд тәжірбиесін түсіндір?
Темір мен мыс атомының құрамын салыстыр?
Атомның планетарлық моделі қандай тәжірибеге негізделген
Атом құрамын білу біз үшін маңызы қаншама
|