ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ
ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
104
6.3-кестеде сонымен бірге адам саудасының
құрбандарының және секс-жұмыскерлердің
қай жаста ақша үшін жыныстық қатынас жа-
сау бастағаны көрсетілген – адам саудасының
құрбандары – 47.6% -ы(екеудің бірі) және секс-
жұмыскерлердің 62.3%-ы (үшеудің екеуі) бала
кезінде, яғни 12-17 жас аралығында
жыныстық
қанаушылыққа ұшыраған. Халықаралық
конвенцияларға
сәйкес балалардың
зинақорлыққа қатысуы олардың ақша үшін
жыныстық қатынасқа түсу немесе сутенер
пайдасы үшін еріксіз жыныстық қатынас жа-
сау сияқты іс-әрекеттерге келісімін бергенін
білдірмейді, осындай оқиғалар жыныстық
қанаушылық мақсатымен адам саудасы оқиғасы
ретінде қарастырылуы керек, ал балалар адам
саудасының құрбаны ретінде танылуы керек.
Адам саудасының құрбандарының тек 20.4%-
ы және секс-жұмыскерлердің тек 36.8%-
ы олардың жыныстық қанаушылығы және
секс қызметтерін көрсетуге қатысуы 18 жа-
ста және одан үлкен жаста, көбіне 18-22 жас
аралығында басталғаны
туралы жауап берген
(6.3-кесте). Жастарына қарамастан, жыныстық
қанаушылық құрбандары адам саудагерлерінің/
қанаушыларының пайдасына ақша үшін секс
қызметтерін көрсетуге келісім бермеген және
жезөкшелікпен айналысуға еріксіз мәжбүр
болған.
ҚОрҒАНЫССЫЗ ЖЫНЫСТЫҚ
ҚАТЫНАС ЖӘНЕ ЖЫНЫСТЫҚ
ҚАТЫНАС АрҚЫЛЫ
ТАрАЛАТЫН АуруЛАр
Сауалнамаға жауап берушілерден олардың
қорғаныссыз жыныстық қатынасқа түсу
тәжірибелері және олардың жыныстық қатынас
арқылы таралатын аурулар жөнінде маза-
сыздануы туралы сұраған. 6.4-кесте бүкіл
іріктеу тобының ішінен сауалнамаға жауап
берушілердің 35,9% -ы мүшеқапсыз жаныстық
қатынасқа түскенін айтқанын және 21,8% -ы
мүшеқапсыз оральды жыныстық қатынасқа
түскенін көрсетеді. Іс жүзінде, ең кемінде үш жа-
уап берушінің біреуі жыныстық қатынас арқылы
таралатын аурулар
туралы мазасыздық танытқан
және жауап берушілердің жартысына жуығы
жыныстық қатынас арқылы жұғатын ауруларға
тексерілген.
Сауалнаманың мәліметтері адам саудасының
құрбандарының мүшеқапсыз жыныстық
қатынасқа түскен – түспегеніне қарамастан,
бұның көп жағдайда адам саудагерлеріне/
қанаушыларға байланысты екенін көрсетті.
Кейбір адам саудагерлері/қанаушылар клиент-
терге, олар көбірек ақы төлесе, мүшеқапсыз
6.3-кесте. Жезөкшелік және жыныстық қанаушылық
Жауап
берушілердің
барлығы
Саны=468
Әлеуметтік
жағынан осал
балалар
Саны=259
Адам
саудасының
құрбандары
Саны=103
Секс-
жұмыскерлер
Саны=106
Саны
%
Саны
%
Саны
%
Саны
%
Ақша үшін жыныстық қатынасқа түсу
Иә
183
39,1
8
3,1
70
68,0
106
100,0
Жоқ
103
22,0
84
32,4
18
17,5
0
0,0
Ақша үшін жыныстық қатынасқа түсе
бастаған жасы
12-17 жас
133
67,2
8
3,1
49
47,6
66
62,3
18-21 жас
52
28,4
0
0,0
17
16,5
35
33,0
22+ жас
8
4,4
0
0,0
4
3,9
4
3,8
Ақша үшін жыныстық қатынасқа түсу жиілігі
Күн сайын
110
23,5
0
0,0
49
47,6
61
57,5
Аптасына бірнеше рет
54
11,5
5
1,9
16
15,5
33
31,1
Аптасына бір рет
14
3,0
2
0,8
4
3,9
8
7,5
Тек бір немесе екі рет
5
1,1
1
0,4
1
1,0
3
2,8
Ер адамдарға жыныстық қызмет
көрсетуге әлдекім мәжбүр еткен
және ақша төлемеген
50
10,7
2
0,8
37
35,9
11
10,4
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
105
жыныстық қатынасқа түсуге мүмкіндік бер-
ген. Кейбір клиенттер мүшеқапсыз жыныстық
қатынас талап еткен және/немесе мүшеқапсыз
жыныстық қатынас үшін көбірек ақы төлеуге
дайын болған адам саудасының төрт құрбаны
былай деген:
«Кейде клиент жыныстық қатынас
[мүшеқапсыз] талап етеді» (202, адам
саудасының құрбаны, жынысы–әйел, 18 жас).
«Мен кейде клиент сол үшін ақы төлегенде
мүшеқапсыз жыныстық қатынасқа түсемін»
(370, адам саудасының құрбаны, жынысы–
әйел, 18 жас).
«Мен 5 рет мүшеқапсыз қатынасқа түстім»
(395, адам саудасының құрбаны, 18 жас).
«Мен көп ішкенде мүшеқапсыз жыныстық
қатынасқа түсемін» (200, адам саудасының
құрбаны, жынысы-әйел, 16 жас).
Адам саудасының бір құрбаны олар мүшеқап
қолданған уақытта адам саудагерлері/
қанаушылар оларды ақысыз қолдануға тый-
ым салғанын айтқан, оның орнына олардан өз
клиенттеріне мүшеқаптарды сатуды талап еткен.
«Біздің мүшеқапты қолдануға мүмкіндігіміз
болды. Клиенттер мүшеқаптарды біздің
бардан сатып алатын немесе өздерімен
алып келетін… Сонымен бірге бізде
мүшеқаптардың бір қорабы болған, бірақ
олар [сутенерлер] бізді оларды клиенттер-
ге сатуға мәжбүр етті, ақысыз беруге тый-
ым салды» (433, адам саудасының құрбаны,
жынысы-әйел, 29 жас).
Кейбір секс-жұмыскерлер сонымен бірге
өздерінен қосымша ақы үшін немесе көбірек ақы
төлегенде мүшеқапсыз жыныстық қатынас жаса-
уды сұрайтынын айтқан. Секс-жұмыскерлер со-
нымен бірге мүшеқап жыртылғанда қорғаныссыз
жыныстық қатынасқа түскенін айтқан. Бір секс-
жұмыскер тіпті былай деген:
6.4-кесте. Қорғаныссыз жыныстық қатынас және жыныстық қатынас арқылы таралатын
аурулар
Жауап
берушілердің
барлығы
Саны=468
Әлеуметтік
жағынан осал
балалар
Саны=259
Адам
саудасының
құрбандары
Саны=103
Секс-
жұмыскерлер
Саны=106
Саны
%
Саны
%
Саны
%
Саны
%
Мүшеқапсыз жыныстық қатынас
Иә
168
35,9
41
15,8
52
50,5
75
70,8
Жоқ
118
25,2
51
19,5
36
35,0
31
29,2
Мүшеқапсыз жыныстық
қатынас жасау жиілігі
Күн сайын
11
2,4
1
0,4
5
4,9
5
4,7
Аптасына бірнеше рет
56
12,0
14
5,4
22
21,4
20
18,9
Аптасына бір рет
21
4,5
7
2,7
5
4,9
9
8,5
Тек бір рет немесе екі рет
80
17,1
19
7,3
20
19,4
41
38,7
Мүшеқапсыз оральды жыныстық қатынас
Иә
102
21,8
13
5,0
38
48,5
51
48,1
Жоқ
184
39,3
79
30,5
50
48,5
55
51,9
Мүшеқапсыз оральды жыныстық қатынас жиілігі
Күн сайын
21
4,5
0
0,0
9
8,7
12
11,3
Аптасына бірнеше рет
32
6,8
1
0,4
16
15,5
15
14,2
Аптасына бір рет
14
3,0
2
0,8
5
4,9
7
6,6
Тек бір рет немесе екі рет
35
7,5
10
3,9
8
7,8
17
16,0
Жыныстық
қатынас арқылы тара-
латын аурулар туралы уайымдайды
161
34,4
43
16,6
48
46,6
70
66,0
Жыныстық қатынас арқылы тара-
латын ауруларға тексеруден өтеді
225
48,1
58
22,4
65
63,1
102
96,2
