үйрену.  Үйрену – баланың дамуындағы позитвті өзгерістерден  көрсетілген оқыту процесінің нәтижесі. Негізгі компонент  оқу

240 
Үйрену 
оқу 
процесінің 
синонимі 
ретінде 
жиі 
қарастырылады: бала оқып үйреніп жатса, демек ол оқу 
қызметінен айналысуда оқу қызметі мен оқуды мұндай 
теңестіру заңға қайшы.
С.Л.Рубинштейн оқудың 
екі түрі бар
деп белгілеген, 
олардың нәтижесінде адам жаң білім деп ептілікке ие болады. 
Олардың біреуі осы білім мен ептіліктерге ие болуға өзінің тіке 
мақсатына арнайы бағытталған секілді. Басқасы осы білім мен 
ептіліктерге ие болуға басқа мақсаттарды жүзеге асыра отырып 
әкеледі. Соңғы жағдайдағы үйрену - өз еркімен қызмет емес ол 
қосылға қызметтің компоненті мен нәтижесі ретінде процесті 
жүзеге асырушы (Рубинштейн С.Л. Жалпы психолгияның 
негіздері. – М., 1946.- 600 б.). 
Мектеп жасына дейінгі жастағы балалар үшін үйретудің 
екінші түрі тән: олар білімді ойын, еңбек және басқа қызмет 
түрлерінен алады (бұл туралы келесі тарауда толық айтылады. 
Мысалы, Саша құмнан дәл кеше жасағандай тунель салғысы 
келеді, бірақ құм шашылып төгіле береді. «Құрғақ құмнан бір 
нәрсе құруға болмайды екен», - деп бала дұрыс қорытынды 
шығарады. Ол құмның қасиеттері туралы жаңа түсініктер алады, 
бірақ оларды алу қызметтің мақсаты болмаған, олар құммен 
ойнаудың жанама өнімі олып табылады.
Балаларды құмның қасиеттерімен таныстыру үшін 
арнайы сабақ өткізіліп жатыр деп елестетейік. Барлық қажетті 
заттар дайын: үлестірме материалдар (қою түсті картон немесе 
тақтайгаға үйілген құм төгейік, лупа), демонстрациялық жабдық 
(бірдей құм салған кішкене шелектер, су құйылған банкалар, 
воронкалар.) Педагог балалар дың алдына танымдық мақсат 
қалды: 
құммен 
әр 
құм 
түйіршігінің 
неғұрлым 
көп 
ерекшеліктерін 
білу. 
Арнайы 
ұйымдастырған 
қызметі 
процесінде балалар таңданып көптеген қызықты ерекшеліктерді 
табады: құм түйіршіктер өлшемдері жағынан (ірілері және 
мүлде ұсақтары бар екенін) түсі жағынан (қою және ашық түсті) 
жалтылдау деңгейі жағынан (біреуі жарқырайды, біреуі күңгірт) 

241 
әйнектей мөлдір және мөлдір емесі кезігеді. Содан кейін 
шелектерге салынған құммен жасаған тәжірибелер ылғал 
құмның құрғақ құммен салыстырғанда салмағы ауырырақ және 
түсі қоюлау, құрғақ құм шашылады, ал ылғал құм жабысқақтау. 
Құм түйіршіктері өзара бекітілмегендіктен каро бетінде 
шашылатындығынан құмның шашылғыш екенін балалар 
түсінеді. Ылғал құмның кеуіп қалатындығының себебі түсінікті 
болады: құм түйіршіктерінің араларында бос орындар бар, сол 
бос орындарға жел, күн жылуы кептіреді.

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: