Психотерапия технологиялары

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

А.Р. Жунусова

Психология, Әлеуметтік жұмыс, Педагогика және психология мамандықтардың студенттеріне, орта кәсіби білім беру мен жоғары оқу орындарының оқытушыларына және тәжірибелік психологтарға арналған оқу-әдістемелік құралы

Павлодар

2010

КБК 88. 3 я7

П 84
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік

университетінің Ғылыми кеңесімен басуға ұсынылды

Пікірсарапшылар:

Қ. М. Кертаева – педагогика ғылымдарының докторы, профессор.

А. Ж. Аплашова – психология ғылымдарының кандидаты, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының доценті, психология кафедрасының меңгерушісі.

Жунусова А.Р.

П 84 Психотерапия технологиялары: Психология, Әлеуметтік жұмыс, Педагогика және психология мамандық студенттеріне, орта кәсіби білім беру мен жоғары оқу орындарының оқытушыларына және тәжірибелік психолог мамандарына арналған оқу-әдістемелік құралы / А. Р. Жунусова – Павлодар : Кереку, 2010. – 136 б.

Оқу-әдістемелік құралында «Психотерапия технологиялары» пәні бойынша оқу тақырыптары, тест материалдары, терминдер глосарийі, әдебиеттер тізімі берілген.

Оқу-әдістемелік құралы Психология, Әлеуметтік жұмыс, Педагогика және психология мамандықтардың студенттеріне, орта кәсіби білім беру мен жоғары оқу орындарының оқытушыларына және тәжірибелік психологтарға арналған.
ӘОЖ 159. 96 (07)

КБК 88. 3 я7

© Жунусова А. Р., 2010

© С.Торайғыров атындағы ПМУ, 2010

құрастырушылар жауапты

Пихотерапия - іс шаралардың, адамның психикасына ықпал етудің жүйесі, психологиялық көмектің бір түрі, сондай-ақ сәйкес мәселелерді зерттейтін дәрігерлік және тәжірибелік психологияның саласы. Психотерапияны психологиялық құралдармен жүйке-психикалық және психосоматикалық ауруларды және адамның (науқастың) бұзылыстарын емдеуді білдіретін дәрігерлік және дені сау адамға (клиентке) бағдарланған әрі оның психологиялық қиыншылықтарын жеңумен айналысатын дәрігерлік емес деп екіге бөледі.

Психотерапия — психология және медицина аралығындағы, адамдарға іс жүзінде әсер ету әдістері мен теориялық білімдер саласы. Психотерапия ауру адамдарды емдеу мақсатында қодданылатын психологиялык, құралдар ережелерін қарастырады және оларды зерттейді, сипаттайды. Бұл термин сөзі адам әр түрлі психикалық ауруға, жүйке ауруына және т.б. эмоциялық тұрақсыздық күйіне ұшырағанда, оның көмескіленген ойлау жүйесі мен сана-сезімін ауызша және әсерлі қимыл-әрекетпен ықпал ету арқылы емдеудің жүйесі.

Психотерапия кеселге ұшыраған адамның өзіне және қоршаған ортасына деген дұрыс қатынасты қалыптастыруға бағытталады. Психотерапияның клиникалық тәсілдері — гипнөз, аутогендік жаттығу, иландыру, өзін-өзі иландыру, зейнелі терапия. Емші мен аурудың өзара түсінісуі, отбасы мен ұжымдағы сыйластық шипагерліктің әрбір адамға деген оң ықпалын арттырады. Адамдар арасындағы жағымды мінез-құлықтар әлсіреген адамның өзін-өзі дұрыс тануына себепші болады.

Жоспар.

2. Психотерапияның даму тарихы.

3. Психотерапия әдістерінің жіктелуі.

Психотерапия (грек. psyche — жан және therapeia — емдеу).

Бастин (Bastine R., 1982) психотерапияны ондағы психикалық сипаттағы мәселелер немесе қиындықтар туындағанда науқасқа психологиялық құралдар арқылы кәсіби көмек көрсетілетін өзара жеке әрекет етудің ерекше түрін айтады.

П.Ледер (Leder S., 1993) жан-жақтылығын белгілей отыра, психотерапия туралы келесідей ұғымдарды атайды:

1) психикалық және тәндік қызмет саласында ағзаның жағдайы мен қызметіне ықпал ететін емдеу әдісі ретінде;

2) үйрету үдерісін қөзғалысқа келтіретін әсер ету немесе ықпалын тигізу әдісі ретінде;

3) әлеуметтік бақылау мақсатына қызмет ететін құрал қимылы әдісі ретінде;

4) адамдардың өзара әрекеттесу мен қатынасу барысында болатын құбылыстар кешені ретінде.

Психотерапия терминін алғаш рет XIX ғ. Тьюк (Tuke D.Н.) енгізді. Психотерапия термині гипнөз техникасының дамуына байланысты XIX ғ. 90-жж. ғана жалпы қолданылатын болады.

Штротц (Strotzka Н. Н., 1982) пікірі бойынша: «Психотерапия — бұл психологиялық құралдармен мінез-құлықтың бұзылуын немесе аурушаң жағдайды нақты белгіленген мақсатпен және қалыпты және ауытқушылық тәртібінің теориясы негізінде оларға таныс тәсілдер арқылы емдеу мақсатында бір немесе бірнеше науқастың және бір немесе бірнеше психотерапевттердің (тиісті оқыту мен дайындықты өткендер) өзара әрекеттесуі.»

Ағылшын әдебиеттерінде психотерапия термині медициналық, және одан да тар мағынаны білдіреді. Бұл ұғым психикалық талдау амалдарын қолданбайтын және ауру психикасының терең қабаттарын зерттеу талпынысынан бас тартуымен терапияның психоаналитикалық тәсілдерінен ерекшеленетін емдеу әдістерін белгілеу үшін қолданылады.

Білімі немесе қызмет түрі бойынша дәрігерлер болып табылмайтын психотерапевттер «жанмен емдеу» бастапқы мағынасына негізделетін басқа – философиялық және психологиялық — психотерапияның моделін ұсынады. Бұл көзқарастың негізгі мақсаты психикалық бұзылуды емдеу емес, онда психотерапевт аурудың серігі, досы, тәлімгері ретінде болатын сана және жеке тұлға қалыптасу үдерісіндегі көмек.

Бүгінгі күні жалпы психотерпияның 500-дей жеке әдістері бар. Психотерапияның бірыңғай жалпы қолданыстағы әдістер жіктемесі жоқ. Психотерапия әдісінің ұғымы қолданылатын мағыналар түрлілігін талдауға талпынған Александрович (Aleksandrowicz J.W., 1979) болды:

1) техникалар сипатындағы әдістер;

2) психотерапия мақсаттарына жету мен оңтайландыруға септігін тигізетін жағдайларды анықтайтын әдістер;

3) психотерапевтикалық үдерісі барысында құрал мағынасында пайдаланылатын әдістер;

4) терапевтикалық интервенциялар (араласу) мағынасындағы әдістер.

Сонымен қатар тәжірибеде топтық психотерапияның жекеден айырмашылығы мағынасы да бар (Исурина ГИПНОТЕРАПИЯ, 1995), себебі олардың әрқайсысы түсініктерге, психотерапевт және сеанстарды өткізу техникасының дайындығына қатысты нақты алғышарттарға байланысты.

1985 ж. өзінде Б.Д.Карвасарский психотерапияны келесідей жіктеген:

1) жеке-нысаналы психотерапия әдістері;

2) суггестивті (ұйыту) психотерапия әдістері;

3) мінез-құлық (шартты-рефлекторлық) психотерапия әдістері.

Әр түрлі жіктеулерге қарамастан, психотерапияны симптомды және жеке-нысаналы ретінде қарастыру қабылданған. Біріншіге дәстүрлі гипнотерапия, аутогендік жаттығу, иландыру және өзін-өзі иландырудың алуан түрлерін жатқызады. Маңызды жеке тұлғаның өзгерістеріне бағытталған психотерапия заманауи психологияның негізгі ағымдарына негізделеді және осыған сәйкес динамикалық, мінез-құлық және адамгершілік бағыттар болып бөлінеді.

1. 
   П. Ледер бойынша психотерапия туралы ұғымдар.
   
2. 
   Штротц бойынша психотерапия дегеніміз не?
   
3. 
   Б. Д. Карвасарский психотерапияны қандай әдістерге жіктеген?
   
4. 
   Психотерапевтикалық әсер ету деген не?
   
5. 
   Психотерапевтің мақсаты.
   

1. 
   Авдеев Д.А., Невярович В.К. Наука о душевном здоровье: Основы православной психотерапии. — М., 2001.
   
2. 
   Бьюдженталь Дж. Искусство психотерапевта. — 3-е изд. / Пер. с англ. и общая редакция М.Р.Мироновой. — СПб., 2001.
   
3. 
   Лоуэн А. Терапия, которая использует язык тела (биоэнергетика). — СПб., 2000.
   
4. 
   Минделл Э. Психотерапия как духовная практика. — М., 1997.
   
5. 
   Ялом И. Теория и практика групповой психотерапии / Пер. С.В.Жужанавы и М.Р.Мироновой. - 5-е изд. - СПб., 2000.
   

Жоспар.

2. Психолог-кеңес берушітың рөлі.

3. Талаптар және клиенттен күту.

Психотерапевтикалық әдісті Фрейд (Freud S.) зерттеген. Санасыз психикалық үдерістер мен олардың талдауына қолданылатын психотерапевтикалық әдістері туралы түсінік негізгі ұғым болып табылады.

Психологиялық талдау психотерапияның ең қарқынды және формасы бойынша қатаң түрі. Пациент психоаналитикке аптасына 3-5 рет барады; емдеу курсының ұзақтығы бірнеше айдан бірнеше жылға дейін. Клиент кушеткада жатады және оның артында отырған психоаналитикті көрмейді. Пациент еркін ұқсатуға талпынады, яғни бастапқы түп тамырдан шығатын ойлар қөзғалысын бақылау үшін, басына келетіннің барлығын айтқысы келеді; сондай-ақ түс көрулері мен психотерапия үдерісінде пайда болатын тасымалдау сезімі туралы айтады.

Психоаналитикке науқастың өз сезімі мен ойларын білдіре білгендігі, айқындалған репрессиясыз психологиялық тұрғыдан қалыпты болып, психоаналитикпен жасалатын эмоционалдық шиеленіске төзу, тұрақты психотерапевтикалық альянсқа деген қабілеттілігі маңызды.

Психологиялық талдау мақсаты дерттік қорғаныстың азаюы арқылы мінез құрылысын қайта құру болып табылады. Психологиялық талдау нәтижесі жетілген тұлғаның қалыптасуы болу керек. Психологиялық талдау жүйкесі төзған, жеке тұлғаның бұзылуы, сексуалдық бұзылулары бар пациенттерге қолданылады.

Психологиялық талдау қалыптасуының ерте кезеңінде, оның қолданылуы Фрейд (Freud S.) және оның бірнеше шәкірттері қызметімен шектелгенде, психоаналитиктерге үміткерлерді дайындауға қатысты талаптар шағын болды.

Бастапқыда психотерапевт тұлғасы мен оның науқастармен жұмысының анализіне ерекше мән берілді. Психологиялық талдаудың дамуы мен ауруларды емдеу мерзімінің арту дәрежесі бойынша оқуға деген талаптар да өсті. 1932 ж. Висбадендегі психоаналитиктер конгресінде Халықаралық тренингтік комитеті құрылды және супервизорлар бақылауында 2 аурудан кем емес әрі қарай психоаналитикалық психотерапия өткізумен 1,5 жылдан кем емес мерзімінде жеке анализдің ұзақтығы белгіленді. 1947 ж. Психологиялық талдау Лондон институты оқыту мерзімін белгіледі – 4 жылдан кем емес жеке тренингті өткізу, ал кейін 2 ауруды 3 жыл бойы супервизия және теоретикалық оқыту жағдайында ұстау. 1937 ж. Фрейд психотерапевттің жеке анализін әр 5 жылда қайталап отыруын ұсынды.

1994 ж. Халықаралық психоаналитикалық ассоциация принциптеріне сәйкес Психологиялық талдау Шығыс-Еуропа институтының Ресей психоаналитикалық ассоциацияның, Орыс психологиялық талдауының Қайта өрлеу фонды және Психоаналитикалық медицинаның Мемлекеттік бөлімшесінің бірлескен шешімімен «Психоаналитиктерді дайындаудың (сертификация) ресейлік стандарты». Бұл стандарт келесіні анықтайды:

1) алдыңғы жоғары білімнің болуы;

2) 1132 сағаттан кем емес нұсқаулық сабақтары кіретін ең аз дегенде 4-жылдық теориялық және тәжірибелік дайындығы (клиникалық аналитиктерге — 2-жылдық қосымша курс қосылады);

3) жеке анализдің ең аз дегенде 100 сағаты;

4) екі немесе екі оқытатын аналитиктермен (супервизорлар) ең аз дегенде 100 сағат бойы жұмыс жасалған ең аз дегенде екі (бір қысқа және ұзартылған) өзіндік оқиғасы бар тәжірибе (сипаттама);

5) өзіндік супервизорлық тәжірибенің ең аз дегенде 300 сағат көлемінде болуы.

Классикалық психологиялық талдау психотерапевттің (кеңес беруші) рөлі мен ұстанымы айтарлықтай қатаң белгіленген. Оған деген негізгі талаптар: араласпаушылық, шеттеу, бейтараптық және жеке тұйықталу; «ауыстыруға» және «контртасымалмен» жұмыс жасауға төзе білу мен шыдау қабілеттілігі; аса шебер бақылағыштық және ұқсатып түсіндіру қабілеті. Психологиялық талдаушыға деген маңызды талаптардың бірі өзіндік мәселелерін, реакцияларын түсіне білу және оның клиентке әсер ету мүмкіндігі болып табылады.

Классикалық психологиялық талдауға төмендегі бес базистік техникасы кіреді:

а) ерікті байланыстар әдісі;

ә) түстердің мағынасын ашу;

б) түсіндіру;

в) қарсыласу талдауы;

г) ауыстыру талдауы.

Ерікті байланыстар әдісі еркін ойға кездейсоқ түрде келіп, клиенттің кез келген күйзелісін айқындайтын ойларды жатқызуға болады.

Түстердің мағынасын ашу. Біріншіден, түс көру жарияланатын және жасырын (соңғысына «жабыраңқы, астарлы түрде ұсынылған күйзелістер» кіреді”) мазмұнды болып ажыратылады. Екіншіден, түс көру кезінде эго-қорғаныс механизмдер әлсіреп, санадан жасырынған күйзелістер өз көрінісін табатынының маңызы зор. Үшіншіден, түс көру — жабыраңқы күйзелістердің айқын көрінісі ғана емес, сонымен қатар олардың қабылдауға және өзін-өзі ұстауға болардық нысанға өзгеру үдерісі болып табылады. Түс көрудің дәл осы қызметін З.Фрейд «түс көру жұмысы» деп белгілеген.

Түсіндіру, яғни мағынасын ашу, талдауға үш процедура кіреді: эмоциялық сәйкестендіру (белгілеу), түсінік беру (жеке талдау) және клиенттің күнделікті өмір тіліне аудару.

Қарсыласу талдауы. Бұл техниканың негізгі қызметі — клиенттің өз эго-қорғаныс механизмдерін жете түсінуін қамтамасыз ету және дәл осы Эго қарсыласуы түрлі мәселелерді жете түсіну жолындағы негізгі кедергі болатынын есепке ала отыра, оларға қатысты қажетті конфронтацияны қабылдау. Қарсыласу талдауындағы маңызды жағдай оған төзу емес, өйткені психологиялық қорғаныс қажет, атап айтқанда, эго-қорғаныс қызметінің қажеті жоқ жерлерде бас жоқ, көз жоқ әрекет ететін, психологиялық механизм ретінде түсінуі.

Ауыстыру талдауы («трансфер»). Классикалық психоталдауда ауыстыру психотерапияның міндетті ерекшелігі ретінде негізге алынады және арнайы сарапшының ерекше ұстанымымен марапатталады (араласпаушылық, алшақтық, жабықтық). Талдау “ауыстыру неврөзы” — психотерапияның негізгі сәті, себебі белгілерді түсінуге жәрдемдеседі, сол белгілер клиенттің мінез-құлқы мен күйзелістерін өмірдің алғашқы бес жылдық эмоционалдық жаралармен байланысты қатынастар мен күйзелістер қосылатын психотерапевт фигурасы елес сияқты болатындай анықтайды. Ауыстыру талдауының мәні мінез-құлықтың белгіленген формаларының түпнұсқалық психикалық-эмоционалдық негіздерді табуда, олардың түсінігін ашуда, сонымен қатар оларды қайта өңдеу мен жоюға көмек көрсетуінде болады.
Пысықтауға арналған сұрақтар

1. Психотерапевтикалық әдісті зерттеген кім?

2. Психологиялық талдаудың мақсаты.

3. Классикалық психологиялық талдауға қандай әдістер кіреді?

4. Ерікті байланыстар әдісіне не кіреді?

5. Ауыстыру талдауының мәні.

1. 
   Бондаренко А.Ф.Психологическая помощь: теория и практика. — Изд. 3-е, испр. и доп. — М.: Независимая фирма “Класс”, 2001. — 336 с. — (Библиотека психологии и психотерапии, вып. 94). ISBN 5)86375)040)5
   
2. 
   Грановская Р.М. Элементы практической психологии.— 2-е изд.— Л.: Издательство Ленинградского университета. 1988.—560 с.
   
3. 
   Карвасарский Б.Д. Психотерапия Учебник для студентов медицинских ВУЗов. 2-е изд., 2002.
   
4. 
   Нельсон-Джоунс Р. Теория и практика консультирования – СПб.: Издательство «Питер», 2000. – 464с.
   
5. 
   Осипова А.А. Общая психокоррекция: Учебное пособие для студентов вузов. – М.: ТЦ «Сфера», 2000.– 512с. ISBN 5-89144-100-4
   
6. 
   Романин А.Н. Основы психотерапии: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. за­ведений. - М.: Издательский центр «Академия», 1999. - 208 с. ISBN 5-7695-0418-8, стр.4-14.
   

Жоспар.

2. Теорияның негізгі ережелері және түсініктері.

3. Психологиялық көмектің мақсаттары, психологтың рөлі.

4. Кеңес берушілік үдерістің кезеңдері.

1930 ж. соңында — 1940-ж басында американдық психолог К.Роджерс (1902—1987) кеңес берушілікке және психотерапияға деген жаңа, директивті емес көзқарас дамыған бірқатар еңбектер жариялады. 1940-ж. басында К.Роджерс оған «клиентке бағытталған» деген атау берді.. Бұл экзистендік ағымның адамгершілік таратылуы. Батыста кең дамыды, 1986 ж. кейін — отандық психологтар арасында да.

К.Роджерс өзінің психотерапевтік тәжірибе ортасына клиентті жеке тұлға ретінде қойды. К.Роджерс ұстанымы бастапқыдан онымен адамға деген терең сыйластық, оның қабілетінің барына деген сенім, бұл оң жеке тұлға өзгерістер шарттары айқындалып көрінетін психолог пен клиент арасындағы қатынастар болып құрылатын негізгі болжамы бар зерттеу болып жарияланды.

К.Роджерс тұжырымдамасының негізгі ұғымдары:

1. Эмпатия — толығымен «негізгі сөздер МЕН-СЕН» арқылы берілетін ұғым. Бұл клиенттің тікелей оң жеке қатынасы және оның феноменологиялық әлемді қабылдау арқылы қабылданып түсіндірілетін психологтың клиентке деген қатынасы.

2. Қамқорлық — клиенттің қандай да болсын күйінде актуальды жағдайына айқындалған дайындықпен көмекке келу және жеке тұлғалық клиент әлеуетін көру болашағымен қабылдау.

3. Конгруэнттілік — сезімдер мен пікірлер мазмұны арасындағы сәйкестік; мінез-құлықтың бір беттілігі.

4. Психологиялық климат — тұжырымдамадағы негізгі ұғымдардың бірі, себебі онда терапевттік қатынастар жиналған, кәсіби (олар жеке тұлғалық) білік пен қасиеттер психотерапиядағы тұлғаның оң өсуінің (өзгерісі) басты шарты болып қарастырылады.

5. Өзіндік (self) — тұжырымдамадағы орталық ұғым. Бұл ішкі қатынастар жүйесі.

Роджерс адамның өмірі мен дамуындағы шешуші рөлі ретінде МЕН-тұжырымдаманы жатқызады, яғни оның өзін-өзі туралы көрінісі. Дәл сол МЕН-тұжырымдамасы (өзін-өзі туралы көрінісі) кез келген жағдайда адам мінез-құлқы мен іс-әрекетін анықтайды

Негізгі мақсаты — адамға «тұтас әрекет ететін тұлға» болуға көмектесу (К.Роджерс). Ең басынан адам мәселелеріне емес, оның өзіне, оның «МЕН» дегеніне көңіл аударылады. Сондықтан психотерапияның басты мақсаты — жеке тұлға өсуінде, дамуындағы көмек, осының арқасында адам мәселелерді өзі шеше алады. Жеке-центрлік кеңес беруде клиенттер мен кеңес берушітар мақсаттары сәйкес келеді. Бұл мақсаттар Роджерс (Rogers, 1959, 1961), Уолкер, Раблен және Роджерс (Walker, Rablen, Rogers, 1960), Маслоу (Ма51о\у, 1962,19' КомбсаиСнигга (СотЬз, Snygg, 1959) еңбектерінде сипатталады.

Психолог – кеңес берушінің рөлі — қандай да болсын рөлді ойнаудан бас тартып, өзін-өзі болуға тырысу. Психолог – кеңес берушітың басты кәсіби міндеті — тиісті психологиялық климатты құру, онда клиенттің өзі қорғаныс механизмдерінен бас тартушы еді. Сонымен бірге терапевт толығымен психотерапевт рөлінен шеттеліп, қатынас жасау мен терминдердің кәсіби әдеттерінен өзінің қарапайым және табиғи сезімдер мен ойларын білдіруге көшу керек. Клиент тек қарапайым жолдастық қатынасты ғана емес, сонымен қатар терапевттің ой-пікірлердің моральдық бағалауынан толық босауын және клиент мінез-құлқын, яғни әңгімелесушінің өзін-өзі шын көрсетуін сезінуі маңызды.

Кеңес берушілік үдерістің жеті кезеңі жіктеледі:

1. ішкі қарым-қатынастың оқшаулануы (МЕН+хабарлама немесе жеке тұлғалық мағыналардың хабарламасы жоқ, мәселенің бары теріске шығарылады, өзгеріске деген тілек жоқ );

2. Өз ойын білдіре алу (клиент қабылдау атмосферасында өзінің барлық шектеулері мен салдарымен өз сезімдерін, мәселелерін ашуға бастайды).

3-4. өзін-өзі ашу және жалпы күрделілікпен, қарама-қайшылықпен, шектеумен және аяқталмағандықпен өзін клиент ретінде қабылдау үдерісінің дамуы.

5. феноменологиялық әлемге өзіндікке сияқты жатқызу үдерісі болады, — өзінің «МЕН» дегенінен жатсынушылық жойылады, және нәтижесі ретінде өзін-өзі болуға деген қажеттілік артады.

6. конгруэнттілік, өзі қабылдаушылық және жауапкершілік дамиды, еркін ішкі қарым-қатынас, орнығады, «МЕН» мінез-құлқы мен өзін-өзі сезіну органикалық, сыртық әсерсіз болады. Жалпы жеке тұлғалық тәжірибенің бірыңғай тұтастыққа интегралдануы болады.

7. Жеке тұлғалық өзгерістер сатысы, өзінің әлем ішінде ашылуы, психолог енді керексіз болады, психотерапевтикалық жұмыстың негізгі мақсатына жеттік — өзімен және әлеммен конгруэнттілік жағдайда болу, жаңа тәжірибеге деген ашықтық және “МЕН+шынайы” және “МЕН+идеалды” арасындағы шынайы теңгерім.

Жеке тұлғалық-орталық кеңес беру белгілі бір әдістемелерге сүйенбейді және клиенттер қызығушылығындағы кез келген әрекеттерді жасауды меңземейді, Роджерс «кеңес беру тиімділігі ең алдымен кеңес беруші мен клиенттің жеке өзара әрекеттесу сапасымен анықталады» деп есептеген (Rogers, 1962, >. 416). Жеке тұлғалық-центрлік кеңес беру кезінде клиенттермен бірге кеңес берушілердің де ойлары және сезімдерінің маңызы зор.
Пысықтауға арналған сұрақтар:

1. К. Роджерс тұжырымдамасының негізгі ұғымдары.

2. «Мен» тұжырымдамасының негізгі мақсаты.

3. Кеңес берушілік үдерістің кезеңдерін ата.

1. 
   Бондаренко А.Ф.Психологическая помощь: теория и практика. — Изд. 3-е, испр. и доп. — М.: Независимая фирма «Класс», 2001. — 336 с.
   
2. 
   Грановская Р. М. Элементы практической психологии.— 2-е изд.— Л.: Издательство Ленинградского университета. 1988.—560 с.
   
3. 
   Карвасарский Б. Д. Психотерапия Учебник для студентов медицинских ВУЗов. 2-е изд., 2002.
   
4. 
   Нельсон - Джоунс Р. Теория и практика консультирования – СПб.: Издательство «Питер», 2000. – 464с.
   
5. 
   Осипова А. А. Общая психокоррекция: Учебное пособие для студентов вузов. – М.: ТЦ «Сфера», 2000.– 512с. ISBN 5-89144-100-4
   
6. 
   Романин А.Н. Основы психотерапии: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. за­ведений. - М.: Издательский центр «Академия», 1999. - 208 с. ISBN 5-7695-0418-8, стр.57-61.
   

Жоспар.

2. Гештальт-терапияның негізгі ұғымдары мен ережелері.

3. Психологиялық көмектің мақсаты.

4. Гештальт-терапиядағы психолог пен клиенттің рөлі.

Гештальт-терапиясы — әлемдік тәжірибелік психологиядағы кеңінен танымал және тиімді бағыт. Адамгершілік психология түрлерінің бірі болып табылатын гештальт-терапиясы жеке тұлғаның дені сау психологиялық ұстанымының күшеюіне, тұлғалық сана-сезімнің кеңеюіне бағытталған және анық көрінетін қызметтік бағыттылығы бар. Көптеген бағыттар мен тәжірибелік психология мектептер түйісуінде пайда болған гештальт-терапиясы тәжірибелік психология мектептерінің ең таралған және қол жетімді мектептерінің бірі болды.

Ф.Перлз, бағыттың негізін қалаушы бастапқыдан науқас қоғамда дені сау тұлғаның өмірмен күресу мәселесін қойды. Сондықтан гештальт-терапияның көп қырлы техникасы жеке тұлғаның психологиялық көмегін қамтамасыз етуге, адамның оның өткен және болашақтағы ауырлықтан босауына және оның «МЕНІНІҢ» »қазіргі» жеке тұлғалық өмірінің бай өзгеріске толы әлемге қайтуына бағытталған. Пёрлз ерте балалық естеліктердегі фрейділік «қопаруларды» қате және тиімсіз деп санап, классикалық психоталдаудан бас тартты. Перлз адамға және оның психологиялық мәселелеріне өткен өмірдің (тіпті ертедегі бабалық естеліктер), сондай-ақ ең алдымен осы күнгі және белгілі мөлшерде күтілетін оқиғалар әсер етеді деп санады.