1. Жалпы ережелер
Осы Әдістемелік нұсқаулар Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының «Екінші деңгейдегі банктердің, "Қазақстанның Даму Банкі" акционерлік қоғамының және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың қарыздар мен шартты міндеттемелер бойынша есептілікті беру қағидаларын бекіту туралы» 2012 жылғы 28 сәуірдегі № 174 қаулысын іске асыру мақсатында әзірленген және қарыз алушылардың кредиттік тарихын жасауға арналған ұғымдар, көрсеткіштер, анықтамалықтарды, банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың, «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ (бұдан әрі – ақпарат жеткізушілер) «Кредиттік тіркелім» автоматтандырылған ақпараттық шағын жүйесіне (бұдан әрі - «Кредиттік тіркелім» АШШЖ) қарыз алушылардың кредиттік тарихы бойынша ақпарат беру тәртібін айқындайды.
«Кредиттік тіркелім» АШШЖ барлық берілген және өтелмеген қарыздар (оның ішінде баланстан шығарылған) және қарыз алушы/тең қарыз алушыға қойылатын талаптар тоқтатылғанға дейінгі шартты міндеттемелер бойынша ақпараттан тұратын электронды деректер базасы.
Есептерді жасау кезінде пайдаланылатын өлшем бірлігі бүтін сандармен белгіленеді, егер өзгесі көзделмесе теңге түрінде көрсетіледі. 0,5-тен кем сома нөлге дейін, ал 0,5-ке тең және одан жоғары сома бірге дейін дөңгелектенеді. Коэффициенттер үтірден кейін екі таңба түрінде беріледі.
2. Терминдер мен анықтамалар
2.1. Уәкілетті орган - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі.
2.2. Банк – «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңына (бұдан әрі – Банктер туралы заң) сәйкес банк қызметін жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға.
Әдістемелік нұсқаулар шеңберінде банктерге: екінші деңгейдегі банктерді, «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ жатқызу қажет.
2.3. Банктiк емес ұйымдар – банк болып табылмайтын заңды тұлға, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын бақылау мен қадағалау комитеті (бұдан әрі – Комитет) лицензиясы негiзiнде не Банктер туралы заңына көзделген банк операцияларының жекелеген түрлерін жүргiзуге құқығы бар.
Әдістемелік нұсқаулар шеңберінде банктік емес ұйымдарға мыналарды: Комитеттің банктік қарыз операцияларын жүзеге асыруға лицензиясы бар агроөнеркәсіп кешен саласында ұлттық басқарушы холдингтің ипотекалық ұйымдары және еншілес ұйымдарын жатқызу қажет.
2.4. Қарыз – банктік қарыз операциясы, банктің, банктік емес ұйымның ақы төлеу, мерзімді және қайтару талаптарымен ақша беруі. «Кредиттік тіркелім» ААШЖ мақсатында банк, банктік емес ұйымдар қарыз, лизингті, факторингті, форфейтингті операцияларды жүзеге асыруы, ислам банкінің қарыз (кредит) ретінде Банктер туралы заңның 52-5-бабының 1-тармағының 3), 4) және 5) тармақшасында көрсетілген операцияларды жүзеге асыру, вексельдерді есепке алу (банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын және банктік қарыз операцияларын жүзеге асыруға лицензиясы бар ұйымдар үшін, кредит банктік қарыз операцияларын жүзеге асыру түсіндіріледі), «Кері РЕПО» операциялары;
2.5. Шартты міндеттеме – бір немесе бірнеше белгісіз оқиғалардың пайда болуы (пайда болмауы) кезінде ғана тану мүмкін болатын, үшінші тұлғаның пайдасы үшін және шарт талаптары негізінде пайда болған клиенттің кредиттік тәуекелдеріне жауап беретін банк (банктік емес ұйым) қабылдаған міндеттеме.
2.6. Кредиттік тарих - «Кредиттік тіркелім» АШШЖ сақталатын кредиттік тарих субъектісі туралы ақпараттың жиынтығы;
2.7. Кредит (банктік қарыз шарты) беру туралы, шартты міндеттеме шарты – соның негізінде банк немесе банктік емес ұйым банктік қарыз, лизинг, факторинг, форфейтинг, есебін жүргізу операцияларын, жүзеге асыру шеңберінде кредит беру шартты міндеттемесі немесе шарты, сондай-ақ ислам банкінің:
банктік заем операцияларын: мерзімділік, қайтарымдылық шарттарымен және процент түрінде сыйақы төлеусіз ақшалай нысандағы кредиттер беруді;
коммерциялық кредитті беріп, сауда делдалы ретінде сауда қызметін қаржыландыруды;
заңды тұлғалардың жарғылық капиталында қатысу жолымен және (немесе) серіктестік талаптарымен өндіріс және сауда қызметін қаржыландыруды;
лизинг (жалға алу) талаптарымен инвестициялық қызметті жүзеге асыру шеңберінде жасаған шарт.
2.8. Кепілдеме шарты – кепіл берушінің кредитор (банк немесе кредит беретін өзге ұйым) алдында қарыз алушының кредит шарты бойынша міндеттемелерін толық не ішінара орындауға міндеттеме алатын жазбаша келісімі. Кепіл беруші, қарыз алушымен бірге басқа кредитор кепілдеме шартының міндетті тараптары болып табылады.
2.9. Банктік кепілдеме – банктің кепіл бойынша алушы кепіл талаптарына сәйкес төлемді талап еткенде белгілі бір соманы төлеу міндеттемесі.
2.10. Резидент еместер – «Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» 2005 жылғы 13 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес жеке тұлғалар, заңды тұлғалар, олардың филиалдары және өкілдіктері резиденті болып табылмайды, егер оларды құру халықаралық (мемлекет аралық) келісіммен өзге, дипломатиялық және шет мемлекеттердің өзге ресми өкілдіктері белгіленбеген халықаралық ұйымдар.
2.11. Тең қарыз алушы –қарыз алушымен бірге қарыз (кредит) шартына қол қоятын, қарыз (кредит) шарты бойынша алған ақшаны қайтару, қарыз (кредит), оның ішінде кредит бойынша сыйлықақы және басқа төлемдер бойынша міндеттемелерді орындауға ортақ жауап беруші ретіндегі жеке немесе заңды тұлғалар.
3. «Кредиттік тіркелім» АШШЖ құрылымы
Кредиттік тарихта олардың мәртебесіне байланысты рөлдерге бөлінетін Қазақстан Республикасының резиденттері және резиденті еместер болып табылатын заңды және жеке тұлғалар (оның ішінде дара кәсіпкерлер) кредиттік тарих субъектісі болып табылады.
3.1. Кредиттік тарих субъектісі туралы ақпарат
3.1.1. Кредиттік тарих субъектісі туралы ақпаратта заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер және жеке тұлғалар бойынша ақпарат болады.
Дара кәсіпкерлер заңды тұлғалар бойынша блокта көрсетіледі. Дербес мақсаттары үшін тұтынушы кредит алған жағдайда дара кәсіпкер жеке тұлғалар бойынша блокта көрсетіледі.
Адвокаттар мен нотариустар жеке тұлғалар ретінде көрсетіледі.
3.1.2. Заңды тұлғалар және дара кәсіпкерлер бойынша мынадай ақпарат көрсетіледі:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Кредиттік тарих субъектісінің түрі (рөлі)
|
саны
|
анықтамалық
|
Заңды тұлғаның /дара кәсіпкердің толық атауы
|
мәтін
|
|
Ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны
|
саны
|
анықтамалық
|
Субъектінің құжаттары:
|
сәйкестендіру құжаттарының түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
құжаттың нөмірі
|
мәтін (сандар)
|
|
Почта мекенжайы және (немесе) орналасқан жері
|
мекенжайының (тіркелуінің (нақты)) типі
|
саны
|
анықтамалық
|
Облысы
|
саны
|
анықтамалық
|
мекенжайы (қала (елді жері), көше (ықшам ауданы), үйдің нөмірі (пәтердің)
|
мәтін (сандар)
|
|
байланыс түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
телефон нөмірі
|
саны
|
|
Кредиттік тарих субъектісінің елі
|
саны
|
анықтамалық
|
Оффшорлық аймақ
|
саны
|
анықтамалық
|
Экономикалық қызмет түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
Банкпен, банктік емес ұйымдармен ерекше қатынаспен байланыста болуының белгісі
|
саны
|
анықтамалық
|
Заңды тұлға басшысы
|
Тегі, аты (бар болса - әкесінің аты)
|
мәтін
|
|
сәйкестендіру құжаттарының түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
құжаттың нөмірі
|
мәтін (сандар)
|
|
Дара кәсіпкерлік субъектісінің коды
|
саны
|
анықтамалық
|
3.1.2. Жеке тұлғалар, адвокаттар мен нотариустар бойынша мынадай ақпарат көрсетіледі:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Кредиттік тарих субъектісінің түрі (рөлі)
|
саны
|
анықтамалық
|
Тегі, аты (бар болса - әкесінің аты)
|
мәтін
|
|
Субъектінің құжаттары:
|
сәйкестендіру құжаттарының түрі
|
мәтін
|
анықтамалық
|
құжаттың нөмірі
|
Мәтін (сандар)
|
|
Почта мекенжайы және (немесе) орналасқан жері
|
мекенжайының (тіркелуінің (нақты)) типі
|
саны
|
|
Облысы
|
саны
|
анықтамалық
|
мекенжайы (қала (елді жері), көше (ықшам ауданы), үйдің нөмірі (пәтердің)
|
Мәтін (сандар)
|
|
байланыс түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
телефон нөмірі
|
саны
|
|
Кредиттік тарих субъектісінің елі
|
саны
|
анықтамалық
|
Оффшорлық аймақ
|
саны
|
анықтамалық
|
Банкпен (банктік емес ұйымдармен) ерекше қатынаспен байланыста болуының белгісі
|
саны
|
анықтамалық
|
3.2. Шарт туралы ақпарат
3.2.1. Шарт туралы ақпаратта шарт және қамтамасыз ету туралы мәліметтер болады.
3.2.1. Шарт бойынша мынадай ақпарат көрсетіледі:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Қарыздың, шартты міндеттемелердің түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
Шарттың нөмірі
|
Мәтін (сандар)
|
|
Шарттың күні
|
Күні
|
|
Қосымша келісімнің нөмірі
|
Мәтін (сандар)
|
|
Қосымша келісімнің күні
|
Күні
|
|
Берудің нақты күні
|
Күні
|
|
Шарт талаптары бойынша өтеу күні
|
Күні
|
|
Шарт бойынша валюта түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
Шарт валютасындағы қарыз (шартты міндеттеме) сомасы
|
саны
|
|
Шарт бойынша жылдық сыйақы мөлшерлемесі
|
өзгермелі мөлшерлеменің белгіленген мөлшерлемесі/белгіленген спрэды
|
пайызы
|
|
Кредиттеу мақсаты
|
саны
|
анықтамалық
|
Кредиттеу объектісі
|
саны
|
анықтамалық
|
Қарызды берген банктің (ұйымның) қаржыландыру көзі
|
саны
|
анықтамалық
|
Қарыз алушыда валюталық түсімнің болуы және /немесе қарыз алушыда хеджирлеу құралдары болуы
|
саны
|
1- иә, 0 - жоқ
|
Қарызды, шартты міндеттемені берген банк филиалының коды/БИК
|
саны
|
анықтамалық
|
Қамтамасыз етуі
|
кепіл шартының нөмірі
|
Мәтін (саны)
|
|
қамтамасыз ету түрі
|
саны
|
анықтамалық
|
кепіл сомасы
|
саны
|
анықтамалық
|
Бірыңғай портфельдің атауы
|
уәкілетті органның талабы бойынша
|
саны
|
банк (банктік емес ұйымның) анықтамалығы
|
ҚҰХС талабы бойынша
|
саны
|
банк (банктік емес ұйымның) анықтамалығы
|
3.3. Қарызға қызмет көрсету туралы ақпарат (шартты міндеттеме)
3.3.1. Қарызға қызмет көрсету туралы ақпарат (шартты міндеттеме):
қарыз алушының ағымдағы міндеттемелері және есепті кезеңде қаражат қозғалысы туралы ақпарат
қаржы есептілігінің халықаралық стандарттарының талаптары бойынша портфельдік негізде қалыптастырылған резервтер (провизиялар) туралы ақапарат;
уәкілетті органның бірыңғай кредиттер жөніндегі талаптары бойынша қалыптастырылған резервтер (провизиялар) туралы ақпарат бар.
3.3.2. Қарыз алушының ағымдағы міндеттемелері және есепті кезеңдегі қаражаттың қозғалысы туралы мәліметтер:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Есепті кезеңде есептелді
|
Сыйақылар (теңгемен, шарт валютасында)
|
саны
|
|
Есепті кезеңде берілді (теңгемен, шарт валютасында)
|
саны
|
|
Негізгі борыштың қалдығы (теңгемен, шарт валютасында)
|
мерзімі өтпеген берешек
|
саны
|
|
мерзімі өткен берешек
|
саны
|
|
баланстан шығарылған берешек
|
саны
|
|
Есептелген сыйақының қалдығы (теңгемен, шарт валютасында)
|
Өтелмеген
|
саны
|
|
Мерзімі өткен
|
саны
|
|
баланстан шығарылған
|
саны
|
|
Кредиттік карта, овердрафт лимитінің қалдығы (шарттың теңгеде, валютада)
|
саны
|
|
Кредиттік карта/овердрафт лимитінің қалдығы бойынша баланстық шотының нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Негізгі борыш бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
мерзімі өтпеген берешек
|
саны
|
анықтамалық
|
мерзімі өткен берешек
|
саны
|
анықтамалық
|
баланстан шығарылған берешек
|
саны
|
анықтамалық
|
Сыйақы бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
мерзімі өтпеген берешек
|
саны
|
анықтамалық
|
мерзімі өткен берешек
|
саны
|
анықтамалық
|
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары мен уәкілетті органның бірыңғай емес кредиттер бойынша талаптары бойынша қалыптастырылған резервтер (провизиялар) бойынша айырмасы көрсетілген баланстық шоттың нөмірі 1
|
саны
|
анықтамалық
|
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының бірыңғай емес кредиттер бойынша талаптарымен қалыптастырылған резервтер (провизиялар) бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Оң (теріс) түзету бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Дисконт (сыйақы) бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Мерзімі өткен берешекті шотқа енгізу күні
|
негізгі борыш бойынша
|
күні
|
|
сыйақы бойынша
|
күні
|
|
Мерзімі өткен берешекті өтеу күні
|
негізгі борыш бойынша
|
күні
|
|
сыйақы бойынша
|
күні
|
|
Баланстан шығару күні
|
негізгі борыш бойынша
|
күні
|
|
сыйақы бойынша
|
күні
|
|
Нақты өтеу күні
|
күні
|
|
Қарыздың (шартты міндеттемелердің) мерзімін ұзартуды аяқтау күні
|
күні
|
|
Жіктеу санаты
|
саны
|
анықтамалық
|
Бірыңғай кредиттер бойынша резервтердің (провизиялардың) нақты қалыптастырылған сомасы
|
уәкілетті органның талаптары бойынша1
|
саны
|
|
халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптары бойынша
|
саны
|
|
Келешектегі ақша ағыны дисконтының құны/бірыңғай кредиттер бойынша алынуға күтілетін құны
|
саны
|
|
Оң (теріс) түзету (теңгемен, шарт валютасында)
|
саны
|
|
Дисконт (сыйақы) (теңгемен, шарт валютасында)
|
саны
|
|
Есептік күні
|
күні
|
|
3.3.3. Портфель негізіндегі қаржы есептілігінің халықаралық стандарттарының талаптары бойынша қалыптастырылған резервтер (провизиялар) туралы ақпаратта мынадай мәліметтер болады:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптары бойынша біріңғай портфельдің атауы
|
саны
|
анықтамалық
|
Портфельдік негізде қалыптастырылған халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптары бойынша резервтердің (провизиялардың) нақты қалыптастырылған сомасы
|
саны
|
|
Портфельдік негізде халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптары бойынша қалыптастырылған резервтер (провизиялар) бойынша баланстық шоттың нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Портфельдік негізде алуға күтілетін құны/келешектегі ақша ағынының дисконтты құны
|
саны
|
|
3.3.4. Уәкілетті органның бірыңғай кредиттер жөніндегі талаптары бойынша қалыптастырылған провизиялар (резервтер)1 туралы ақпаратта мынадай мәліметтер бар:
Атауы
|
Деректердің түрі
|
Анықтамалық
|
Уәкілетті органның талаптары бойынша бірыңғай портфельдің атауы
|
Саны
|
анықтамалық
|
Уәкілетті органның бірыңғай кредиттер жөніндегі талаптары бойынша резервтердің (провизиялардың) нақты қалыптастырылған сомасы
|
Саны
|
|
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптары мен уәкілетті органның бірыңғай кредиттер жөніндегі талаптары бойынша қалыптастырылған резервтер (провизиялар) бойынша айырмасы көрсетілген баланстық шоттың нөмірі
|
саны
|
анықтамалық
|
Достарыңызбен бөлісу: |