Сабақ көрнекілігі: Қауіпсіздік ережесі жазылған плакаттар. Слайд шоу. Сабақ түрі: Дәстүрлі

Пернетақта – компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріп немесе цифр пернелері көмегімен компьютерге кез келген ақпараты беруге мүмкіндік жасайды. Пернетақталарда 100-дің үстінде пернелер орналасады.

Пернелер бірнеше блокқа бөлінеді:

-басу пернетақтасы, , (алфавитті-цифрлық және таңбалық пернелер: бос орын, 0-9 дейін цифрлар, A-Z латын әріптері, А-Я кириллица символдары, тыныс белгілері, «+», «-», «*», «/», арнайы символдар және т.б.)

- функционалдық пернелер: Ғ1, Ғ2, ..., Ғ12.

- арнайы операциялар пернелері, олар: Enter, Esc, Tab, Ctrl, Alt, Backspace, Caps Lock, Shift, Windows.

-меңзерді экран бетінде басқару және редакциялау пернелері, олар: Insert, End, Home, PageUp, PageDown, Left, Right, Up, Down, Delete

- сандық пернетақта, олар оң жақта бөлек орналасқан.
-басу пернетақтасы, олар пернетақтаның ортасында орналасқан. Ол пернетақтаның негізгі блогы. Оның көмегімен кез келген алфавитті-цифрлық ақпаратты енгізуге болады. Бұл блокта латын, орыс, қазақ әріптері, цифрлар, тыныс белгілері және басқа да символдар орналасқан.

- функционалдық пернелер: Олар Ғ1, Ғ2, ..., Ғ12 әріптерімен белгіленген. Олар компьютердің күрделі операцияларын тез орындау үшін қолданылады. Әр түрлі программада олар әртүрлі қызмет атқарады.

- арнайы операциялар пернелері, олар:

Enter-ең негізгі перне, операцияның аяқталғандығын көрсетеді.

Esc – Бағдарламаны аяқтау пернесі, операцияны болдырмау немесе операциялар тізбегіне кері қайтуды орындайды.

Tab – Меңзерді бір басқару позициясынан басқасына ауыстырады.

Ctrl – арнайы әрекеттер үшін қолданылады.

Alt –арнайы әрекеттер үшін қолданылады.

Backspace – меңзердің сол жағындағы қате символды өшіреді.

Caps Lock – бас әріптер режимін іске қосады және айырады.

Shift – перненің қосалқы мәнін алу үшін қолданылады.

Windows – Пуск менюін ашу шін қолданылады.

-меңзерді экран бетінде басқару және редакциялау пернелері, олар:

Insert – символдарды ауыстыру және енгізу режимін қосады.

End – меңзерді жол соңына жылжытады.

Home – меңзерді жол басына жылжытады.

PageUp – меңзерді бір бетке жоғары жылжытады.

PageDown – меңзерді бір бетке төмен жылжытады.

Left – меңзерді бір орынға солға жылжытады.

Right – меңзерді бір орынға оңға жылжытады.

Up – меңзерді бір жолға жоғары жылжытады.

Down – меңзерді бір жолға төмен жылжытады.

Delete – меңзердің оң жағындағы символды өшіреді.

- сандық пернетақта, олар Num Lock пернесі қосылып тұрса сандарды енгізуді, айыруыл тұрса меңзерді басқару операцтяларын іске асырады.
Пернетақтамен жұммыс істеу техникасы.

Жеке пернені басқанда күш қолданбай, жай басу керек. Егер бір перне көп басылып тұрса, машина оны көп рет басылды деп түсініп, бірнеше символ салынады. Кейбір операцияларды орындау үшін екі немесе үш пернелер комбинациясын қолданады. Мысалы, Ctrl+L, бұл сендерге алдымен Ctrl пернесін басып, содан соң оны жібермей тұрып, L пернесін басу керек екенін білдіреді. Содан соң Ctrl-ды босатуға болады.

Сабақтың соңғы 20 минутында компьютерде оқушылар пернетақталық тренажермен жұмыс жасайды.

Үйге тапсырма тақырыпты оқып келу, пернелердің атқаратын қызметін жаттау.

Сабақ аяқталды

Сау болыңыздар.

– сабақ сыныбы____ күні _______ Пән мұғалімі ________________
Тақырыбы: Ақпарат енгізу манипуляторы. Басу құрылғысы.
Сабақ мақсаты: а) Оқушыларды компьютердің сыртқы құрылғыларымен: мауспен, принтермен жақын таныстыру. Олардың арналуын түсіндіру.
Б) Маус мен принтер сипаттамаларын үйретіп, принтер түрлерін таныстырып, мауспен жұмыс жасап жаттықттыру. Принтер таңдай алуға үйрету.
В) Оқушыларға компьютерде жұмыс жасатып, ұқыпты жұмыстануға үйретіп, пәнге қызығушылығын арттыру.
Сабақ көрнекілігі: Информатика 3,4, Компьютерлік сауаттылық электронды оқулықтары.

Сабақ түрі: Дәстүрлі

Сабақ әдісі: Баяндау, көрсету, практикум

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ түсіндіру

Жаңа сабақты бекітуге практикалық тапсырма

(компьютерде электронды оқулықтармен жұмыс жасау)

Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Үй тапсырмасын тексереміз. Үйге берілген тапсырма Компьютердің сыртқы құрылғылары. Енгізу-шығару құрылғылары. Монитор. Пернетақта. Пернетақталық тренажер.

Сұрақтар:

1. 
   Монитор не үшін қажет?
   
2. 
   Мониторлар қалай жіктеледі?
   
3. 
   Монитордың айыру мүмкіндігі дегеніміз не?
   
4. 
   Пиксельдегеніміз не?
   
5. 
   Түрлі-түсті мониторлардың қашан, қандай түрлері шығарылғаны жөнінде не айтасың?
   
6. 
   Қазіргі компьютерлерде қандай мониторлар қолданылады?
   
7. 
   Пернетақта не үшін қажет?
   
8. 
   Пернетақттаның негізгі блоктарын ата?
   

9. 
   Қандай пернетақталық тренажерлерды білесің?
   

Маус – манипулятор типті басқару құрылғысын Маусты кілемшенің бетінде жылжыту маус нұсқағышының экран бетінде жылжуымен үйлестірілген.

Оның пернетақтадан айырмашылығы, ол стандартты басқару құралы емес. Ол арнайы жүйелік бағдарлама – маус драйверінің қолдауын қажет етеді.

Маустың батырмаларының санына қарай екі батырмалы және үш батырмалы болып бөлінеді. Маустың көп қолданылатын батырмасы сол жақ батырмасы.

Маустың оң және сол жақ батырмаларын тез басуды шерту деп атайды.

Маус құрылысына қарай үш түрлі болады.

Ал, оптикалық маустарда мұндай қозғалыс бөлігі жоқ. Бұл маустар айнадан өзге беттерде жұмыс жасай береді. Мұндай маус үшін кілемшенің қажеті жоқ. Ол механикалық маусқа қарағанда қымбаттау, бірақ қазіргі уақытта көп қолданушылар осы маусты қолданады.

Ал жұмыс жасауға провод кесел келтірсе, онда инфрақызыл маустарды қолдануға болады. Тек олардың батареясын ауыстырып отыру керек.

Маустан басқа да манипулятор түрлері бар, олар трекболдар, пенмаус.

Ал компьютерлік ойындарда джойстиктер, джойпадтар, геймпадтар, штурвалды-педальды құрылғылар қолданылады.

Графикалық ақпараттарды енгізу үшін, сканерлерді, графикалық планшеттерді (дигитайзерлерді) және цифрлық фотокамераларды қолданады.

Сканер көмегімен таңбалық ақпаратты да енгізуге болады. Бұл жағдайда алғашқы деректер графикалық түрде енгізіледі де, бейне тану бағдарламалары көмегімен өңделеді.

Компьютерлік сауаттылық

компьютер құрылымы бөлімі

дербес компьютердің шалғай құрылғылары

басқару командасының құрылғысы,

графикалық деректерді енгізу құрылғысы,

деректерді шығару құрылғысы бөлімдерін ашып қарайды.

ЭО-пен өздері жұмыстанады.

Сабақ аяқталды

Сау болыңыздар.

– сабақ сыныбы____ күні _______ Пән мұғалімі ________________
Тақырыбы: Компьютердің сыртқы жады. Ақпарат тасуыштар. Иілгіш және компакт-дискілер. Дискжетек. CD-ROM.

Сабақ мақсаты: а) Ақпарат тасуыштар жөнінде түсінік беру. Дискжетек пен CD-ROM жұмыстарымен таныстыру.

Сабақ түрі: Дәстүрлі

Сабақ әдісі: Көрсете-түсіндіру, сұрақ-жауап

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ түсіндіру

Жаңа сабақты бекітуге тапсырмалар беру

Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Үй тапсырмасы Ақпарат енгізу манипуляторы. Басу құрылғысы.

Сұрақтар:

1. 
   Маустар қалайша жіктеледі?
   
2. 
   Трекбол деген не?
   
3. 
   Пенмаус деген не?
   
4. 
   Компьютерлік ойындарда қандай манипуляторлар қолданылады?
   
5. 
   Графикалық ақпараттарды компьютер жадына енгізу үшін не қолданылады?
   
6. 
   Принтердің қандай түрлері бар?
   

Сендер өткен сабақтан білесіңдер компьютер жады не үшін қолданылады? Әрине ақпаратты сақтау үшін. Компьютер жады екіге бөлінеді. Сыртқы және ішкі. Сыртқы жады ақпаратты ұзақ уақыт сақтауға, ал ішкі жады уақытша сақтауға қолданылады. Ішкі жадының өзі жедел (ЖЖҚ) және тұрақты (ТЖҚ) болып бөлінеді. Жедел жадыдағы ақпарат компьютер өшкендк тазарып отырады. Ал ТЖҚ-дағы ақпарат өзгертілмейді және үстіне жазылмайды. Онда прораммалық және анықтамалық ақпараттар компьютерді шығарған жерде жазылып жіберіледі.

Ал сыртқы жады мынадай тасуыштарда орналасады: магниттік дис, магнитттік таспа, лазерлік диск.

Магниті дискілерге қатқыл диск (винчестер) мен иілгіш диск (дискета) жатады.

Схема тақтада көрнекі түрде ілінеді.

Сұрақ: Адамның ішкі және сыртқы жадын компьютер жадымен салыстырып оқушылардан айтып шығу сұралады.

Иілгіш диск – төзімділігі жеткілікті және өлшемі тұрақты, арнайы пленкадан жасалған тегіс диск. Оның ферромагнитттік қабаты бар және қорғаушы конвертке салынған.

Құрылымы: Тығыздығы жоғары идентификатор, Жазудан қорғау терезесі (ол маңызды ақпаратты абайсыз жоюдан сақтауға арналған) , Жұмыс алаңының қорғаушы пердесі (қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларынан қорғау үшін), Дискет таңбашасы (дискет мазмұнын жазып қоюға арналған).

Иілгіш дискіден оқу және жазу үшін дискжетек қолданылады. Ол компьютерде тұрақты түрде қолданылмайтын ақпараттарды бір компьютерден екінші компьютерге тасужәне сақтау үшін қолданылады. Қазіргі кезде үшдюймді дискжетектер 1,44/2,88 МБ жазуға мүмкіндік береді. Дискетаны бірінші рет қолданар алдында оны форматтау керек. Бұл арнайы программа көмегімен орындалады. Кейбір өндірушілер дискетті форматтап шығарады.

Магнитті дискіде ақпараттар магниттік бетке, концентрлік шеңбер тәрізді жолдарға орналасады.

Яғни жолшықтар дегеніміз – бұл концентрлі шеңберлер, онда ақпарат орналасады.

Радиусы бірдей жолшықтар дискінің екі жағында орналсады да, цилиндр деп аталатын деректер аймағын құрайды.

Жол нөлден бастап нөмірленеді. Әр жолда ақпарат порция түрінде сақталады. Әр жолдағы порция саны бірдей болады. Әр түрлі жолдардағы бірдей нөмірлі мәліметтер жиыны сектор деп аталады.
Компакт – дискілер – металмен қапталған оптикалық диск, оның салмағы небары 15 грамм және диаметрі 12 см. Оған шамамен 700 МБ ақпарат жазуға болады. Дискінің жұмыс бетін қорғайтын арнайы қаығы жоқ, сондықтан оларды арнайы орауышта сақтайды.

Оның негізгі бөлігі шағылдырушы қабат, оның асты түссіз пластикпен жабылған, желіді қабат үстіне жабылып оған түрлі-түсті суретпен түссіз пластик жабылған.

Компакт дискілердегі ақпаратты оқу үшін арнаййы дискжетектер CD-ROM қолданылады. Олар сонымен бірге аудио компакт дискілерді де ойната алады. Қазіргі таңда тек оқып қана қоймай лазерлік дискілерге жаза алатын да дискжетектер қолданылады.

Тақырыпты бекіту мақсатында оқушыларға кесте мен кроссворд беріледі.

Үйге тапсырма: тақырыпты оқып келу.

Сабақ аяқталды

Сау болыңыздар.

– сабақ сыныбы____ күні _______ Пән мұғалімі ________________
Тақырыбы: Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы. Пуск батырмасының функциялары.
Сабақ мақсаты: а) Windows ортасының ерекшеліктерімен, жұмыс столымен, обьектілер мен басқару элементтерімен таныстыру.
Б) Есептер тақтасын, бас менюді жұмыста қолдануға үйрету. Маус манипуляторын меңгерту.
В) Компьютерді сауатты қолдануға, ұқыпты пайдалануға тәрбиелеу.
Сабақ көрнекілігі: Плакаттар

Сабақ түрі: Дәстүрлі

Сабақ әдісі: Көрсете-түсіндіру, сұрақ-жауап

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақ түсіндіру

Жаңа сабақты бекітуге тапсырмалар беру

Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Үй тапсырмасы Компьютердің сыртқы жады. Ақпарат тасуыштар. Иілгіш және компакт-дискілер. Дискжетек. CD-ROM.

Сұрақтар:

1. 
   Компьютер жады не үшін қажет?
   
2. 
   Ішкі жад қалай жіктеледі?
   
3. 
   Сыртқы жад не үшін керек?
   
4. 
   Қандай магнитті дискілерді білесің?
   
5. 
   Иілгіш дискінің құрылысы мен арналуы қандай?
   
6. 
   Қатқыл дискінің құрылысы мен арналуы қандай?
   
7. 
   Жолшық дегеніміз не?
   
8. 
   Цилиндр дегеніміз не?
   
9. 
   Сектор дегеніміз не?
   
10. 
    Дискжетек қандай құрылғы?
    
11. 
    Лазерлік дискіден оқу үшін қандай диискжетек қолданылады?
    

Жаңа сабақ: Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы. Пуск батырмасының функциялары.

Windows типті ОЖ-сін оқып үйренуді бастаймыз.

Алдымен ОЖ-нің негізгі міндеттерін еске түсірелік.

1. 
   Барлық құрылғылардың жұмысын басқару
   
2. 
   Барлық программаларды іске қосу.
   
3. 
   Адам мен компьютер арасындағы қарым қатынасты ұйымдастыру.
   

Компьютермен жұмыс істеу – оның ОЖ-мен жұмыс істеу болып табылады.

Алдымен ОЖ-мен жұмыс бастау үшін компьютерді іске қосу керек.

Компьютерді іске қосу үшін:

Іске қосу батырмасын басамыз. Компьютердің құрылғыларының жұмысқа қабілеттіліг тексеріліп, алғашқы жүктеу процесі өтеді. ОЖ-ге белгілі бір қолданушы атымен кіреміз. Енді осыдан кейін ғана компьютер жұмыс жасауға дайын болады.

Компьютермен жұмысты аяқтау үшін:

Жұмыс жасап тұрған барлық программаларды жабамыз. Пуск-Выключить компьютер командасын орындаймыз. Компьютер автоматты түрде сөнеді.

Ескерту: компьютерді сөнгеннен соң қайта қосу үшін немесе керісінше жағдайда кем дегенде 1 минут уақыт өтуі тиіс.

Windows типті ОЖ – графикалық жүйе, болып табылатындықтан, оның негізгі обьектілері терезе мен белгіше түрінде бейнеленеді.

Мұнда обьектілер негізінен маус арқылы басқарылады. Маус көмегімен обьектілерді жылжытуға, көшіруге, қосуға, созуға, ашуға, жабуға .т.с.с. әрекеттерді жасауға болады.

Бұл әрекетреді жасау үшін маусты басқаруды үйрену керек. Маустың сол жақ батырмасы негізгі, оң жағы қосымша батырма.

Windows-тың обьектілері.

Windows-тың обьектілері орналасқан экран – жұмыс столы деп аталады. Яғни жұмыс столында обьектілер мен басқару элементтері орналасады.

Windows-та обьекті болып қапшықтар, файлдар, терезелер, таңбашалар, белгішелер, маус нұсқағышы есептеледі. Әр обьектінің өз қасиеттері болады. Мысалы файл обьектісінің қасиеттеріне оның атауы, типі, өлшемі, құрылған мерзімі жатады.

Обьектілер жұмыс столында әртүрлі белгішелер түрінде бейнеленеді.

Белгішенің бір түрі ол таңбашалар (ярлык). Белгіше өзі обьект болып саналады. Ал таңбаша белгішемен қатынасу үшін қолданылады.

Бірқатар обьектілер белгілі бір белгілері бойынша біріктіріліп, қапшық түсінігі пайдаланылады. Яғни қапшық дегеніміз – бұл обьектілер қоймасы.

Қапшық ішінде файл, белгіше, таңбаша, сонымен бірге басқа қапшық та орналаса алады. Қапшықтар ашық немесе жабық болады. Ашық қапшық терезе түрінде жабық қапшық белгіше түрінде көрінеді.

Windows-тың басқару элементтері.

Олар: Пуск батырмасы, Бас меню, меню жолдары, бағыныңқы меню және командалар жатады.

Команда бұл берілген команданың белгішесінде маусты шерткенде жүретін әрекет.

Команда ұзын немесе қысқа болады.

Қысқа команда деп программа белгісінде шерткенде орындалатын әрекетті айтамыз.

Ұзын команда деп белгілі бір нәтижеге әкелетін нұсқауды айтамыз. Мысалы: Пуск-ПРограммы-Стандартные-Блокнот
Мауспен жұмыс.

Маус обьектілер мен басқару элементтерін іске келтіру үшін қолданылады.

Батырма	Әрекет	Әрекет нәтижесі
Сол жақ батырма	Обьект бойынша шерту	Обьектіні белгілейді, яғни қолдануға дайындайды.
	Басқару элементін шерту	Басқару элементін әрекетке келтіреді
	Екі рет шерту	Обьектілермен операциялар жүргізеді: бағдарлама іске қосылады; қапшық, файл ашылады; дыбыс және бейне файлдар ойналады.
	Апару немесе тасу	Қолданбадағы белгішелер, терезелер, таңбашалар, есеп тақтасы, құралдар тақтасы.
	Созу	Терезенің өлшемін, диагональ, тік және көлбеу бағыттарда өзгертеді.
Оң жақ батырма	Обьектіні немесе басқару элементін шерту	Динамикалық (контекстік) менюді шақырады.
	Апару немесе тасу	Жылжыту, көшіру, таңбашалар жасау командалары бар динамикалық контекстік менюді шақырады.

Есептер тақтасы.

Экранның төменгі жағындағы Пуск батырмасы орналасқан сұр жолақ – Есептер тақтасы деп аталады. Есептер тақтасы негізгі элемент, себебі оның құрамына:

1. 
   Пуск батырмасы
   
2. 
   Ашық қолданбалардың белгішелері
   
3. 
   Қосымша ақпараттар
   
4. 
   Пернетақта индикаторы кіреді.
   

Пуск батырмасы бас менюді іске қосады.

Бекіту сұрақтары:

1. 
   Компьютерді іске қалай қосамыз?
   
2. 
   Компьютермен жұмысты қалай аяқтаймыз?
   
3. 
   Windows ОЖ-нің негізгі обьектілері не?
   
4. 
   Обьектілерге нелер жатады?
   
5. 
   Жұмыс столы деп нені айтады?
   
6. 
   Windows-тың басқару элементтеріне не жатады?
   
7. 
   Маус арқылы обьектілермен қандай әрекетер жасауға болады?
   
8. 
   Команда дегеніміз не?
   
9. 
   Қысқа командаға, ұзын командаға мысал келтір.
   
10. 
    Есептер тақтасы деп нені айтады?
    

Уақыт қалса компьютерлік сауаттылық ЭО-мен өткен тақырыптар бойынша материалдар қарап, жұмыстанады.

Үйге тапсырма тақырыпты оқып келу

Сабақ аяқталды

Сау болыңыздар

– сабақ сыныбы____ күні _______ Пән мұғалімі ________________
Тақырыбы: Windows терезелері. Терезелердің құрылымы мен элементтері.

Сабақ мақсаты: а) Windows терезелерімен, терзелер элементтерімен, терезеллер түрлерімен, басқару тәсілдерімен, терезелер менюімен таныстыру.

Б) Терезелермен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
В) Компьютерлік сауаттылықтарын арттыру арқылы, пәнге қызығушылығын арттыру.
Сабақ көрнекілігі: Тапсырма-карточкалар

Сабақ түрі: Өздік жұмыс жасату

Сабақ әдісі: Практикум элементтерін қолданып, жеке жұмыс жасату

Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру

Жаңа сабақты карточклара арқылы түсіндіру

Жаңа сабақтың тапсырмаларын тексеру

Үйге тапсырма

Сабақты қорытындылау

Сәләматсыңдар ма?

Үй тапсырмасы Windows басқару элементтері. Жұмыс столы. Маус типті манипулятор. Windows оқулығы. Есептер тақтасының элементтері мен арналуы. Пуск батырмасының функциялары.

Сұрақтар:

1. 
   Компьютерді іске қалай қосамыз?
   
2. 
   Компьютермен жұмысты қалай аяқтаймыз?
   
3. 
   Windows ОЖ-нің негізгі обьектілері не?
   
4. 
   Обьектілерге нелер жатады?
   
5. 
   Жұмыс столы деп нені айтады?
   
6. 
   Windows-тың басқару элементтеріне не жатады?
   
7. 
   Маус арқылы обьектілермен қандай әрекетер жасауға болады?
   
8. 
   Команда дегеніміз не?
   
9. 
   Қысқа командаға, ұзын командаға мысал келтір.
   
10. 
    Есептер тақтасы деп нені айтады?
    

Жаңа сабағымыз Windows терезелері. Терезелердің құрылымы мен элементтері.

Оқушыларды үш топқа бөлу арқылы оларға мынадай тапсырмалар беріледі. Әр топ жеке жұмыстанып, соңында жауаптарын тексереміз. Жауапты кітаппен жұмыстанып, табады. Жауаптары дәптерге орындалады.
1 тапсырма

Терезенің анықтамасын бер. Ж: Терезе дегеніміз – жақтаулармен шектелген эканның төртбұрышты аймағы.

2 тапсырма

Терезенің қандай түрлері болады? Әрқайсысының сипаттамасын жаз.

Ж: Қапшық терезелері – Windows-тың басқа обьектілерінің белгілері мен басқару элементтері бар.

Қолданба терезелері – Қолданбаға жүктелген құжатты көрсету қызметін атқарады.

Диалог терезелері – Windows пен оның қолданбаларын басқару үшін және баптау қызметін атқарады.

Анықтама терезелері – Windows пен оның қосымшаларының жұмысы бойынша анықтама шығару қызметін атқарады.

3 тапсырма.

Терезе элементтерін жаз.

жүктеу 2,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: