Exercise 2. Дайте соответствующие существительные женского рода.
A lion, a tiger, an actor, a poet, a man, an uncle, a husband, a brother, a grandfather, a son, a master, a baron, a count, a shepherd, a host.
Exercise 3. Дайте соответствующие существительные мужского рода.
A lady, a girl, a niece, Mrs. Smith, a widow, a stewardess, a French woman, a cow, a queen, a princess, a duchess, a hen, a mother.
Exercise 4. Поставьте следующие существительные во множественное число (обратите внимание на артикли: неопределенный артикль во множественном числе опускается, определенный артикль сохраняется).
A star, a mountain, a tree, a shilling, a king, the waiter, the queen, a man, the man, a woman, the woman, an eye, a shelf, a box, the city, a boy, a goose, the watch, a mouse, a dress, a toy, the sheep, a tooth, a child, the ox, a deer, the life, a tomato.
Exercise 5. Поставьте следующие предложения во множественное число.
1. This is a star. 2. This is a boy. 3. This is a baby. 4. That is a plate. 5. That is a flower. 6. That is a bookshelf. 7. Is this a sofa? 8. Is this a bookcase? 9. Is this a man? 10. Is that a ball? 11. Is that a train? 12. Is that a plane? 13. Is the window open? 14. Is the door closed? 15. Is the boy near the window? 16. That is not a king, 17. That is not a queen. 18. That is not a bus. 19. This isn't a mountain. 20. That isn't a goose. 21. This isn't a mouse. 22. It is a sheep. 23. It is a cigarette. 24. It is a cat. 25. It is not a girl. 26. It isn't a bag. 27. It isn't a tree. 28. It is not a bad egg. 29. It is a good egg. 30. Is that a flower?
Exercise 6. Поставьте следующие предложения во множественное число.
1. This man is an engineer. 2. That woman is my sister. 3. This child is my son, 4. That goose is big. 5. This mouse is white. 6. This man is a doctor. 7. That woman is my cousin. She is a teacher 8. That girl is my niece. She is a pupil. 9. This girl has a blue sweater. 10. This boy has a good coat. 11. My uncle has a large flat. 12. There is a table in the room. 13. I have a good pen. My pen is in my pocket. 14. There is a flower in the vase. 15. This child's foot is sore.
Exercise 7. Поставьте следующие предложения во множественное число.
1.What is that child's name? 2. The cat has caught a mouse. 3. There was a lady, a gentleman, a boy and a girl in the room. 4. In the farm-yard we could see an ox, a sheep, a cow and a goose. 5. Is this worker an Englishman or a German? -He is a Frenchman. 6. Why don't you eat this potato? 7. This strawberry is still green. 8. The withered leaf has fallen to the ground. 9. Can you see a bird in that tree? 10. Does your tooth still ache? 11.1 held up my foot to the fire to warm it. 12. His child studies very well. 13. This man works at our office. 14. There is a new house in our street. 15. This story is very interesting. 16. I have hurt my foot. 17. The wolf has been shot. 18. He keeps his toy in a box. 19. Put this knife on that table
Тәжірибелік сабақ № 4 (4 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Wordformation. Suffixation,
Сабақтың мақсаты: белгілі және белгісіз артикльдерді зат есімдермен жазбаша және ауызша сөйлеу тілінде дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастыру.
Әдістемелік нұсқау: грамматикалық және лексикалық жаттығуларды орындау алдында теориялық материал мен төменде көрсетілген мәтінді оқып шығыңыз.
Бақылау формасы: жазбаша жауап
Word formation
Cөз жасам
Ағылшын тілінде сөз жасам жүйесі әртүрлі жолдармен іске асырылады:
Сөз тудыру (қосымшалар, префикстер, мен жұрнақтар жалғанауы арқылы).
Түбір сөздегі дауысты және дауыссыздардың өзгеруі арқылы.
Сөздегі екпінің орны ауысуы арқылы.
Сөздің бірігуі (екі немесе бірнеше түбірдің бірігуі) арқылы.
Зат есімнің жасалуы
Зат есімдер басқа сөз таптарына префикстер мен жұрнақтар жалғану арқылы жасалады.
Зат есім тудыратын өнімді префикстер (қосымшалар):
Dis- disadvantage-кемшілік
Dishonour-намыссыздық
Disagreement-келіспеушілік
Mis- misfire-от алмаушылык
Mistake- қате
Misunderstanding-түсінбеушілік
Misprint-жаңылыс, қате басылған (сөзде)
Re- reconstruction-қайта құру
Reaction-қарсы әрекет
Review-қайталау.
Зат есім тудыратын жұрнақтар:
-er- teacher-оқытушы
Speaker-шешен
Worker-жұмысшы
-or- translator-аудармашы
-ment-achievement-жетістік
Movement-қозғалыс
-ness- business-іс,жұмыс
Darkness-қараңғылық
Freshness-тазалық
-i(ty)- security-қауіпсіздік
Activity-әрекетшілдік
Majority-көпшілііпсіздікк
-ion- (ation) –translation-аударма
Examination-емтихан
Preparation-дайындық
Education-білім
-ing- beginning-басталуы
Meeting-жиналыс
Building-құррылыс
-dom- freedom-бостандық
Wisdom-кемеңгерлік
-ship- friendship-достық
Partnership- серіктестік
Relationship-туыстық
-s (sion)- inversion-аудару
-ent- student-студент
-ant- accountant-есепші
-ist- artist-суретші
-age- linkage,байланыс
Package-бума,тең
Сын есімнің жасалуы
Сын есім әртүрлі сөз таптары сөздеріне префикстер мен жұрнақтардың жалғануы арқылы жасалады.
Префикстер:
Un-untidy-кір
Unnecessary-керексіз
Im- impossible-мүмкін емес
Improper-теріс
Illegal-заңсыз
Illiterate-сауатсыз
ir- irrational-жөнсіз
irregular-теріс
Сын есімнің өнімді жұрнақтары
-al-verbal-ауызша
-able-eatable-жеуге жарайтын
-less-jobless-жұмыссыз
-full-powerfull-күшті
-ive-impressive мәнерлі
-ic-atomic-атомдық
-ous-famous-атақты
-y-hungry-аш
-ary(ory)-secondary-екінші дәрежедегі
-ed-wooded-ағашты
-ish-childish-балалық
Етістіктің жасалуы
Етістік әртүрлі сөз таптарынан шыққан сөздерге префикстер мен жұрнақтардың жалғануы арқылы жасалады.
Оның өнімді префикстері төмендігедей:
Re-return-қайтып келу
Dis-dismiss-босату
Mis-mistake-қателесу
Un-undress-шешіну
Pre-preserve-сақтау
Pro-proclaim-жариялау
Етістіккке тән жұрнақтар:
-ate-alienate-шеттету
-en-cheapen-арзандату
-ize-humanize-адам санатына қосу
-fy-fortify-бекіту
Үстеудің жасалауын
Үстеудің ең өнімді жұрнағы-ly. Оның зат есімге, сын есімге, сан есімге, есімшенің осы шағы мен өткен шағына жалғануы арқылы сөз жасалады.
Fluent- жатық, тез. Fluently-тез, жатық
Ward жұрнағының зат есімге, үстеуге және предлогқа жалғануы арқылы үстеу жасалады:
After-кейін . Afterwards-сонан соң
А префиксі зат есімге және сын есімге жалғаныпта, сөз жасаланады:
Lone-жалғыз өзі. Alone-жалғыз
Жаттығулар:
Зат есімнен жұрнақтар арқылы сын есім құрастыру керек
Peace, doubt, defense, silk, tooth, hair, physics, achieve, care, truth, cheer, grass.
Сын есімнен жұрнақтар арқылы етістік кұрастыру керек
Cheap, dark, wide, professional ,final
Етістіктің префикстері арқылы жаңа етістік сөздері құрастыру керек
Turn, read, play write, take, calculate, dress, bind, claim, fix, apply, count.
Тәжірибелік сабақ № 5 (4 сағат)
Сабақтың тақырыбы: Articles. Definite, indefinite and zero articles. My working day
Сабақтың мақсаты: белгілі және белгісіз артикльдерді зат есімдермен жазбаша және ауызша сөйлеу тілінде дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастыру.
Әдістемелік нұсқау: грамматикалық және лексикалық жаттығуларды орындау алдында теориялық материал мен төменде көрсетілген мәтінді оқып шығыңыз.
Бақылау формасы: жазбаша жауап
Article (Артикль)
Article (Артикль) – зат есімдердің негізгі анықтауыштары болып табылады. Артикльдің ағылшын тілінде 2 түрі бар:
1) Indefinite Article (Белгісіз артикль) – a, an
2) Definite Article (Белгілі артикль) – the
Indefinite article (a, an) – one (бір) деген сан есімінен шыққан, сондықтан саналатын зат есімдердің алдында жеке түрде қолданылады.
Белгісіз артикль зат есімді жалпы суреттейді, яғни белгілі бір зат есімді білдірмейді.
Мысалы: a student – студент (қандай да бір студент, жалпы ЖОО-дарда не колледждерде оқушы адам), a pen – қалам (қандай да бір қалам, жалпы жазатын құрал) және сол сияқты.
The usage of the indefinite article a/an. Белгісіз артикль қолданылуы:
1
|
Жекеше түрдегі саналатын зат есімдердің алдында қолданылады
|
He has a son-Оның (бір) ұлы бар.
|
2
|
Бір нәрсе немесе зат туралы алғаш рет айтылғанда қолданылады
|
A boy and a girl are sitting opposite us. - Біздің қарсы алдымызда бала мен қыз отыр (әйтеуір бір бала мен қыз)
|
3
|
Бір нәрсені не затты, біреуді суреттесек немесе біреудің қызметі туралы айтсақ, to be және to have етістіктерінен кейін қолданылады
|
He is a doctor- Ол дәрігер. She has got a lovely smile- Оның бір әдемі күлкісі бар.
|
4
|
Лепті сөйлемдерде қолданылады
|
What a beautiful girl she is!- Ол қандай әдемі қыз!
|
5
|
A thousand, a hundred, a couple, a dozen сияқты сан есімдердің алдында, one (бір) сан есімінің орнына қолданылады
|
They have won a (one) thousand dollars- Олар бір мың доллар ұтып алды.
|
6
|
Салмақ, уақыт, сандық өлшемдерді көрсететін зат есімдердің алдына қойылады: once a month-айына бір рет, three times a day-күніне үш рет, twice a year-жылына екі рет, thirty tenge a kilo-бір килосы отыз теңге
|
Once a month we go to the theatre- Біз айына бір рет театрға барамыз.
|
7
|
Become, seem, be cөздерінен кейін қойылады
|
Almas became a teacher-Алмас мұғалім болды.
|
8
|
Жалғыз, бір деген мағынадағы саналатын зат есімдердің алдында келеді
|
Can I have a glass of mineral water?- Бір стакан минералды су ішуіме бола ма? She has got a doughter-Оның бір (жалғыз) қызы бар.
|
9
|
Such (осындай, сондай) сөзі жекеше түрде саналатын зат есім мағынасында тұрғанда қолданылады
|
She is such a clever woman!- ол сондай ақылды әйел!
|
10
|
Half (жарты) сөзінен кейінгі сөз тіркестерінде қойылады
|
We have been waiting for him for half an hour or so-Біз оны жарты сағаттан көп уақыт күттік
|
11
|
Суретші есімінің алдына оның суреті туралы айтқанда қолданылады
|
This is a Rembrandt-Бұл Рембрандт (Рембрандттың суреті туралы сөз болып тұр)
|
12
|
Қозғалысты, іс-қимылды білдіретін зат есімдердің алдында келеді
|
We had a conversation with our friends- Біз достарымызбен әңгімелестік
|
13
|
Өзін анықтайтын анықтауышпен келген құбылысты білдіретін зат есімдердің алдына келеді
|
We have an idea-Бізде бір ой бар.
She has always had a tendency to missing classes- Оның сабақтан қалатын (бір) әдеті бар.
|
14
|
Breakfast, lunch, dinner, tea, supper зат есімдердің алдында сын есім тұрғанда қойылады
|
They had a nice dinner at a restaurant-Олар мейрамханадан жақсылап түскі тамақ ішті
|
15
|
Few, little cөздері көп емес, аздаған, біраз деген мағыналарды білдіргенде, олардың алдына қойылады
|
We would like to say a few words on the subject-Біз бұл тақырып бойынша біраз сөз айтайық
|
16
|
Пысықтауыш қызметін атқаратын тұрақты предлогты зат есім тіркестерінің алдында келеді: to an extant, in a sense, in a word, in a whisper, in a minute, at a loss, in a hurry, in a low voice, in an hour, as a result, at a glance, at a stroke
|
He has written the letter in a hurry-Ол хатты асығыс жазған. We will come in a minute-Біз бір минуттан кейін келеміз.
|
17
|
Ғимарат мағынасындағы зат есімдердің алдына қойылады
|
There is a college near our house-Біздің үйдің жанында колледж (ғимарат) бар
|
The definite article –the. The-белгілі артикльдің қолданылуы
1
|
Жекеше, көпше түрдегі зат есімдердің алдында
|
The book (the books) that I am reading is (are) on the table-мен оқып отырған кітап (кітаптар) столдың үстінде.
|
2
|
Зат есім бір рет аталғаннан кейін қайталанса
|
The Smiths have bought a new house. The house is very high-Смиттер жаңа үй сатып алды. Ол үй өте биік.
|
3
|
Жалқы есімдермен егер ол: фамилия ретінде семья аталса
|
The Smiths have bought a new house-Смиттер отбасы жаңа үй сатып алды.
|
4
|
Жалғыз атаулар
|
The Sun, the Moon, the Earth
The sun was shining-Күн сәулесін шашып тұрды.
|
5
|
Мұхиттар мен теңіздер, өзендер мен көлдер, таулар мен аралдар
|
The Amazon River-Амазонка
The Pacific Ocean-Тынық мұхит
The Pamir-Памир
|
6
|
Мемлекеттер атауларында әкімшілік термин аталса
|
The USA, the United Kingdom
|
7
|
Кейбір елдердің, қалалардың алдында
|
The Congo, the Hague
|
8
|
Абстрактілі зат есім, белгілі санды немесе сапаны білдірсе
|
Gold, life, history
The history of France
The gold of this ring is very gold
|
Zero article-қолданылуы
1
|
Жалқы есімдер
|
Tom is going to buy a new car-Том жаңа автомобиль сатып алғалы жүр
Helsinki is the capital of Finland-Хельсинки-Финляндияның астанасы
I was there in spring-Мен онда көктемде болдым
|
2
|
Дәрежемен атағанда
|
Doctor Wight, professor Black
|
3
|
Абстрактілі және зат атаулы зат есімдері жалпы мағынада
|
There is always hope-үміт әрқашан бар
|
4
|
Зат есімнің алдында тәуелдік септігіндегі жалқы есім
|
John’s house-Джонның үйі
I met Nancy’s sister-Мен Нэнсидің апайын кезіктірдім
|
5
|
Алдында тәуелдік немесе сілтеу есімдіктері бар зат есімдер
|
My apartment-Менің пәтерім, that teacher-ол мұғалім
|
6
|
No сөзі бар зат есімдер
|
No man can do it-Еш адам да оны жасай алмайды
|
Достарыңызбен бөлісу: |