this - бұл these - бұлар
This is a ship – Бұл кеме These are continents – Бұлар материктер
that - анау, сонау, сол those - аналар, солар
That is a teacher – Анау мұғалім Those are flowers – Аналар гүлдер
Examples of the Pronouns (Тәуелдеу есімдіктеріне мысалдар)
English
|
Translation
|
This is my pen → This pen is mine
|
Бұл менің қаламым → Бұл қалам менікі
|
That is your book → That book is yours
|
Анау сенің кітабың → Анау кітап сенікі
|
These are his cats → These cats are his
|
Бұлар оның мысықтары → Бұл мысықтар онікі
|
Those are her flowers → Those flowers are hers
|
Аналар оның гүлдері → Ана гүлдер онікі
|
These are our tables → These tables are ours
|
Бұлар біздің үстелдер → Бұл үстелдер біздікі
|
That is your house → That house is yours
|
Анау сенің үйің → Анау үй сенікі
|
Those are their children → Those children are theirs
|
Аналар олардың балалары → Ана балалар олардікі
|
Interrogative Pronoun (Сұрақ есімдіктер)
Сұрақ есімдіктер (Interrogative Pronoun) – сұрақты сөйлем жасау үшін қолданылатын есімдіктер.
Оларға: what? (не? қандай?), when? (қашан?), who? (кім?), where? (қайда? қай жерде?), whose? (кімнің?), why? (неге?), how? (қалай? қандай?), what time? (сағат қаншада?), how old? (қанша жаста?), how many?/how much? (қанша? қанша мөлшерде?) және т.б. сұрақ есімдіктері жатады.
Questions (Сұрақтар)
|
Answers (Жауаптар)
|
What is your name? → My name is Azat
|
Who is his father? → His father is Ali
|
Where are you from? → I am from Russia
|
Whose books are those? → Those are our books or
Those books are ours
|
Why is he at home? → Because he is ill
|
How are you? → I am fine
|
Interrogative Pronoun (Сұрақ есімдіктер)
Questions (Сұрақтар)
|
Answers (Жауаптар)
|
What time is it? → It is 5 o’clock
|
How old are you? → I am 19 years old
|
How many cars are there? → There are 3 cars in the garage
|
How many books do you buy? → I always buy three books in this shop
|
How much time do you have? → I have 20 minutes
|
some/any pronouns (some/any есімдіктері)
Some/any есімдіктері – бірнеше, бір қанша дегенді білдіріп, көпше түрде қолданылады.
Some болымды сөйлемдерде қолданылады. Мысалы:
Madi has some marks – Мәдиде бірнеше бағалар бар.
Any болымсыз және сұрақ сөйлемдерде қолданылады. Мысалы:
I haven’t any mistakes – Менде бірнеше қателер жоқ.
Have you any exams? – Сенде бірнеше емтихандар бар ма?
Exercise 1. Read the text and answer the question:
Hobbies
There are more than 1000 personal interests and ways to spend one’s free time. The most popular hobbies are stamp-collecting, collecting view cards, match- box tops, badges, stones, flowers, shells, coins and books.
Gardening and cultivation of flowers, especially roses, is the most common hobby of all among Englishmen.
Some people are interested in photography. They like taking off old buildings: palaces, castles, churches and old houses of historical interest. And some of people like to take photos of friends when they don’t know they are being photographed. Others are interested in video films and they record family events there.
Playing a musical instrument, watching TV, swimming, fishing and watching birds are also popular leisure activity in Britain.
A useful hobby is collecting tape recordings. You may have recordings of operas, light music, folk music and concerts.
It’s impossible to describe all these 1000 hobbies known in the world. The main thing is that they increase your knowledge in some particular field and broaden your outlook.
Сұрақтарға жауап беріңіз:
What are the most popular hobbies?
What kind of hobbies do you know?
What is your hobby?
When did you first become interested in?
What is the most popular hobby in your country?
Exercise 2. Есімдіктерді мысалда көрсетілгендей етіп жазыңыз.
This is Janat’s car. It’s his car. It’s his.
This is a girl’s house. … …
These are Daulet’s toys. … …
Those are women’s shoes. … …
This is my book. … …
These are teacher’s copybooks. They are theirs
Exercise 3. Дұрыс есімдіктің астын сызыңыз.
She has got a pen of (you\yours).
He is a friend of (me\mine.)
These are (the boy’s shirts\shirts of the boys).
That is the (house’s kitchen\kitchen of the house).
I have got some newspapers of (his\he).
The apples in the fridge are (our\ours).
Exercise 4. Үлгі бойынша сөйлемді толықтырып жазыңыз.
Alisher is Guldana’s husband. He is her husband.
Guldana is Maira and Adil’s mother. ………….. She is their mother
Jamila is Alibek’s wife. ………………
Jadira and Sara are Gulnara’s sisters. …………….
Nurlan and Gulzhan are Zhansaya’s parents. …….
Asem is Anar’s cousin. ……………………
Тәжірибиелік сабақ №9 (3 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Adjectives. Degrees of comparison. Text: My study.
Сабақтың мақсаты: ағылшын тіліндегі сын есімдерді жазбаша және ауызша тілде дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастыру.
Әдістемелік нұсқаулар: Жаңа грамматикалық тақырыпта түсіндіріп берілген жаттығулар арқылы пысықтап, бекіту, жай шақтардың түрлерін толық меңгеру, дағдыландыру.
Бақылау формасы: жазбаша бақылау
Сын есім шырайлары мен үстеу
Сын есім шырайлары
Шырай түрінде келгенде сын есім бірақ рет өзгеріске ұшырайды:
1. жай:
-er қосымшасы салыстырмалы сын есім жасау үшін қолданылады;
( -y, -e, -er, -ow)
-est қосымшасы күшейтпелі шырай жасау үшін қолданылады;
long
|
ұзын
|
longer
|
ұзынырақ
|
the longest
|
ең үлкен
|
large
|
үлкен
|
larger
|
үлкенірек
|
the largest
|
ең ұзын
|
easy
|
жеңіл
|
easier
|
жеңілірек
|
the easiest
|
ең жеңіл
|
big
|
үлкен
|
bigger
|
үлкенірек
|
the biggest
|
ең үлкен
|
2. Көп буынды сын есімдерді жасау үшін «more» - сөзі салыстырмалы шырайда, most – сөзін күшейтпелі шырай жасауда қолданылады.
Beautiful
|
more beautiful
|
the most beautiful
|
Әдемі
|
Әдемірек
|
ең әдемі
|
Impossible
|
more impossible
|
the most impossible
|
Қолайсыз
|
Қолайсыздау
|
ең қолайсыз
|
Қорытынды:
good
|
Жақсы
|
better
|
жақсырақ
|
the best
|
өте жақсы
|
bad
|
Жаман
|
worse
|
жаманырақ
|
the worst
|
өте жаман
|
little
|
Аз
|
less
|
азғантай
|
the least
|
өте аз
|
many/much
|
Көп
|
more
|
көптеу
|
the most
|
өте көп
|
far
|
Алыс
|
farther
|
алыстау
|
the farthest
|
өте алыс
|
Салыстырмалы құрылымы
1.Салыстырмалы шырайдан кейін «than» союзы қолданылады:
The result of the experiment is much better than that of the previous one.
|
Мына экспериментің нәтижесі,
өткен экспериментке қарағанда жақсырақ.
|
Екі бірдей сападағы затты салыстыру үшінсын есімнің негізгі формасының алдына «as... as» союздары қойып айтылады:
This result is as good as that one.
|
Мына нәтиже тура сол сияқты жақсы.
|
2.Екі түрлі сападағы затты салыстырғанда «not so... as» союздары қолданылады:
This result is not so good as that one.
|
Бұл нәтиже ол секілді жақсы емес.
|
3.Ағылшындардың салыстылмалы сөйлемдерін аударғанда, the (more) ... the (less) сын есім не үстеумен келсе, салыстырмалы шырайда шылау «чем … тем» қолданылады:
The more we study the less we know.
|
Чем больше мы учим, тем меньше мы знаем.
|
Exercise 2. Мағынасына қарай сын есімнің шырайларын қойыңыз:
1. Тhе Trans-Siberian railway is (1ong) in the world. 2. Тhе twenty-second of December is the (short) day of the уеаr. 3. Iron is (useful) of аl1 meta1s. 4. Тhе Neva is (wide) and (deep) than the Moskva River. 5. Elbrus is the (high) peak in the Caucasian mountains. 6. His plan is (practical) than yours. 7. His plan is (practical) of all. 8. This room is (small) than all the rooms in the house. 9. London is the (large) city in England. 10. Silver is (heavy) than copper.
Exercise 3. as…as, so …as сөздерінің тиістісін қойыңыз:
1.The temperature today is … high … it was yesterday. 2. He is not …old … he looks. 3. He is … strong … his brother. 4. This street … is wide… the next one. 5. The trunk is not … heavy I expected it to be. 6. His radio set is not … powerful … mine. 7. She is … tall … her sister. 8. In Kislovodsk it is not … hot … in Sochi.
Exercise 4. Жақшадағы сын есімдерді дұрыс қойыңыз:
1. I like this book (well) than that. 2. She visits them (frequently) than us. 3. Which of the students ran (fast) at the contest? 4. Which of all these books did you enjoy (much)? 5. Which of these two books did you enjoy (much)? 6. I can see the ship (clearly) than before. 7. You ought to have told me (early). 8. Whose singing did you like (well), Mary’s or Nina’s?
Тәжірибиелік сабақ №10 (4 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Simple Tenses (Present, Past, Future). Text: In the canteen.
Сабақтың мақсаты: Ағылшын тіліндегі жай шақтардын түрлері туралы толық мағлұмат беру.
Әдістемелік нұсқаулар: Жаңа грамматикалық тақырыпта түсіндіріп берілген жаттығулар арқылы пысықтап, бекіту, сөйлемнің құрылымын толық меңгеру, дағдыландыру.
Бақылау формасы: жазбаша бақылау
Present Simple Tense
Мақсатты осы шақ
Мақсатты осы шақ (Present Indefinite) жекеше түрдің 3-жағынан басқа, етістіктің бірінші түрінің барлық жақтарынан жасалады. Жекеше түрдің 3-жағын жасау үшін -s жұрнағы жалғанады:
I
|
Work
|
жұмыс істеймін
|
we
|
work
|
жұмыс істейміз
|
You
|
Work
|
жұмыс істейсің
|
you
|
work
|
жұмыс істейсіңдер
|
he, she, it
|
Works
|
жұмыс істейді
|
they
|
work
|
жұмыс істейді
|
Present Simple қолданылады:
1. Жалпыға белгілі, ақиқат фактіні білдіру үшін:
The earth is round.
|
Жер дөңгелек.
|
2. Қарапайым, жиі қайталанылатын қимылды білдіру үшін:
My friend teaches English.
|
Менің досым шетел тілін оқиды.
|
Сұраулы түрі «to do» көмекші етістігі арқылы жасалады, бірақ «to» шылауы қолданысқа түспейді.
Do you read English?
|
Сен ағылшынша оқисың ба№
|
Does he write letter every day?
|
Ол күнде хат жаза ма?
|
Болымсыз түрі осы шақта «to do» көмекші етістігінен кейін «not» шылауын қою арқылы жасалады, «to» шылауы қолданысқа түспейді.
I do not read English.
|
Мен ағылшынша оқи алмаймын.
|
He does not write letter every day.
|
Ол күнде хат жазбайды.
|
Past Simple Tense
Мақсатты өткен шақ
Мақсатты өткен шақ (Past Indefinite) (барлық жақтарды) етістіктің 2-түрінен жасалады:
Дұрыс етістіктер:
|
I
|
worked
|
жұмыс істедім
|
we
|
worked
|
жұмыс істедік
|
|
You
|
worked
|
жұмыс істедің
|
you
|
worked
|
жұмыс істедіңдер
|
|
he, she, it
|
worked
|
жұмыс істеді
|
they
|
worked
|
жұмыс істеген
|
Бұрыс етістіктер:
|
I
|
spoke
|
Айттым
|
we
|
spoke
|
айтқанбыз
|
|
You
|
spoke
|
Айттың
|
you
|
spoke
|
айттыңдар
|
|
he, she, it
|
spoke
|
Айтты
|
they
|
spoke
|
Айтқан
|
Past Simple қолданылады:
Осы шақпен байланысы жоқ, өткен шақта болған іс-қимылды білдіру ұщін қолданылады:
I met him in the street yesterday.
|
Мен оны кеше көшеде кездестірдім.
|
Tom came out of the house with a bucket and brush, he looked at the fence, sighed, and put the bucket on the ground.
|
Том үйден қолына шелек пен щетканы алып шықты да, қақпаға қарап, терең күрсініп, шелекті жерге қойды.
|
Сұраулы түрі дұрыс және бұрыс етістіктерде «to do» көмекші етістігінің өткен шақтағы «did» формасы арқылы жасалады, «to» шылауы қолданысқа түспейді, көмекші етістік зат есімнің алдында тұрады.
Did they work?
|
Олар жұмыс істеді ме?
|
Did he speak?
|
Ол айтты ма?
|
Достарыңызбен бөлісу: |