Рамкалар. А парагы

1. 
   HTML тілінің атқаратын қызметі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
   
2. 
   HTML тілінің синтаксисі мен құрылымы . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
   
3. 
   HTML тілінің мүмкіндіктері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
   

Оқулықтын негізгі жұмыстарының бірі ретінде Adobe Photoshop программасының қолдану салалары жатады.

Осы оқулығымды жасаудағы негізгі мақсат Adobe Photoshop программасының қолданылуын үйренушілерге нақты, әрі түсінікті түрде жеткізу. Adobe Photoshop программасының қандай салада және қалай қолданылатынын үйрету.

HTML тілінде құрылған Adobe Photoshop программасының оқулығын үйренушілерге оқып-үйретіп, осы программаның қолданылу мүмкіндіктерін терең игеріп, білімін толықтыруға мүмкіндік береді.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімдегі екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде қаралып отырған мәселенің өзектілігі және қажетті теориялық білімге қысқаша шолу беріліп отыр. Кіріспеде аталған HTML тілінің және Adobe Photoshop программасын білу жұмысты түсінуге көмектеседі.

Бірінші тарау HTML тіліне түсініктер беруге, оқулығымдағы қолданылған тәгтер мен атрибуттарды түсіндіруге арналған. Бірінші бөлімде HTML тілінің атқаратын қызметі, оның қолданылулары, қасиеттері мен оның пайда болуы сипатталған. Екінші бөлімде HTML тілінің синтаксисі мен құрылымы, яғни оқулықта пайдаланылған тәгтер мен атрибуттар жайлы және олардың қалай жазылып, қай жерде қалай қолданылатыны жайлы түсіндірілген. Үшінші бөлім HTML тілінің мүмкіндіктеріне арналған. Яғни мұнда анимация қосу, жүгіртпе жол, форма құру, мультимедия ұйымдастыру сияқты HTML тілінің мүмкіндіктері қаралған.

Екінші тарауда Adobe Photoshop программасының қолдану оқулығын дайындауға арналған. Бірінші бөлімде Adobe Photoshop программасымен таныстыру қаралады. Яғни Photoshop программасына қысқаша түсінік беру мен оның құралдарының қызметтері қарастырылған. Екінші бөлімде Adobe Photoshop-тың құралдарымен жұмыс, яғни түсіндірілген құралдармен жұмыс істеуге бірнеше мысалдар жиыны сипатталған. Үшінші бөлімде мәтінмен жұмыс қарастырылған. Мұнда мәтіннің әртүрлі типтері және оларды орындауға мысалдар қаралған. Келесі бөлімде Adobe Photoshop программасының қолдану салалары сипатталған.

Қорытындыда зерттеу жұмысының нәтижесі және оны қолдануға нұсқаулар келтірілген.

Қосымшада HTML программасының ортасында жазылған HTML тілінің кодтары берілген.

І-тарау. HTML программасына түсінік беру

1. 
   HTML тілінің атқаратын қызметі
   

1960 жылы АҚШ-тың қорғаныс министрлігінің перспективті жобаларды зерттеу агентігінде ARPA компьютерлерді бір-бірімен байланыстыру экперименттері басталған. Олар телефонның сымдармен байланыстырылды. 1970 жылы ARPA-ның қолдауымен берілгендерді түрлі компьютерлік желілер арқылы тасымалдау протоколы немесе ережесі өңделді. Бұл протоколдар жалпы интернет деген атаумен аталады. Олар мемлекеттік шекараларға байланыссыз кез келген түрдегі компьютерлерді біріктіретін бүкіләлемдік желілердің желісін ойлап тапты. 70 жылдардың аяғында ARPANET және оның басқа елдердегі контур объектілері арасындағы байланыс түрлері ойлап шығарылды. Бүкіләлем компьютерлік желі арқылы бүтін өрмекке айналды. 80-шы жылдары желілер бірлестігі интернет деген атаумен кең мөлшерде танымал болды. Жүздеген, мыңдаған түрлі мекемелер бүкіләлемдік желіге өздерінің компьютерлерін қосты. 90-шы жылдары оның жылдам дамуына қарамастан желіні тек файлда және форматталған мәтінді ғана тасымалдауға пайдаланған болатын.

Қазіргі заманның ғылыми-техникалық жетістіктерінің бірі – дүние жүзі елдерінің жергілікті және жан-жақты желілері арнайы қызмет көрсету программалар бумалары арқылы байланыстырып қойылған. Мұндай желілерді интернет желісі деп атайды. Интернеттің жұмысы – информациялық кеңістікте түрлі форматта қызмет көрсету.

Интернетті пайдаланушысының тікелей және кері міндеттері бар. Пайдаланушының тікелей міндеті – ақпараттардың немесе программалық әдістерінің бірін таңдау. Әлемдік компьютерлік желілерге сақталатын деректер біздің ақпарат болып табылады. Пайдаланушының кері міндеті – бұл тұтынушыға өзінің ақпаратын айналдыруға бағытталған әдістерді таңдау. Жалғану – бұл ақпараттық – программалық – ақпараттық комплекс. Оны интернетке қосылумен шатастыруға болмайды. Интернетпен жалғану үшін мынадай нәрселер қажет:

1. 
   жабдықтар мен байланыс сымдары (ақпараттық бөлік);
   
2. 
   осы сымдарда деректердің алмасуын қамтамасыз ететін программалар (программалық бөлік);
   
3. 
   бүкіләлемдік желіге қосылу үшін мекемелерге келісім-шартқа отыру қажет. Ол үшін қажетті адрес пен парольды ұсыну қажет. (ақпараттық бөлік).
   

бастауға болады. Басқа жағдайда, қашықтан жалғану арқылы қосылады. Байланыс сымы ретінде кәдімгі телефон сымы қолданылады. Сервис-провайдер – ол бүкіләлемдік компьютерлік желіге тұрақты түрде жалғануды қамтамасыз етеді келісім-шарт бойынша клиенттерді қосуды жүзеге асыратын мекеме. Сервис-провайдердің қызмет саласы телефон компаниясының қызмет салаларына ұқсас. Бірақ ерекшелігі, қоюшыға телефондық байланыстың қызмет салаларын таңдамасақ, онда қоюшыға интернеттің қызмет салаларын еркін пайдалануды таңдағаны жөн. Сервис-провайдердің қызмет саласынан бас тартып, кез келген уақытта басқа мекемеге қосылуға болады.

Сервис-провайдердің төмендегідей қызмет ету салалары бар:

• 
  желіге ақысыз қосылу;
  
• 
  желіге уақытша қосылу;
  
• 
  желіге шектеусіз қосылу;
  
• 
  интернет-карта бойынша қосылу.
  

Гипермәтін – қосымша элементтерді басқару мақсатында ішінде арнаулы код, яғни екпінді элемент (an chor) орналасқан.

1. 
   HTML тілінің форматын қолдану.
   
2. 
   Құжатты дәстүрлік тексттік файл түрінде сақтау.
   

2. 
   HTML тілінің синтаксисі мен құрылымы
   

Әрбір тілдің өзінің құрылымдық логикалық ерекшеліктері болатыны белгілі. Сол сияқты HTML тілінің де өзіндік ерекшеліктері бар. Алайды ол ең қарапайым, қатаң логикалық ережелерге онша бағына бермейтін тәуелсіз тіл. Дегенмен оның да өз синтаксисі, басқарушы құрылымдары бар. Тілдің негізгі басқарушы құрылымдары бар. Тілдің негізгі басқарушы құрылымы, яғни мәтінді белгілейтін командалары тәг (tag, оны кейде элемент деп те атайды) деп аталады. Тәг – белгілі бір әрекетті анықтайтын HTML элементі. Тәгтер символдар тізбегінен тұрады. Тәгтердің мүмкіндіктері мәндерге ие бола алатын атрибуттарды қолдану арқылы толығымен ашылады.

Келесі ереже тәгтерді ашу және жабу компоненттерін қолдануға арналған. HTML тілінің бір тәгі әдетте құжаттың белгілі бір бөлігіне (мысалы, абзацқа) ғана әсер етеді. Осыған орай екі тәг қатар қолданылады: бірі – ашады, екіншісі – жабады. Мұны қосарланған тәг деп атайды. Ашатын тәг белгілі бір әсер ету ісін бастайды, ал жабатын тәг сол әсерді аяқтайды. Тәгтерді жабу қисық сызық (/) символымен басталуы тиіс.

Жалпы ережеге тәгтерді төменгі немесе жоғарғы регистрде жазу тәсілі де кіреді. Әдетте тәг атауларын жай мәтіннен айыру мақсатында, яғни түсінікті болу үшін оларды жоғарғы регистрде жазу қалыптасқан. Бірақ кодтаудың жаңа әдіснамасы – ХHTML-да тәгтерді төменгі регистрде де жазуға болады.

Тәгтерді жазудағы тағы бір маңызды мәселе бос орындар қалдыру. HTML кодтарының кейбір тұстарына бос орын қалдыру міндетті болса, кейде артық қалдырылған бос орын броузерді қатты шатастыратыны сонша, ол ешқандай да ақпарат бере алмай қалады.

Жоғарыда айтылған атрибуттар тәгтердің әрекетін анықтайды. Көп жағдайда тәгтер атрибутсыз жұмыс жасайды. Алайда міндетті түрде атрибуты болуы тиіс тәгтер кездеседі. Атрибуттар тәгтердің атауынан кейін бір бос орын тасталып, мән меншіктеліп жазылуы керек. Тәгтерде бірнеше атрибут болса, олар бос орын арқылы ажыратылып жазылады.

1. 
   HTML құжатының кез келгені ашылу тәгінен басталып, соған сәйкес түріндегі жабылу тәгімен аяқталады. Осы екеуінің ортасында құжаттың тақырыптық бөлігі мен тұлғасы болып келетін негізгі бөлігі орналасады.
   
2. 
   Құжаттың тақырыптық бөлігі және тәгтерінің ортасында тұрады да, жалпы құжат туралы мәлімет береді. Әдетте бұл бөлікте тәгтерімен шектелетін құжаттың ресми атауы орналасады. Көптеген броузерлер бұл атауды терезе тақырыбында тұратын файл аты есебінде пайдаланады.
   
3. 
   Жазылатын мәтін құжат тұлғасы деп аталатын және ... . Бұл әрекетті керісінше жасап көруге болады.
   
4. 
   LINK – гипермәтіндік сілтеме ретінде сөз тіркесінің түсін белгілейді. Егер көрсетілмесе, ол көк түс болып саналады.
   
5. 
   VLINK – пайдаланылған гипермәтіндік сілтеме түсін анықтайды. Келісім бойынша ол қызылқоңыр түс болып саналады. Бірақ VLINK-тің көмегімен түс өзгермейді.
   
6. 
   ALINK – гипермәтіндік сілтемені курсор көрсетіп тұрған кездегі оның түсін белгілейді. Бұл параметр өте сирек өзгертіледі.
   
7. 
   BACKGROUND – мәтіннің фонында орналасатын суретті анықтайды, ол түсқағаз (обои) ролін атқарады. Суреттік файлдың типі gif немесе jpg болуы тиіс.
   
   Түстерді ағылшын тіліндегі аттарымен сипаттауға болады, яғни black, white, green, blue, yellow және т.б. Бірақ түсті сипаттаудың басқа түрі де бар.

   HTML тілінде түрлі түстер он алтылық сандар түріндегі RGB тәсілімен берілуі де (color=”#COFFCO”) мүмкін, оның мүмкіндігі өте мол. Мұндағы алғашқы екі сан қызыл () түс бөлігін, келесі екі сан – жасыл түс () бөлігін, соңғы екі сан көк () түс бөлігін анықтайды. Жоғардағы көптеген параметрлер түсті пайдаланады, олар ағылшын тіліндегі негізгі он алты түс атымен немесе солардың кодтарымен беріледі.

   HTML-құжатына түсқағаз (обои) тәгінің BACKGROUND параметрінің көмегімен орналастырылады. Түсқағаздың графикалық файлы 5 Кбайттан аспау керек. Түсқағазды желі арқылы табуға болады. Интернетте табылған түсқағазға тышқанның оң жақ түймесін шертіп, Save Picture as (Сохранить рисунок как) командасын таңдап, сонан соң HTML-құжаттары тұрған бумаға атау беріп сақтау қажет. BGCOLOR түсі түсқағаз түсіне ұқсас болуы керек. Қаріптің мөлшері үлкендеу болуы тиіс, себебі мәтін түсқағаз фонынан ерекшеленіп және анық оқылуы тиіс.

   Мысалы,
   

   
   .

   Интернет желісін пайдаланушылар арасында байланыс болмаса, онда желі жай ғана ақпарат баспаханасы ретінде жұмыс істер еді. Кез келген желінің негізі – байланыс болып табылады. Web-беттің негізгі мәні осы байланысты ұйымдастыру. HTML құжаттарында гиперсілтемелерді ұйымдастыру өте жеңіл. Сілтемелерді абсолютті және салыстырмалы түрлері бар.

   Абсолют сілтемеде толық URL адрес арқылы беріледі, яғни мұнда Web-адресі толық пайдаланылады. Абсолют сілтеме қажетті Web-бет орналасқан Web-түйіннің алғашқы бетін ашады. Бұл сіздің броузеріңізге қажетті серверді тауып, оған ауысуға мүмкіндік береді.

   Салыстырмалы сілтеме сіз өзіңіз орналасқан сервердегі адреске кіруде қолданылады. Бір Web-түйіннің ішінде, бір буманың ішінде орналасқан бет үшін тек файл атауын беру арқылы, оны ашып алуға болады.

   Алғашқы кездері гиперсілтеме деп аталған әдіс уақыт өте келе дамытылып, сілтеме ретінде мультимедиа құралдарын да қолдануға болатындығын көрсетті. Осыған байланысты қазіргі кеде гипермедиа термині пайда болды.

   HTML тілінде сілтемелік байланысты <А> ... қосарланған тәгі ұйымдастырады. Бұл тәгтің HREF=”…” атрибуты бар. Оның мәні көбіне сол сілтеме көрсетіп тұрған файл атынан немесе URL адресінен тұрады. Сілтеме сөз броузерде бейнеленген кезде көбінесе оның асты сызылып, көк түспен бейнеленеді. Сол сілтеме желі бойындағы URL адреске көшуді қамтамасыз етеді.

   
   
   … қосарланған тәгінің арасына жазылған кез келген мәтін гипермәтіндік мәтін болып табылады. Сонымен қатар гиперсілтеме ретінде тек сөз тіркесін ғана емес суреттерді де пайдалануға болады. Суреттер мәтін сияқты сілтеме бола алады. Бұл үшін тәгі сілтемелерді анықтайтын … тәгтерінің арасында орналасады. Суреттік сілтеме көк түсті қоршаудың ішіне орналасады.
   
   HTML тілінде мәтін форматтаудан Web-дизайнға өтудің алғашқы қадамы Web-бетке сурет орналастырудан басталады. Суреттер Web-бетті тек безендіріп қана қоймай, пайдаланушыға ақпараттың түсінікті берілуіне, беттегі ақпараттың логикалық тізбектерін құруға т.с.с. Web-беттің негізгі сипаттамаларына әсер етеді. Суреттік бейнелер Web-беттерді әшекейлеп безендіру кезінде маңызды құралдар рөлін атқарады. Суреттердің өздері HTML-құжаттарынан бөлек орналасқан жеке файлдарда сақталады, алайда олар броузер арқылы Web-беттердің ішінде бейнеленеді. Суреттерді бейнелеу ережелерін былай беруге болады.
   
   1. 
      Суреттерді құжаттардың ішінде орналастыру үшін жеке, яғни жабылмайтын жалқы тәг қолданылады.
      
   2. 
      Бұл тәгте міндетті түрде SRC=”…” атрибуты болуы керек, оның мәнін абсолюттік және салыстырмалы түрде жазылған бейнелеу файлының URL-адресі көресетеді. Құжатты экранға шығарған кезде ол міндетті түрде құрамындағы суреттермен бейнеленеді және ол тәгі тұрған орыннан көрінеді. Мысалы мына жол:
      
   
   

   экранға 1.gif файлындағы суретті шығарады.

   
   
   • 
     Егер графикалық файл HTML-құжаты орналасқан бумада болса, онда файлдың атын төмендегіше көрсетсе жеткілікті:
     
   
   
   
   • 
     Егер сол серверде, бірақ басқа бумада болса, онда буманың және файлдың аты былайша көрсетіледі:
     
   
   
   
   • 
     Егер файл басқа серверде орналасса, онда оның URL-адресін, яғни толық адресін көрсету қажет:
     
   
   

   Суреттерді кез келген графикалық редакторларда салуға немесе сканерден өткізіп алуға болады, бірақ олар jpg немесе gif форматында болуы қажет, ал басқа форматтарды Web қабылдамайды. Кез келген jpg немесе gif форматындағы суреттерді тауып, оны LG бумасына көшіріп, суретті ортаға орналастыруға болады.

   
   
   Web-парақтарында қолданылатын графикалық бейнелеулердің қосымша параметрлері төмендегідей:
   
   • 
     MIDDLE немесе CENTER – ортасымен туралау (ALIGN=middle немесе center);
     
   • 
     LEFT - өрістің сол жағымен туралау (ALIGN=LEFT);
     
   • 
     RIGHT - өрістің оң жағымен туравлау (ALIGN=RIGHT);
     
   • 
     TOP – жоғары шетімен туралау (ALIGN=TOP);
     
   • 
     BOTTOM – төменгі шетімен туралау (ALIGN=Bottom);
     
   • 
     Alt=“…” – суреттің орнына оның сипаттамасын шығаруға мүмкіндік береді.
     
   • 
     HSPACE=“…” – суреттің оң және сол жағынан бос орындар қалдыруға мүмкіндік береді. Оның мәні сан түрінде анықталады.
     
   • 
     VSPACE=“…” – суреттің жоғарғы және төменгі жағынан бос орындар қалдырылады. Мәні сан түрінде анықталады.
     
   
   Суреттер өздерінің көлемдерін сақтай отырып Web-парағына орналасады. Егер суретті ықшамдап бейнелеу кезінде оның масштабын өзгерту қажеттігі туса, суреттің қажетті көлемін WIDTH=(ені) және HEIGHTһ(биіктігі) атрибуттарының көмегімен беруге болады. Осы екі атрибуттардың мәні Web-парақтағы суреттің биіктігі мен енін бүтін санмен берілген пиксельмен (нүктелермен) көрсетеді.

   Төмендегі жол

   
   
   “1.gif” WIDTH=500 HEIGHT=250>

   суретті 500х250 нүктелерден тұратын төтрбұрышты аумаққа орналастырады. Сурет айналасындағы жақтау (рамка-border) сызығының қалыңдығын да параметр ретінде пиксельмен көрсетуге болады:

   Border═пиксельдер саны

   HSPACE және VSPACE атрибуттары көлденең және тік жиекті (отступ) білдіреді. Олар бейненің шетінен мәтінге дейінгі жиекті көрсету үшін қолданылады. Мәтін мен бейненің тым жақын орналасқаны әдемі көрінбейді.

   Кесте – мәліметтердің үлкен көлемін ұсынудың ең ыңғайлы әдістерінің бірі. Кестелердің HTML құжаттарға енгізілуі кестелік берілгендерді экранға шығару мақсатында пайда болды. Онда мәтіндік берілгендермен қатар графикалық берілгендерді де орналастыруға болады.
   
   HTML құжатына кестелер

   және қосарланған тәгтері арқылы орналастырылады. Көбінесе жабылу тәгін жазбай ұмытып кетеді, осы қатенің нәтижесінде алдын ала көру программасы кестені шығармайды.
   
   тәгінің параметрлері:
   
   • 
     BORDER – шекараның немесе сызықтың ені;
     
   • 
     WIDTH – кестенің ені;
     
   • 
     BGCOLOR – кесте түсінің фоны.
     
   
   Тәгтердің арасында келесі элементтер орналасуы мүмкін.
   
   1. 
      - кесте атауы. Кесте атауының орналасатын орнын анықтайтын CAPTION тәгінің бір ғана ALIGN параметрі бар. Ол екі мәнді қабылдай алады:
      
   • 
     ALIGN = top – кестенің жоғарғы жағында;
     
   • 
     ALIGN = bottom – кестенің төменгі жағында.
     
   2. 
      .
   Кесте қатары . Бұл тәгтің үш параметрі бар:
   
   • 
     ALIGN – қатардың ішінен туралау, оның мәндері LEFT (сол жағынан), RIGHT (оң жағынан), CENTER (ортасынан);
     
   • 
     VALIGN – кесте қатарының ішін тігінен туралау, оның мәндері TOP (жоғарыдан), BOTTOM (төменнен), MIDDLE (ортасынан);
     
   • 
     BGCOLOR – қатардағы ішіндегі түстің фоны.
     
   3. 
      .
   . Кесте бағанының тәгі келесі параметрлерді қабылдайды:
   
   • 
     ALIGN – бағанның ішінен туралау, оның мәндері LEFT, RIGHT,
     
   
   CENTER;
   
   • 
     VALIGN – кесте бағанының ішін тігінен туралау, оның мәндері TOP, BOTTOM, MIDDLE;
     
   • 
     COLSPAN, ROWSPAN – ұяшықтарды бірнеше қатарға, бағанға созу;
     
   • 
     BGCOLOR – бағанның ішіндегі түстің фоны.
     
   
   Қатарға немесе бағанға атау беру үшін қосарланған тәгін пайдалануға болады. Ол келесі параметрлерді атрибуттарды қабылдау мүмкін:
   
   • 
     ALIGN – туралау;
     
   • 
     VALIGN – тігінен туралау;
     
   • 
     COLSPAN, ROWSPAN – ұяшықтарды бірнеше қатарға, бағанға созу;
     
   • 
     WIDTH – атаудың ені;
     
   • 
     BGCOLOR – атаудағы түстің фоны.
     
   
   Жоғардағы айтылған атрибуттарды пайдаланып кестеге атау енгізуге болады.

   Web-парақтарды қарастырғанда қарапайым кестелер сирек кездеседі. Көбінесе ұяшықтарды қамтитын күрделі кестелер жиі кездеседі. Ұяшықтарды біріктіру үшін COLSPAN және ROWSPAN атрибуттары қолданылады.

   COLSPAN атрибуты броузерге кестенің ұяшықтарын бірнеше бағандарға жылжыту командасын береді. Мысалы, екі бағанның ұяшықтарын біріктіргіңіз келсе, онда COLSPAN═2 деп жазу керек. ROWSPAN═2 параметрі кестенің ұяшығын екі қатарға созады.

   BORDER атрибут жиектің енін орнатады және 0-ден 10-ға дейінгі кез келген мәнді қабылдайды. COLSPAN және ROWSPAN атрибуттарын қолданып жазуға болады.

   Кей жағдайда кесте ұяшықтарының параметрлері бір-бірімен сәйкес келе бермейді, яғни ұяшықтардың ені, биіктері, ішіндегі ақпараттың орналасуы, т.с.с. түрліше болуы мүмкін. Бұл жағдайда ұяшықтардың атрибуттары қолданылады.

   Кестені құрғанда оның бағанының ені осы бағанның енді элементімен сәйкес келеді. Бірақ оның енін дәл беру үшін оған WIDTH атрибутын пайдаланған жөн.

   
   
   HTML-де кестенің ерекшелігін мәтінді форматтауға қолдануға болады. Мысалы, сізге мәтінді шетінен жылжытып, сол жақ шекарамен туралау керек болса, онда кестенің жиектерін көрсетпей, яғни BORDER═0 деп кестенің тәгтерін пайдалануға болады.

   Web-сайт негізін құруда пайдаланылатын тағы бір қосымша – фрейдер. Бұл Web-парақтардағы мәліметтерді көрсетіп отыратын күшті механизмдердің бірі. Фреймдердің көмегімен экран беті бірнеше облыстарға бөлінеді, олардың әрқайсысында жеке парақтардың мазмұны көрініп тұрады.

   Фреймдерді құру үшін және қосарланған тәгі пайдаланылады, ал оларды сипаттау үшін тәгі қолданылады. Web-парақтарды фреймдердің көмегімен құру үшін HTML-дің бір ғана құжаты жеткіліксіз. Әдетте онда негізгі құжат құрылады, содан кейін қосымша құжаттар құрылады.

   Бұдан басқа тәгінің COLS атрибуты арқылы экран теңдей екі бағанға бөлініп тұрады (COLS ═“50%”, “50%”).

   Фреймдерді көлденеңінен де орналастыруға болады. Фреймдерді тігінен орналастырғанда тәгін пайдалану керек. Ал көлденең орналастыру үшін FRAMESET тәгінің ROWS атрибутын пайдалану керек.
   
   1.3 HTML тілінің мүмкіндіктері
   Web-беттің дизайн тиімділігі оның қаншалықты деңгейде дайындалғанын анықтайды. Дизайн тиімділігі деген не? Бұл Web-беттің сыртқы түрінің түсінікті әрі әдемі безендірілуі. Қаріптермен жұмыс істей білу осы дизайн тиімділігіне қол жеткізудің негізгі шарттарының бірі. Сондықтан әрбір Web-бет құрушы қаріптермен жұмыс істеу тәсілдерін толық меңгеруі тиіс.

   Қазіргі кезде қаріптер өте көп болғандықтан оларды төмендегідей үш топқа бөлуге болады:

   
   
   1. 
      Категория – қаріптердің негізгі класы (мысалы, serief, sans-serif және т.б.).
      
   2. 
      Гарнитура – белгілі бір қасиеттеріне байланысты топтастырылған қаріптер класы (мысалы, times, arial және т.б.).
      
   3. 
      Кескін – әрбір қаріптің қайталанбайтын өзіндік ерекшелігі (мысалы, қалыңдатылған, қисайтылған, т.б.).
      
   
   Мәтін жазуда сөзді ерекшелеудің әртүрлі жолын пайдалануға болады.

   Мәтін фрагментін қалыңдатылып қарайтылған қаріптермен (Bold) ерекшелеуге болады. Сонда мәтіннің түрі осы абзацтағыдай болып көрінеді. Ол үшін ашылу тәгі мен жабылу тәгі пайдаланылады.

   Мысалы, мәтін .

   Кейбір ерекше сөздердің астын сызуға (Underline) болады.

   Бұл жағдайда және тәгтері қолданылады.

   Көп жағдайда сөздерді ерекшелеуде қисайтылған (курсив) (Italic) қаріп түрін пайдаланады. Ол үшін және тәгтерін пайдаланған жөн.

   Егер мәтінді бір уақытта қалыңдатып қарайтылған және қисайтылған қаріптердің түрлерімен ерекшелегіңіз келсе, онда келесі түрдегі тәгтерді қолданыңыз:
   
   мәтін
   
   <І> мәтін
   
   HTML-де қаріптермен жұмыс істеу тәгімен жұмыс істеуге негізделген. Қаріптерді басқаратын тәгінің өз атрибуттары бар:
   

   • 
     size – мәтін таңбаларының биіктігі;
     
   • 
     color – қаріп түсі;
     
   • 
     fase – қажетті қаріп атауының типі.
     
   
   Қаріптің өлшемін үлкейтуге немесе кішірейтуге болады. Олар пунктпен есептеледі, яғни 1 пункт 1/72 дюймге немесе 0,353 мм-ге тең. Ол программадағы орнатылған қаріптің өлшеміне салыстырмалы түрде беріледі:
   
   мәтін
   
   мәтін

   мұндағы n – қаріптің өлшемін үлкейтетін немесе кішірейтетін пункттің саны. және тәгтерінің арасында орналасқан қаріптің түрі үлкейтіледі немесе кішірейтіледі.

   
   
   FASE атрибуты қаріптің типін береді. Осы атрибуттың мәні компьютерде орнатылған қаріптер атының біріне сәйкес келуі керек. Бірақ интернетте орнатылған құжатты қабылдайтын тұтынушының компьютерінде қандай қаріптердің орнатылғанын алдын ала білу қиын. Сондықтан бұл атрибутты көрсетпеген дұрыс.

   Интернет броузері кез келген ақпарат орналаса беретін универсал орта. Сондықтан онда мәтіндік, графикалық ақпараттармен қатар мультимедиалық ақпаратты да кірістіруге болады. Мультимедиалық ақпарат көбіне дыбыстық және анимациялық құбылыстар түрінде бейнеленеді.

   
   
   HTML құжатқа дыбыс немесе анимация құбылыстарын шығару үшін оларды ойнайтын программалық модульдің компьютерге алдын ала орнатылып қойылуы тиіс. Мұндай модульдерге MS MediaPayer, AppleQuickTime, RealPlayer G2 т.с.с. программалық өнімдер жатады.
   
   HTML құжаты келесі типтегі мультимедиалық ақпаратты бейнелей алады:
   
   .avi – дыбыс/бейне интерфейсі (Audio/Video Interface). Windows жүйесінде дыбыспен және бейнеклиптермен жұмыс істеуді қамтамасыз ету үшін қолданылады. Бұл форматағы файлдар өте шағын болып келеді және желі бойынша ұзақ жүктелмейді. Сондықтан пайдаланушылар көп жағдайда .avi форматтағы файлдарды қолданады;
   
   .mp3 – бұл формат негізінен дыбыстық және бейне файлдарды сығымдау үшін қолданылады. Файлдарды кодек әдісімен (сығымдау және қалпына келтіру әдістері) сығымдағанда олардың көлемі өте шағын болғанмен, сапасы жоғары күйінде қалатындықтан Internet желісінде бұл формат пайдаланушылар арасында кеңінен танымал;
   
   .mpeg – стандартталған бейнеформат. Сонымен қатар ол өте тиімді және оның сығымдау техникасы жоғары деңгейде, т.с.с.

   Дыбыс және бейне файлдардың Web-бетте орналасуы екі түрлі тәсілмен жүзеге асырылады: тәгін немесе тәгін қолдану.

   Бұл тәсілдердің екеуі де мультимедиалық файлды іске қосу үшін сыртқы модуль программаны қолданады. Олардың бір-бірінен айырмашылығы бірінші тәсіл бойынша сыртқы модуль-программаны бейнеклипті броузерден тыс орындайды да, екінші тәсіл бойынша бейнефильм пайдаланушы броузерінің ішінде орналасады.

   Бейнефильмді бірінші тәсілді пайдаланып орнату үлгісі:

   
   
   Бейнефильм
   
   EMBED тәгінің бірнеше атрибуттары бар:
   
   • 
     height=“pixel/percent”. Бейнеклиптің орындалатын аумағының биіктігі;
     
   • 
     Width=“pixel/percent”. Бейнеклиптің орындалатын аумағының ені;
     
   • 
     autopla =“true/false”. Егер атрибут мәні true болса, бейнеклип Web–бет іске қосылған мезетте бірден орындала бастайды, ал мән false болса, бейнеклипті орындауға жіберу үшін модуль-программаның басқару панеліндегі іске қосу түймесіне шерту керек;
     
   • 
     controller=“true/false”. Пайдаланушыға броузерге басқару элементтерін кірістіруге мүмкіндік береді;
     
   • 
     loop=“true/false”. Егер пайдаланушыға бейнеклиптің циклдік түрде айналып орындала беруі қажет болса, атрибутке true мәнін меншіктеу керек. Басқа жағдайда клип бір рет қана орындалады.
     
   
   Web парақты құрғанда оны әсемдендіре түсетін графикалық кескіннің бірі – сырғымалы немесе жүгіртпе жол. Жүгіртпе жолды орналастырмастан бұрын оның орны мен мәтінін ойластырып алуы керек. Жүгіртпе жолды құрайтын негізгі және жалғыз ғана қосарланған тәг бар. Ол мәтін .

   Мәтін сөзінің орнына компьютер экранында жүгіртетін кез келген сөзді немесе сөйлемді орнастыруға болады. Жүгіртпе жолдағы мәтін бағытының орналасуының қарапайым түрі экранның оң жақ шетінен сол жақ шетіне барып тоқтауы. Жүгіртпе жолдың бағытын өзгертуге болады. Ол үшін бағыттың арнайы атрибуты қолданылады.

   Егер жүгіртпе жолды оңнан солға қарай бағыттағыңыз келсе, онда тәг келесі түрде болады:
   
   мәтін .

   Егер жүгіртпе жолды солдан оңға қарай бағыттағыңыз келсе, онда RIGHT мәнін қолдану керек, яғни

   
   
   мәтін .

   Жүгіртпе жолды беттің бойымен бағыттау үшін төмендегідей атрибуттар тобы қолданылады:

   
   
   • 
     scroll – оңнан солға қарай, яғни бір бағытта жылжитын стандартты қозғалыс. Бұл атрибут шексіз циклді құрайды. Циклдің санын LOOP операторын енгізу арқылы шектеуге болады, мысалы: LOOP = n BEHAVIOR = scroll> мәтін . LOOP операторының n мәні циклдің қайталану санын білдіреді. Бұл жағдайда тәгке BEHAVIOR атрибуты scroll мәнімен енгізілгендіктен мәтін Web-парақтың оң жақ шетінен сол жақ шетіне қарай үш рет стандартты қозғалыс жасайды.
     
   • 
     slide – мәтін оңнан солға қарай бір рет жүгіріп өтеді және сонда қалады, яғни мәтіннің жылжымай тоқтап тұруын қамтамасыз етеді.
     
   • 
     alternate – қозғалыс парақтың оң жағынан солға қарай болады және керісінше, яғни қос бағытта қозғалады. Мұнда шексіз қайталану орындалады.
     
   
   Жүгіртпе жолдың тәгіне төмендегі атрибуттарды қосқандағы қозғалыстарды қарап шығыңыз және есіңізде сақтаңыз:
   
   мәтін
   
   мәтін
   
   мәтін

   Жүгіртпе жолды Web-парақтың толық бетіне шығарудың қажеті жоқ. Жүгіртпе жолдың алатын орнының өлшемін беру жеткілікті. Ол үшін:

   
   
   мәтін

   пайдалану керек. Мұндағы n – жүгіртпе жол орналасқан парақтың ені. n мәнін пиксельмен немесе пайызбен беруге болады.

   
   
   мәтін

   мұндағы n пиксель саны.

   Мәтіннің экранда қайта көріну жылдамдығын беру үшін уақыт аралығы беріледі. Бұл жағдайда t айнымалы шамасы миллисекундпен белгіленеді:
   
   мәтін .

   Жүгіртпе жолдағы мәтіннің өлшемін көрсету мүмкіндігі де бар. Ол үшін:

   
   
   мәтін .

   Жүгіртпе жолды қандай да бір түспен бояуға да болады:

   
   
   мәтін ,

   мұндағы n-ді он алтылық санмен немесе ағылшын тіліндегі түстің атымен беруге болады.

   
   
   n шамасын пиксельмен белгілеп жүгіртпе жолдың биіктігін беруге болады:
   
   мәтін .

   Пайдаланушылар сайттағы мәліметтерді оқып қана қоймай мәлімет алмасуларына да мүмкіндіктері бар. Ол үшін Web-бетке форма құрылады. Форманың түрлі типтегі басқару элементтері бар, яғни мәтіндік өрістер, ашылатын тізімдер, жолаушылар, ауыстырып қосқыштар, т б.

   
   
   Форма және қосарланған тәгтерімен құрылады. Ондағы өрістер тәгінің TYPE = “text” атрибутының мәнімен құрылады. NAME міндетті атрибутының көмегімен мәлімет алынады. SIZE атрибутының мәні санмен беріледі. Ауыстырып қосқыш тобы тәгінің TYPE = “radio” атрибутының мәнімен құрылады, т.б. VALUE, CHECKED, OPTION, SELECT, TEXTEREA тәгтерін пайдалануға болдаы.
   
   ІІ-тарау. Adobe Photoshop программасының қолдану оқулығы
   
   2.1 Adobe Photoshop программасымен таныстыру
   Менің дипломдық жұмысым “HTML тілінде Adobe Photoshop программасының қолдану оқулығын дайындау.” Оқулығымның мазмұны төрт тараудан тұрады. Олар:
   
   • 
     Adobe Photoshop программасымен таныстыру;
     
   • 
     Adobe Photoshop-тың құралдарымен жұмыс;
     
   • 
     Мәтінмен жұмыс;
     
   • 
     Adobe Photoshop программасының қолдану салалары.
     
   
   Оқулығымның мазмұнына келіп тоқталатын болсақ, оның жалпы көрінісі келесідей:
   
   
   Енді оқулығымның мазмұнының бірінші тарауына келіп тоқаталатын болсақ, яғни Photoshop программасымен таныстыру тарауына, оның өзі алты бөлімді қарастырады. Жалпы осы тараудың оқулықтағы көрінісі мынадай:
   
   
   

   Жалпы осы таруда Adobe Photoshop программасына түснік берілген, оның құралдарының қандай қызмет атқаратыны айтылып, бұдан басқа Photoshop программасының режимдеріне, түстік модельдеріне және фильтрлеріне түсінік берілген. Мұнда Photoshop программасында жиі қолданылатын түсініктерге қысқаша шолып өттім.

   Қазіргі кезде компьютерлік технология қоғам өмірінің барлық саласына түбегейлі өзгерістер енгізіп отыр. Оның бір сапалы компьютерлік графикаға сұраныс күннен-күнге артуда. Алғашқы кезде компьютерлік графикамен тек комьютерлік технологияны жетік меңгерген мамандар айналысса, қазіргі таңда осы бағытта барлық қолданушыларға арналған программалар пакеті бар. Бұл программалар өте қарапайым әрекетті орындаудан бастап қиын да күрделі дизайнерлік жұмыстарды атқарады. Қолданбалы программалық қамсыздандырудың мынадай түрлері бар: Сorel Draw, Page Maker, Adobe Photoshop.

   Енді Adobe Photoshop программасына тоқталар болсақ, мұнда кез келген кескіндік суретті өңдеу, түзету, фондық түс беру сияқты әртүрлі ортада даярланған объектілерді біріктіру, жинақтау, өңдеу жұмыстарында қолданылады. Adobe Photoshop программасы арқылы ескі фотосуретті жаңалау, яғни басқа түске бояу, көйлекке жаға салу, шашты үлкейту, беттегі әжімді алу, бетті тазалау, ағарту, т.с.с. Қазіргі қолданылатын программалар арқылы үйлену, сүндет той, қыз ұзату, мүшелтой сияқты шақыру билеттері өңделіп даярланады. Әсемдік салонында адамдардың бет бейнесін бөлек шығарып оған шашын әсемдеуде, ал криминалистикада іздеу салу жұмыстарында, портрет жасау жұмыстарында қолданылады. Photoshop программасын іске қосақаннан кейін экранда оның жұмыс үстелі көрінеді. Windows ортасында жұмыс істеп жүрген пайдаланушы үшін мұндағы біраз элементтер таныс болады. Ондағы кескін терезесі компьютердің оперативті және виртуальді жадысының мүмкіншілігіне қарай бір уақытта бірнеше кескіндерді ашуға мүмкіндік береді. Әрбір кескін бөлек терезелерде ашылады. Бір терезеден келесі терезелерге өту Ctrl + tab пернелерін басу арқылы орындалады. Масштабтау алаңында – активті кескіннің көріну өлшемі көрсетіледі (төменгі сол жақ қатарында, бұрышында % - пайыз күйінде). Ақпарат алаңы кескіннің жад өлшемін көрсетеді. Қалып-күй қатары бұл жерде таңдалған саймандарды және кескінді көрсетеді. Егер қалып-күй қатары көрінбей тұрса, Окно → Отобразить строку состояния командасы арқылы шығарамыз.

   
   
   Photoshop программасы бейнедегі әрбір қабатты қабаттар палитрасында көрсетіледі. Әрбір қабаттың аты ал тұсында кішірейтілген көшірмесі болады. Ал егер көрініс бірнеше қабаттардан тұратын болса, қабаттар палитрасында қабаттың атын көрсетілген жазудың үстінен басып тұрып басқа қабатпен орындарын ауыстыруға болады. Қабаттардың бір-біріне қатысты орналасуымен бір-біріне әсер етуі көп қабатты көріністермен жұмыс жасауда аса маңызды. Алайда фондық қабатты қозғауға болмайды. Кәдімгі қабатты фондық астына да қоюға болмайды. Қабаттың сол жақ тұсында орналасқан көз белгішесі қабаттың көрініп тұрғанын және көріністі құруға қатысып отырғанын білдіреді. Белгішенің үстінен шертсе, қабат көрінбей қалады да көрініс құруға қатыспайды. Оны қайта шертсек, қабат қайта қосылады. Қабатты таңдау үшін қабаттар палитрасынан керекті қабаттың аты бар жазудың үстінен шертсе жеткілікті. Осыдан кейін көріністерге қандай әрекеттер жасасақ та, қылқаламмен сурет салсаң, өшірсек, боясаң мұның бәрі тек таңдалған қабатқа қана әсер етеді. Қабаттар палитрасындағы таңдалған қабат тұсындағы қылқалам түріндегі белгіше осыны хабарлайды. Кейде қабаттар палитрасында қабаттың кішірейтілген суретінде шахмат тақтасы сияқты боялған фрагменттер бар екенін байқауға болады. Бұл фрагменттер қабаттың түссіз жерлері болып табылады. Алайда мұндай түссіз фрагменттері жоқ қабатты да жартылай түссіз етуге де рұқсат етіледі. Мұны түссіздік (непрозрачность) дәрежесі шамасы арқылы көрсетеміз. Егер бұл шама 0-пайыз болса, қабат толығымен түссіз болады және керісінше. Қабаттар палитрасының төменгі жағында 6 түйме орналасқан. Оның ең соңғы түймесін таңдау арқылы активті қабатты жоюға болады. Бесінші түйме жаңа қабат құруға мүмкіндік береді. Әдетте қабаттарға еayers 1, еayers 2, тағы сол сияқты аттар беріледі. Қабаттың атын өзгерту қажет болса, қабатты 2 рет шертіп, жаңа атау енгіземіз.

   Қабаттың көшірмесін алу үшін менюден Қабат→Дублировать. Қабаттар палитрасының жоғарғы жағында Lock деген атпен біріктірілген 4 түйме қабаттың бетіне байқаусыздан өзгеріс енгізуден сақтайды. Олардың қызметтері:

   - көріністің түссіз аймақтарын өзгертуге рұқсат етпейді.

   - көріністің түссіз де, түсті де аймақтарын өзгертуге рұқсат етпейді.

   
   - көріністің қабат үстіне орналасуын өзгертуге рұқсат етпейді.
   - қабатпен кез келген операция жасауға және оны жоюға рұқсат

   етпейді.
   

   
   Бұдан басқа қабаттарының қасында мынадай түйме бар. Оның қызметі осы белгімен белгіленген қабатпен активті қабат (қылқалам белгішесімен белгіленген) арасында байланыс орнату. Бұл түйме бірнеше қабаттың бірге жұмыс істеуі кезінде қолданады. Бірнеше қабаттарды уақытша байланыстырудың басқада тәсілі бар. Ол үшін бірнеше қабатты бір

   жиынға біріктіруге болады. Жаңа бос жиынды құруға арналған түйме палитраның төменгі жағындағы 3-і түйме. Жиынға Set 1, Set 2, тағы сол сияқты атаулар беріледі. Жиынның қасында орналасқан түймесін шертсек, жиынның құрамына кіретін барлық қабаттарды программалар жасырады да, түйме басқа түрге өзгереді. Қайтадан шертсек жиынға кіретін қабаттарды көре аламыз.

   Қабат маскасы – бұл қабат үстіне орналасатын және қабат бөліктерін көрінбейтін немесе жартылай көрінетін етуге мүмкіндік беретін арнайы маска. Қабаттың бір маскасы ғана болуы мүмкін. Қабат маскасы “Қабаттар” палитрасында көрінеді. Каналдар палитрасында қабат маскасы жаңа қатарға орналасады және оның аты қабат атауына Mask сөзі қосылып аталады. Маска мөлдірлігі негізгі түске байланысты. Егер негізгі түс қара болса, онда маска мөлдір. Егер ақ болса, мөлдір емес болады. Негізгі түс ретінде кез келген басқа түсті таңдалған кезде маска жартылай мөлдір болады. Қабат маскасын фон қабаты үшін құруға болмайды. Қабат маскасы қабаттар палитрасының төменгі жағындағы “Қабат маскасын қосу” функционалдық түймесі арқылы құрылады.

   Саймандар панелі (Toolbox) Photoshop-тың графикалық құралдарының түймелерінен тұрады. Бұл саймандар панелінде 20 түйме бар. Бірақ 40-тан асатын сайманы бар. Бұлар көптеген операциялар және процедуралар, ерекшелеулер, бояулар, редактрлеумен және кескінді көрумен байланысты тез орындауға арналған құралдар.   Бұдан басқа, саймандар панелі түсті таңдаудағы басқару элементтерінен, жылдам маска режиміне ауысу және экрандағы кескіннің көрінісін өзгерту тәсілінен тұрады. Саймандар панелі кейбір саймандардың түймелерінің төменгі оң жақ бұрышында кішкентай үшбұрыштар бар. Бұл деген құралдың өзінің ашылатын қосымша саймандар панелі бар екендігін айқындайды. Мұндай панельді ашу үшін үшбұрыштың үстіне тышқанның сол жақ батырмасын басамыз.

   Саймандар панелінің қызметі:

   Белгілеу құралдары:

   
   

   Кесте бағаны	Тақырыбы