500
18-бап
1. Қатысушы мемлекеттер баланы тәрбиелеу және
дамыту үшін ата-аналардың ортақ және тең жауапкершілігінің
қағидаттарын қамтамасыз ету үшін бар күш-жігерін жұмсайды.
Баланы тәрбиелеу және дамыту үшін ата-аналар немесе қажет
болған жағдайда заңды қамқоршылар жауапты. Мүдделердің ең
бастысы– баланың дұрыс дамуы.
2. Қатысушы мемлекеттер ата-анасмен жұмыс істейтін
балалардың қызметтері мен мекемелері балаларға үшін
тағайындалған күтім көрсетуді пайдалануға құқылы болуын
қамтамасыз ету үшін барлық қажетті шараларды қабылдайды.
19-бап
1. Қатысушы мемлекеттер баланы физикалық немесе
психологиялық зорлық-зомбылықтан, теріс пайдаланудан
немесе елемеуден, қараусыздан, оның ішінде сексуалдық
зорлық-зомбылықтан қорғау үшін барлық қажетті заңнамалық,
әкімшілік, әлеуметтік және білім беру шараларын қабылдайды,
ата-аналардан заңды қамқоршылардан немесе балаға қамқорлық
жасайтын басқа адамдардан балаға деген жауапкершілікті талап
етеді.
2. Мұндай қорғау шаралары, егер қажет болса балаға және
оған қамқорлық жасайтын жақындарына көрсетіледі. Сондай-ақ
алдын алу мен анықтаудың, есеп беруді, бағыттауды, тергеуді,
емдеуді және қадағалауды қамтамасыз етудің басқа түрлеріне
қажетті әлеуметтік қолдау бағдарламаларын әзірлеудің тиімді
рәсімдерін қамтиды. Жоғарыда аталған балаларды зорлық-
зомбылық жағдайларына байланысты шараларды, сондай-ақ,
қажет болған жағдайда, сот ісін жүргізуді бастауды көздейді.
20-бап
1. Отбасы ортасынан уақытша немесе мүлдем
айырылған, өзінің мүддесі үшін жауап бере алмайтын бала
мемлекеттің ерекше қорғалуы мен көмегін алуға құқылы.
2.
Қатысушы мемлекеттер өздерінің ұлттық заңдарына сәйкес
осындай балаға күтім жасауды көздейді.
3.
Мұндай құқық өзіне тазалықты, атап айтқанда, ислам
құқығы бойынша «білім беру», «бала асырап алу» немесе қажет
болған
жағдайда
баланы
тиісті
күтім
мекемелеріне
орналастыруға ықпал етеді. Нұсқаларын қарастыру кезінде
баланы тәрбиелеудегі сабақтастықты және оның этникалық
шығу тегіне, діни және мәдени ерекшелігіне және ана тіліне
назар аудару керек.
21-бап.
Бала асырап алу жүйесінің болуын растайтын және
рұқсат беретін қатысушылар баланың қызығушылықтары
алдыңғы деңгейдегі тәртіп бойынша ескерілуін қамтамасыз
етеді, олар:
a)
Баланы асырап алуға құзыретті өкімет қана рұқсат ете
алуын қамтамасыз етеді. Олар қолданылатын заң мен
501
процедураларға сәйкес және іске қатысты дәлелді ақпараттың
негізінде, баланың мәртебесі ата-анаға, туысқандарға және
заңды қамқоршыға қатысты болғандықтан, асырап алудың
мүмкін екендігін анықтайды. Қажет болған жағдайда
қызығушылық танытқан тұлғалар кеңес алу негізінде асырап
алуға саналы келісім беруі тиіс;
b)
Баланың тәрбиесі мен асырап алуын қамтамасыз ететін
отбасына беріле алмаса және де бала тұрып жатқан елде қандай
да бір тиісті күтуді жүзеге асыру мүмкін болмаса, онда басқа
елде асырап алу баланы күтудің альтернативтік тәсілі ретінде
қарастырылуы мүмкін;
c)
Басқа елде баланы асырап алған жағдайда өз елінде баланы
асырап алуға қатысты қолданылатын кепілдіктер мен
нормалардың қолданылуын қамтамасыз етеді;
d)
Басқа елде асырап алған жағдайда сол тұлғалармен
байланысты ақталмаған қаржылық пайда көруге әкелмеуін
алдын алу мақсатында қажетті шаралар қолданады;
Осы баптың жүзеге асырылуын екі жақты және көп
жақты келісімшарт пен келісім жасап, осы негізде баланың
басқа елде тұруын құзыретті билікпен немесе ұйымдармен
қамтамасыз ету. 22-бап. 1. Қатысушылар босқын мәртебесін
алғысы келетін немесе халықаралық және ішкі құқыққа және
процедураларға сәйкес босқын болып саналатын балаға оны
қолдайтын ата-аналары немесе басқа да тұлғалардың осы
Конвенцияда немесе басқа да халықаралық құжаттарда
жазылған қолданылатын құқықтарды пайдалануда тиесілі
қорғаныс пен гуманитарлық көмекті қамтамасыз етуде қажетті
шараларды қолданады.
2. Осы мақсатта қатысушылар, осындай баланы қорғауға
және кез-келген босқын балаға ата-анасын табуға немесе
туысын табуға көмектесуде Біріккен ұлттар ұйымына және
үкіметаралық ұйымдар мен үкіметтік емес ұйымдарға ат
салысады. Ата-аналар немесе басқа отбасы мүшелерін табу
мүмкін болмаған жағдайда, осы балаға осы Конвенцияда
көзделгендей кез-келген себеппен өз отбасылық орта
жағдайында уақытша немесе уақытша айырылған кез келген
басқа бала сияқты қорғаныс беріледі.
|
