Сабақтың тақырыбы : Ж. Аймауытовтың "Әнші" әңгімесіндегі Әмірқан бейнесі

жүктеу 213,59 Kb. бет 75/78 Дата 14.05.2022 өлшемі 213,59 Kb. #38589 түрі Сабақ

б) Жаңа сабақты түсіндіру. Сарыұлы Ақтамберді (1675 - 1768) атақты жырау, қолбасшы батыр, қоғам қайраткері. Ұлы жүздің Ошақты руынан. Әкесі Сары мен шешесі Сырбикеден жалғыз туған.  Қазақ тарихындағы аласапыран кезеңде өмір сүрген Ақтанберді «дұшпаннан көрген қорлығым, сары су болды жүрекке. Он жетіде құрсанып, қылыш ілдім білекке. Жауға қарай аттандым, жеткіз деп, құдай, тілекке» деп, өзі айтқандай, он жеті жасында ақ қолына қару алып, ел қорғауға аттанады.  Ол 1742 жылы Орта жүз ру басшыларының Орынборда ант беру жиналысына өкіл болған. 1738-1752 жылдары қазақ-қалмақ арасында болған қанды қақтығыстардың барлығына дерлік қатысқан. «Ақтабан шұбырынды» оқиғасының зұлмат қан кешуін бастан өткерген. Ес білгеннен бастап 70 жыл бойы ат үстінен түспей елі мен жерін қорғаған қас батыр, айтулы шешен, қабырғалы би, атақты жырау болған. Қазақ жауынгерлерінің азаттық, құлдық жөніндегі түсініктері, көшпелі халықтың тыныс-тіршілігі болашаққа деген сенімі, адалдық-жауыздық, қиянат, әділетсіздік хақындағы таным-түсініктері Ақтамберді талғамынан өтіп жыр-толғауға айналған.  Ақтамберді жырау шығармалары Жыраудың «Жағалбай деген ел болар», «Жағаға қолдың тигенін», «Жел, жел есер, жел есер» толғауларындағы жалғыздық, жарлылық мәселелерінің жырлануы.  «Балпаң балпаң кім баспас», «Жауға шаптым», «От басар орыны отаудай» секілді біраз жырларында жұртшылықты ата жаумен айқасқа шақырады.  Күлдір,күлдір кісінетіп», «Уа, қарт Бөгенбай», «Жауға шаптым ту байлап», «Заманым менің тар болды» және тағы да басқа өлең-толғаулары батылдыққа, ізгілікке, патриоттық күй-сезімдерге толы. Балаларыма өсиет» деп аталатын толғауы соңғы туындыларының бірі болса керек. Жырау балаларын тірліктегі бірлікке, талап-мұратқа, татулыққа үндейді. Жас ұрпақтың бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығаруы елді мақсатына жеткізерін ескертеді. Халықты алауыз мінездерден сақтандырады.  1. Кітаппен жұмыс. Әр топқа тексті бөліп беремін. Жыраудың өмірі мен шығармашылығынан түсінік айтады. 2. «Күлдір-күлдір кісінетіп» шығармасын оқып шығу. Талдау жұмысы. 3. Плакат қорғау.  «Күлдір-күлдір» кісінетіп толғауын қалай түсіндіңдер? 5. Көркемдік ерекшеліктері: Күлдір, күлдір кісінетіп, Күреңді мінер екенбіз. Күдеріден бау тағып, Ақ кіреуке киер ме екенбіз. Жағасы алтын, жеңі жез, Тонды киер ме екенбіз. Шығыршығы торғай көз, Торды киер ме екенбіз. Архаизмдер  От басар орны отаудай,  Қабырғасы халық орнаған  жонсаудай,  Ор қояндай қабақты,  Қиған қамыс құлақты,  Сары мысықтай азулы,  Саптыаяқтай ерінді,  Қидасын кәрі жілікті,  Омырауы есіктей,  Ойынды еті бесіктей,  Табаны жалпақ тарланды  Таңбалап мінер ме екеміз?!  Ор қояндай жүгінтіп,  Аш күзендей бүгілтіп,  Жолбарыстай шұбарды  Таңдап мінер ме екеміз?! Теңеу, эпитет  Білімді бекіту: Тест тапсырмалары Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына , сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: Ақтамберді жыраудың «Күлдір, күлдір кісінетіп» өлеңінің үйден жаттап келу. жүктеу 213,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз