Психология психикалық кубылыстардың пайда болуын, даму жене қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Психология адам өмірінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады

7. 
   Психология ғылымының салалары.
   

8. 
   Медиапсихология.
   

Медиа психология өзара әрекеттесуге бағытталған психологияның саласы мен мамандық саласы адамның мінез-құлқы және бұқаралық ақпарат құралдары және технология. Медиа-психология мұнымен шектелмейді бұқаралық ақпарат құралдары немесе медиа-мазмұн; ол пайдалану, жобалау, әсер ету және бөлісу тәртiбi сияқты медиацияның барлық түрлерi мен медиа-технологияға байланысты мiнез-құлықты қамтиды. Бұл бөлім ілгерілеушілікке байланысты салыстырмалы түрде жаңа зерттеу саласы болып табылады технология. Мұнда пайдаланушының медиа тәжірибесі бойынша қабылдауының жұмыс моделін жасау үшін сыни талдау мен тергеудің әртүрлі әдістері қолданылады. Бұл әдістер жалпы қоғам үшін және жеке негізде қолданылады. Медиа-психологтар әр түрлі бұқаралық ақпарат құралдарында теледидар, бейне ойындар, фильмдер және жаңалықтарды тарату сияқты кеңестер беру, дизайн және өндіріс түрлерін орындай алады. Медиа-психологтар бұл салада зерттейтін, жұмыс жасайтын немесе өз үлесін қосатындардан гөрі бұқаралық ақпарат құралдарында (кеңес беруші-психотерапевттер, клиникалар және т.б.) ұсынылған адамдар болып саналмайды.

9. 
   Саясипсихология.
   

Саяси психология әр түрлі іс-әрекеттерге соған сәйкес сезімін оятып, қоғамдық қозғалыстарда маңызды рөл атқарады. Сондықтан саяси бағытты жоспарлап, оны жүзеге асыруда халықтың саяси психологиясын ескерудің маңызы зор.

Екіншіден, саяси психология ғылыми пән ретінде ұлттар, таптар, әлеуметтік топтар саяси санасында қалыптасып, көрініс табатын, әрі саяси үрдіске қатысушылардың нақты іс-әрекеттерінде жүзеге асатын қоғамның саяси өмірінің психологиялық бөліктерін зерттейді. Саяси психология саяси мінез-құлық туралы ғылыми пән ретінде II дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ- та қалыптасқан.

10. 
    Әлеуметтік психология.
    

Әлеуметтік психология отбасының, ұжымның, таптың, ұлттың, тағы да басқа адамдардың тұрған жеріне, кәсібіне, қоғамдағы алатын орнына қарай жіктелетін топтарының психологиясын зерттейді. Әлеуметтік психология қоғамда болып жатқан саяси-әлеуметтік құбылыстардың сырын түсінуге, олардан қорытынды шығарып, қоғамның даму бағытын айқындауға, ірі топтарды және тұтас қоғамды басқаруға, бағыттарды, шараларды айқындай отырып, оны стратегиялы дұрыс жолға салып отыруға көмектеседі. Сондықтан ғалымдар бұл ғылымның болашағы зор, XXI ғасырда жетекші орындарға шығады деп есептейді.

Әлеуметтік психологияның негізгі бөлімдеріне мыналар жатады:

әлеуметтік топтардың психологиялық мінездемесі;

тұлға психологиясы;

ақпарат алмасу заңдылықтары және бірлескен қызмет үстіндегі адамдардың өзара әрекеттесуі;

түрлі қауымдастықтарда қалыптасатын тұлғааралық өзара қатынастар.

Әлеуметтік психология өзге ғылымдармен — социологиямен, педагогикамен, философиямен, саясаттанумен, мәдениеттанумен тығыз байланыста болады.

11. 
    Заң психологиясы.
    

Психология – адамдардың психикалық қызметінің заңдылықтары мен  механизмдерін зерттейтін ғылым. «Психология» термині гректің «психе» (жан), «логос» (ғылым) деген сөздерінен шыққан, яғни адамның ішкі,субъективті әлемі туралы ғылым болып табылады.

Заң психологиясы ғылымның әр түрлі салаларының белгілерін қамтиды және ол психологияға да, заңтануға да тиесілі болып табылады. Заң психологиясы қылмыстық-құқықтық, азаматтық-құқықтық, т.б. әр түрлі құқықтық қатынастардың салаларындағы адамдардың психикасының заңдылықтарын зерттейді.

Заң психологиясында зерттелетін әдістер. Олар:

- адам іскерлігін  талдау әдісі 

- іс қағаздарын  психологиялық талдау әдісі 

- контент- анализ 

- биографиялық 

Заң психологиясы психологиядағы негізгі әдістерді қолданады:

1. Бақылау әдісі 

2. Анкеталық  әдісі 

3. Интервью әдісі

4. Эксперимент  әдісі 

Бақылау қорытындыларын тергей отырып, техникалық әдіс- тәсілдерді

қолдануға болады, ең бастысы  бақылаушының адамдармен қарым –  қатынасқа түскенде сөйлеуін магнитафонға жазып алу. Жекелеген жағдайда фотоапаратпен, видеоға түсіру тиімді. Осы аталғандар тек заң аймағында ғана қолдануға тиісті.

Бақылау әдісін тек қана психолог емес,сонымен бірге заң  аясында жұмыс жасайтын қызметкерлерде зерттеу жүргізе алады. Оның себебі қылмысқа қарсы ақпаратты жинау  болып табылады. Ақпарат алу барысында тергеуші күдіктінің бет әлпетіне, мимикасына, жестіне аса көп назар аудару керек.

2. Анкеталық әдісі  – бұл әдіс бір бағыттағы  сұрақ бойынша жасалынады және 

ол бір топ адамдарына қолданылады, яғни оның мақсаты зерттелушілерден көбірек дәлелдер алуды талап етеді. Алынған дәлелдерге (материалдарға) статистикалық өңдеу мен талдау жасалынады. Қазіргі уақытта анкеталық әдісті қылмыстың алдын – алу мақсатында жұмыскерлерге қолданылады.

3. Әңгімелеу әдісі – қосымша  әдіс ретінде пайдаланылады. Әңгімелесу әдісі зерттеу жүргізілгеннен бастап қолданылады, оның мақсаты жұмыстың жалпы бағыты мен болжамын жасау болып табылады. Әңгімелесе отырып тергеуші қылмыскерден жасаған қылмысы жөнінде толық және нақты ақпарат алады. Әңгіме жүргізбес бұрын тергеуші сұрақтарды реттейді, сұрақтары қысқа әрі түсінікті болуы қажет.

4. Эксперимент әдісі – зерттеуші  зерттелушінің психикалық процесс 

өзгешеліктерінен сыртқы стимулдық, тәуелділіктерін зерттейді. Эксперимент  әдістерінің бақылау әдістерінен  айырмашылығы, бақылау әдістерінде бақылаушы зерттелушінің психикалық құбылысын қашан болатынын күтеді, ал эксперимент әдісінде зерттеуші жағдайды өзгерте отырып, зерттелушінің алдын – ала керекті психикалық процесін таба алады. Сот психологиясында табиғи және лабораториялық эксперимент кең көлемде қолданылады.

12. 
    Салыстырмалы психология.
    

Салыстырмалы психологтарға ерекше қызығушылық тудыратын бірқатар түрлі тақырыптар бар. Эволюция - қызығушылық тудыратын негізгі мәселе және зерттеу эволюциялық үдерістердің белгілі бір мінез-құлық үлгілеріне қалай әсер еткеніне баса назар аударады.

Қызығушылықтың кейбір басқа түрлері: тұқымқуалаушылық (генетикалық мінез-құлыққа қалай әсер етеді), бейімделу және оқыту (қоршаған ортаны мінез-құлыққа қалай әсер етеді), жұтылу (түрлі түрлердің көбеюі), ата-аналар (ата-аналық мінез-құлықтың ұрпақ мінез-құлқына қалай ықпал ететіндігі) және примат зерттеулері.

Салыстырмалы психологтар кейде кейбір жануарлар түрлерінің жеке мінез-құлықтарына назар аударады, соның ішінде жеке күтім, ойын, ұя салу, жинау, тамақтану және қозғалыс мінез-құлқы. Салыстырмалы психологтар зерттейтін басқа тақырыптар репродуктивті мінез-құлық, импринтинг, әлеуметтік мінез-құлық, оқыту, сана, қарым-қатынас, бейнеқосылғыларды және мотивацияларды қамтиды.

13. 
    Арнайы психология.
    

Арнайы психологияның жеке бағыттары: кемақылдар психологиясы (олигофренопсихология), саңыраулар мен нашар еститіндер психологиясы (сурдопсихология), соқырлар мен нашар көретіндер психологиясы (тифлопсихология), психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балалар психологиясы, логопсихология, мінез-құлқы бұзылған балалар психологиясы, қимыл-тірек аппараты зақымданған (ТҚАЗ) балалар психологиясы, ерте жастағы балалар аутизмі бар (ЕЖБА) балалар психологиясы, күрделі даму бұзылуы бар балалар психологиясы.

Арнайы психология пәні ерекше оқытуды қажет ететін балалардың психикалық дамуы болып табылады.

Арнайы психология объектісі туа біткен және жүре пайда болған психикалық және дене бітімі дамуында ауытқуы бар балалар.

Нормативтік-құқықтық құжаттамада арнайы білім беру жүйесіне жататын балалардың контигентін анықтайтын бірнеше ұғымдар бар:

Дамуында бұзылуы бар балалар – бұл әр түрлі немесе бірнеше анализаторлардың (көру, есту, қимыл-қозғалыс, сөйлеу) қызметіндегі бұзылулар салдарынан, сондай-ақ, ОЖЖ органикалық зақымдануы салдарынан психикалық және дене бітімдік дамуында тежелуі (бұрмалануы) бар балалар.Термин психологиялық — педагогикалық әдебиетте арнайы білім беруді қажет ететін балалар категориясын ажырату үшін қолданылады.

Денсаулық мүмкіндігі шектеулі балалар – бұл дамуындағы кемістіктер әлеуметтік жеңілдіктер мен жәрдемақы алуға мүмкіндік беретін, яғни бинефицитарлық статусқа ие балалар. Дәстүрлі терминологияда бұл балаларды мүгедек балалар деп атайды.

Білім алу қажеттілігі ерекше балалар — бұл білім беруде арнайы коррекциялық көмекті қажет ететін балалар. Арнайы білім беру жағдайы тек қана арнайы мекемелерде ғана емес, жалпы білім беретін мектептер мен балабақшаларда да болуы мүмкін.

Арнайы психологияның негізгі міндеттері:

1. Даму кемістігі бар балалар мен қалыпты дамып келе жатқан баланың психикалық дамуындағы негізгі заңдылықтарды ашу.

2. Даму кемістігі бар баланың әртүрлі категорияларының психикалық даму ерекшеліктерін қарастыру.

3. Кеміс баланың даму механизмін анықтау. Бала дамуындағы механизмнің бұзылу тегін, уақытын, тереңділігін анықтау.

4. Дамудағы кемістіктерге байланысты өзіндік ерекшеліктерді анықтау.

Кемістік және оның орнын толтыру (компенсация).

14. 
    Менеджмент психологиясы.
    

15. 
    Пеницентиарлық психология.
    

16. 
    Жарнама психологиясы.