Болымсыз түрі «to do» көмекші етістігің өткен шақтағы формасы «did» арқылы жасалады, «to» шылауы қолданылмайды, көмекші етістіктен кейін «not» сөзі тұрады.
He did not speak.
|
Ол айтқан жоқ.
|
I did not work.
|
Мен жұмыс істеген жоқпын.
|
Future Simple Tense
Мақсатты келер шақ
Мақсатты келер шақ (Future Indefinite) «shall» көмекші етістігі (1-жақтың жекеше түрі мен көпше түрінде), «will» (қалған барлық жақтарда) + етістіктің 1 формасымен жасалады:
I
|
shall work
|
жұмыс істеймін
|
we
|
shall work
|
жұмыс істейміз
|
you
|
will work
|
жұмыс істейсің
|
you
|
will work
|
жұмыс істейсіңдер
|
he, she, it
|
will work
|
жұмыс істейді
|
they
|
will work
|
жұмыс істейді
|
Future Simple қолданылады:
Іс- әрекеттің болашақта болатын түрін жасау үшін:
I shall go to the theatre tomorrow.
|
Мен ертең театрға барамын.
|
Сұраулы түрін жасау үшін «will» көмекші етістігі сөйлемнің алдына шығады:
Will there be many people at the meeting?
|
Жинаыста халық көп бола ма?
|
Болымсыз түрін жасау үшін «will not (won`t)» көмекші етістігің қолданамыз:
There won`t be many people in the cinema today.
|
Бүгін кинода халық көп болмайды.
|
Exercise 1. Read the text and answer the question:
Text: Meals
There are four meals a day in an English home: breakfast, lunch, tea, and dinner.
Breakfast is the first meal of the day. It is at about 8 o'clock in the morning, and consists of porridge with milk and salt or sugar, eggs — boiled or fried, bread and butter with marmalade or jam. Some people like to drink tea, but others prefer coffee. Instead of porridge they may have fruit juice, or they may prefer biscuits.
The usual time for lunch is 1 o'clock. This meal starts with soup or fruit juice. Then follows some meat or poultry with potatoes — boiled or fried, carrots and beans. Then a pudding comes. Instead of the pudding they may prefer cheese and biscuits. Last of all coffee — black or white. Englishmen often drink something at lunch. Water is usually on the table. Some prefer juice or lemonade.
Tea is the third meal of the day. It is between 4 or 5 o'clock, the so-called 5 o'clock tea. On the table there is tea, milk or cream, sugar, bread and butter, cakes and jam. Friends and visitors are often present at tea.
Dinner is the fourth meal of the day. The usual time is about 7 o'clock, and all the members of the family sit down together.
Dinner usually consists of soup, fish or meat with vegetables — potatoes, green beans, carrot and cabbage, sweet pudding, fruit salad, ice-cream or cheese and biscuits. Then after a talk they have black or white coffee.
This is the order of meals among English families, But the greater part of the people in the towns, and nearly all country-people, have dinner in the middle of the day instead of lunch. They have tea a little later — between 5 and 6 o'clock, and then in the evening, before going to bed, they have supper.
So the four meals of the day are either breakfast, dinner, tea, supper; or breakfast, lunch, tea, dinner.
Exercise 2. Жақшаны ашып етістіктерді : Present, Past және Future Simple- ға қойыңыздар:
1.He (to turn) on the television to watch cartoons every morning. 2. He (to turn) on the television to watch cartoons yesterday morning. 3. He (to turn) on the television to watch cartoons tomorrow morning. 4. I always (to go) to the Altai Mountains to visit my relatives there. 5. I (to be) very busy last summer and I (not to go) there. 6. I (not to go) there next year because it (to cost) а lot of money and I can't afford it. 7. They(to enjoy) themselves at the symphony yesterday evening? 8. Who (to take) care of the child in the future? 9. How often you (to go) to the dentist's? 10. We (not to have) very good weather, but we still (to have) а good time during our short stay in London. 11. She (to do) all the washing in their house. 12. He even (not to know) how to use the washing machine. 13. Two years ago they (to be) rich and money (to be) never а problem. 14. When the cabbage soup (to be) ready? 15. The customs officers at JFK airport in New York (to arrest) that young man when he (to arrive).
Exercise 3. Present, Past или Future Simple шақтарын қолдана отырып, жақшаны ашыңыз:
1. Kate (to cook) dinner every day. 2. Kate (to cook) dinner tomorrow. 3. Kate (to cook) dinner now. 4. Kate (to cook) dinner yesterday. 5. I (not to eat) ice cream every day. 6. I (not to eat) ice cream now. 7.I (not to eat) ice cream tomorrow. 8. I (not to eat) ice cream yesterday. 9. He (to spend) last summer in the country. 10. He (not to spend) last summer in the country. 11. He (to spend) last summer in the country? 12. Where he (to spend) last summer? 13. She (to help) mother yesterday. 14. She (not to help) mother yesterday. 15. She (to help) mother yesterday? 16. How she (to help) mother yesterday? 17. You (to go) to school every day? 18. You (to go) to school now? 19. You (to go) to the south next summer?
Exercise 4. Present, Past или Future Simple шақтарын қолдана отырып, жақшаны ашыңыз:
1.I (not to go) to the cinema every day. 2. I (not to go) to the cinema yesterday. 3. I (not to go) to the cinema tomorrow. 4. You (to watch) TV every day? 5. You (to watch) TV yesterday? 6. You (to watch) TV tomorrow? 7. When you (to leave) home for school every day? 8. When you (to leave) home for school yesterday? 9. When you (to leave) home for school tomorrow? 10. My brother (to go) to work every day. He (to leave) home at а quarter past eight. As the office he (to work) at (to be) near our house, he (to walk) there. He (not to take) а bus. Yesterday he (not to go) to work. Yesterday he (to get) up at nine o'clock.
Тәжірибиелік сабақ №11 (4 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Continuous Tenses (Present, Past, Future). Text: Kazakhstan.
Сабақтың мақсаты: Ағылшын тіліндегі созылмалы шақтардын түрлері туралы толық мағлұмат беру.
Әдістемелік нұсқаулар: Жаңа грамматикалық тақырыпта түсіндіріп берілген жаттығулар арқылы пысықтап, бекіту,созылмалы шақтардың түрлерін толық меңгеру, дағдыландыру.
Бақылау формасы: жазбаша бақылау
Present Continuous Tense
Жалғаспалы осы шақ
Present Continuous етістігі «be» етістігінің осы шақтағы формасына + етістіктің 4 формасын қосу арқылы жасалады.
I
|
am writing
|
жазып отырмын
|
we
|
are writing
|
жазып отырмыз
|
you
|
are writing
|
жазып отырсың
|
you
|
are writing
|
жазып отырсыңдар
|
he, she, it
|
is writing
|
жазып отыр
|
they
|
are writing
|
жазып отыр
|
Present Continuous іс-қимылдың даму барысын көрсетеді:
I am sitting at my table and writing.
|
Мен үстелдің жанында отырып, жазу жазып отырмын.
|
Кейде Present Continuous мына етістіктер come, go, stay, start, leave) арқылы іс-қимылдың келер шағын көрсетеді:
I am going there next year.
|
Мен ол жаққа келесі жылы барамын.
|
Сұраулы түрінде «to be» көмекші етістігі зат есімнің алдында қолданылады:
Am I reading a book now?
|
Мен қазір кітап оқып отырмын ба?
|
What are you doing here?
|
Сен онда не істеп жатырсың?
|
Болымсыз түрі көмекші етістіктен кейін «not» шылауын қою арқылы жасалады:
I am not reading now.
|
Мен қазір оқып отырған жоқпын.
|
Past Continuous Tense
Жалғаспалы өткен шақ
Past Continuous етістігі «be» көмекші етістігі мен + етістіктің 4 формасы арқылы жасалады:
I
|
was writing
|
жаздым
|
We
|
were writing
|
Жаздық
|
you
|
were writing
|
жаздың
|
You
|
were writing
|
жаздыңдар
|
he, she, it
|
was writing
|
жазған
|
They
|
were writing
|
Жазған
|
Past Continuous шағы Past Indefinite – тің «was” көмекші етістігімен жасалады:
At five o`clock in the morning she was still writing the composition.
|
Таңертеңгі сағат 5-те ол әлі шығарма жазып отырған.
|
Past Continuous-тің сұраулы түрі:
What were you doing at five yesterday?
|
Кеше сіз сағат 5-те не істедіңіз?
|
Was she reading?
|
Ол оқып отырды ма?
|
Past Continuous-тің болымсыз түрі:
She was not reading.
|
Ол оқып отырған жоқ болатын.
|
Fututre Continuous Tense
Жалғаспалы келер шақ
Future Continuous шағы «be» көмекші етістігінің келер шақтағы формасына + етістіктің 4-формасын қосу арқылы жасалады:
I
|
shall be writing
|
жазамын
|
we
|
shall be writing
|
Жазамыз
|
you
|
will be writing
|
жазасың
|
you
|
will be writing
|
жазасыңдар
|
he, she, it
|
will be writing
|
жазады
|
they
|
will be writing
|
Жазады
|
Future Continuous шағы Present Indefinite –те болған іс-қимылмен бірге жасалуы мүмкін:
When you enter the room my sister will be writing a letter.
|
Сіз бөлмеге кіргенде, менің апайым хат жазар еді.
|
Future Continuous- тің сұраулы түрі:
Will they be reading tomorrow?
|
Олар ертең оқиды ма?
|
Future Continuous- тің болымсыз түрі:
They won`t be reading tomorrow.
|
Олар ертең оқымайды.
|
Қорытынды
Сезімді білдіретін кейбір етістіктер Continuous Tense – те қолданыла алмайды. Бқл етістіктер қимылды, оның даму үрдісін білдіре алмайды.
Келесі етістіктер Continuous –те қолданылмайды:
-
See
|
Көру
|
hear
|
Есту
|
Believe
|
Сену
|
know
|
Білу
|
Recognize
|
Тану
|
understand
|
Түсіну
|
Fear
|
Қорқу
|
love
|
жақсы көру
|
Like
|
Ұнау
|
hate
|
жек көру
|
Resemble
|
Ұқсау
|
seem
|
Көріну
|
Feel
|
Сезу
|
prefer
|
Қалау
|
Exercise 1. Read the text and answer the question:
Text: Kazakhstan
I want to tell you about my homeland. My homeland is Kazakhstan. Kazakhstan is an independent Republic. It is situated in the Central Asia. Its population, is 16 million. All people of Kazakhstan have equal rights and duties. Astana is the capital of Kazakhstan. The territory of Kazakhstan is huge. It borders on China in the East and the Caspian Sea in the West, Russian in the North and the states of Asia in the South. The republic occupies the territory of more than 2 million square kilometers. . Kazakhstan has 14 regions, 84 cities.
The earth of Kazakhstan is full of iron and gold, coal, nickel and raw materials. Also Kazakhstan is rich in mineral resources. These reserves formed a solid base for the development of heavy industry. The leading branch of agriculture is the production of wheat, sheep rising, and horse breeding. Kazakh-is the official language of the country, but Russian and other languages are spoken here too. Kazakhstan has hundreds of nationalities that’s why all people speak their native language.
Great attention is paid to the development of culture and education the Kazakhstan University, the Opera and Ballet Theater named after Abai Kunanbayev are well known.
There are many big industrial centers in Kazakhstan such as Karaganda, Almaty, Semey, and Shymkent.
Kazakhstan is the place where space dreams and projects have come into reality. The name of Baikonur is known all over the world. We are proud of Kazakhstan and hope it will have a great future. Our president now is Nursultan Nazarbayev. The president is elected every seven years.
The climate is strongly continental. KZ- has its own flag, anthem and national traditions and holidays. I think the most important holiday in our country is- Nayris. The Day of Republic is on the 25th of October. I’m proud of my country.
Exercise 1. Жақшадағы етістіктерді Present, Past және Future Continuous-қа қойыңдар:
1.I (to write) an English exercise now. 2. I (to write) an English exercise at this time yesterday. 3. My little sister (to. sleep) now. 4 My little sister (to sleep) at this time yesterday. 5. My friends (not to do.) their homework now. They (to. play) volleyball. 6. My friends (not to do) their homework at seven o'clock yesterday. They (to play) volleyball. 7. She (to read) the whole evening yesterday. 8. She (not to read) now. 9. Now she (to go) to school. 10. What you (to do) now? - I (to drink) tea. 11. What you (to do) at 3 o’clock tomorrow?
Exercise 2. Жақшадағы етістіктерді Present, Past және Future Continuous-қа қойыңдар:
1. You (to drink) tea at this time yesterday? – No, I (not to drink) tea at this time yesterday, I (to eat) а banana. 2. My sister is fond of reading. She (to read) the whole evening yesterday, and now she (to read) again. 3. Look! My cat (to play) with а ball. 4. When I went out into the garden, the sun (to shine) and birds (to sing) in the trees. 5. You (to eat) ice cream now? 6. You (to eat) ice cream when I rang you up yesterday? 7. What your father (to do) now? 8. What your father (to do) from eight till nine yesterday? 9. Why she (to cry) now? 10. Why she (to cry) when I saw her yesterday? 11. I (to do) my home work at 6 o’clock tomorrow.
Тәжірибиелік сабақ №12 (3 сағат)
Сабақтың тақырыбы:The Preposition.
Сабақтың мақсаты: Ағылшын тіліндегі созылмалы шақтардын түрлері туралы толық мағлұмат беру.
Әдістемелік нұсқаулар: Жаңа грамматикалық тақырыпта түсіндіріп берілген жаттығулар арқылы пысықтап, бекіту,созылмалы шақтардың түрлерін толық меңгеру, дағдыландыру.
Бақылау формасы: жазбаша бақылау
Preposition – предлог
Preposition (предлог) – зат есімнің, есімдіктің сөйлемнің басқа сөздеріне қатысын білдіретін көмекші сөз табы.
Предлогтар жасалу тәсіліне қарай бөлінеді:
1. Жай – бір түбірден ғана тұратын:
in
with
for
2. Туынды – құрамында префикс және суффикс бар:
across
along
3. Күрделі – бірнеше түбірден тұратын:
into (in + to)
outside (out + side)
throughout (through + out)
4. Құрамдас – бірнеше сөзден тұратын:
because of
in case of
as for
Мағынасына қарай үстеулер бөлінеді:
1. Мезгілді білдіретін предлогтар (at, on, in, by, since, for, before, after, during, until):
at
тәуліктің бір мезгілін, сағатты дәл көрсету үшін қолданылады:
at night – түнде
at three o’clock – сағат үште
on
күндермен қолданылады:
on Sunday – жексенбіде
on a day off – демалыста
in
ай, жыл аттарымен қолданылады:
in September – қыркүйекте, in 1980 – 1980 жылы
тәуліктің, жылдың бір мезгілімен:
in the morning – таңертең, in the day time – күндіз
in the summer – жазда
болашақта:
in an hour – бір сағаттан кейін
in a week – бір аптадан кейін
by
белгілі бір уақытқа:
by 8 o’clock – сағат 8-ге
by the end of October – қазанның соңына
since
белгілі бір уақыттан:
since 6 o’clock – сағат 6-дан бері
since May – мамырдан бері
for
белгілі бір уақыт мөлшерін білдіреді:
to stay at home for a week – бір аптаға үйде қалу
to go to Boston for month – Бостонға бір айға бару
before
белгілі бір уақытқа дейін:
before breakfast – таңғы асқа дейін
before midnight – түн ортасына дейін
after
белгілі бір уақыттан кейін:
after six o’clock – сағат алтыдан кейін
after dinner – түстен кейін
during
белгілі бір уақыт кезінде:
during the lesson – сабақ кезінде
during our conversation – біздің әңгіме кезінде
until
белгілі бір уақытқа дейін:
He will not give an answer until next Friday. – Ол келесі жұмаға дейін жауап бермейді.
2. Мекен және бағыт предлогтары (at, on, in, behind, in front of, off, near, inside, outside, along, across, to, through, into, around, between, from, up, down, over, under):
at
at the station – станцияда
at the window – терезе жанында
at the theater – театрда
on
on the table – үстел үстінде
on the wall – қабырғада
in
in the room – бөлмеде
in the south – оңтүстікте
behind – артында: behind the house – үйдің артында
in front of – алдында: in front of the house – үйдің алдында
off
The house stands off the main road. – Үй орталық көшеден алшақ тұр.
near – жанында, маңында:
near the window – терезе маңында
Достарыңызбен бөлісу: |