Рисунок 8 – Заинтересованы ли Вы в дальнейшем повышении
квалификации своих бухгалтеров?
Дефицит квалифицированных работников, способных вести учет в формате МСФО, может быть ликвидирован путем организации обучения. Готовность обучать своих специалистов выразило 69 % руководителей предприятий области (рисунок 8). Остальные либо не считают необходимым обучение работников либо не имеют необходимые средства.
Региональным образовательным учреждениям необходимо разработать и подготовить систему качественных обучающих курсов прикладной направленности по переходу на МСФО.
ЛИТЕРАТУРА
Айдаралиева, А. А. Внедрение международных стандартов финансовой отчетности (МСФО) в Западно-Казахстанской области / А. А. Айдаралиева, А. Е. Шахарова // аналитический обзор. – Уральск, Западно-Казахстанский ЦНТИ, 2006. – 36 с.
УДК 338.27
ЭКСПОНЕНТТІ ЖАЗУ КОЭФФИЦИЕНТІНІҢ МӘНІН
ТАҢДАУДАҒЫ БІР ТӘСІЛ
З. П. Айдынов, ізденуші
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті
Мақалада бейімделген болжамдық модельдерде қолданылатын жазу экспонентасының тиімді мәнін табу үшін қолданылған әдіс қарастырылды.
В статье рассмотрен один из методов нахождения оптимальной величины экспоненты сглаживания, которые используются в адаптивных моделях прогнозирования.
In this article one of methods of the optimal value determination and exponents the smoothing of which are used in adaptive models of forecasting is considered.
Трендік және болжамдық модельдерді талдаған кезде көп қолданылатын тәсілдердің бірі-экспонентті жазу тәсілі.
Әдетте аталмыш тәсіл қысқа мерзімдегі болжау процесіне қолданылады. Уақыт қатарларын сипаттайтын трендік теңдеуді қорыту бұл тәсілді пайдаланған кездегі басты мақсат болып табылады.
Аталмыш тәсілге бақыланған барлық мәндер қажет. Ерекшелігі сол соңғы бақыланған мәндердің салмағы алдыңғы бақыланған мәндердің салмағына қарағанда «ауырырақ» болады, яғни айтқанда олардың болжамдық мәніне әсері күштірек болып келеді.
Экспонентті жылжымалы тәсілдің алгоритмі үш шаманың айқындалуымен негізделеді.
Біріншісі қатардың і-ші нүктесіндегі Үі – бақыланған мәні, екіншісі жазылған Еі-1мәні және алдын ала берілген W – жазу коэффициенті.
Бірінші бақыланған нүкте үшін жазылған мән жоқ. Сондықтан жазылған мән ретінде көп жағдайда Ү1 - нүктенің мәнінің өзі немесе бақыланған алдыңғы бірнеше мәннің орташа мәні қойылады. Ал қалған мәндер үшін формуласы қолданылады.
Аталған формуламен есептеу кез келген электрондық кестеде, атап айтса ЕХСЕL-де оңай іске асырылады.
Осы арада W – коэффициентінің мәнін табу белгілі бір проблема болып табылады.
Әдетте ол 0 < W < 1 аралығында жатады. Оның мәні артқан сайын жазылған мәндер ағымдағы мәндерге көп тәуелді болады да кеміген сайын жазылған мәндер өткен мәндерге көп тәуелді болады.
Экспонентті мәнді табу әдістері арнаулы әдебиеттерде кеңінен қаралған [1, 2].
Әрбір фирманың сараптау және болжау бөлімдері W – мәнін өздерінше таңдап алады. Екпінді түрде дамып келе жатқан фирмаларға W – мәнінің жоғары болуы, ал, бірқалыпты дамып келе жатқан фирмаларға W – мәнінің төмен болуы тән. W – мәніне екі бірдей талап қойылады:
1) ол зерттеліп отырған қатарды барынша дәл сипаттау;
2) жазу негізінде пайда болған қисықтың барынша айқын, яғни детерминация коэффициентінің жоғары болуы шарт.
Осындай шарттарға жауап беретін 0 < W < 1 коэффициентін табу үшін мынандай уақыт қатары қарастырылды.
1-кесте Жазылған шамалар
жыл
|
Сату көлемі
млн тенге
|
Экспонентті жазу
|
α = 0,1
|
α = 0,2
|
α = 0,3
|
1
|
170
|
170,0
|
170,0
|
170,0
|
2
|
120
|
165,0
|
169,0
|
169,7
|
3
|
105
|
159,0
|
167,0
|
168,9
|
4
|
156
|
158,7
|
165,3
|
167,8
|
5
|
189
|
161,7
|
164,6
|
166,9
|
6
|
107
|
156,3
|
162,9
|
165,7
|
7
|
167
|
157,3
|
161,8
|
164,5
|
8
|
205
|
162,1
|
161,9
|
163,7
|
9
|
178
|
163,7
|
162,2
|
163,3
|
10
|
156
|
162,9
|
162,4
|
163,0
|
11
|
189
|
165,5
|
163,0
|
163,0
|
12
|
235
|
172,5
|
164,9
|
163,6
|
13
|
203
|
175,5
|
167,0
|
164,6
|
14
|
267
|
184,7
|
170,6
|
166,4
|
15
|
239
|
190,1
|
174,5
|
168,8
|
Керекті экспонентаның мәнін талдау кезінде мынадай тұжырымдар ескерілді.
Жазудан пайда болған мәндер мен фактілік мәндердің арасындағы әрбір ауытқудың салмағы ескеріліп сол салмаққа қарай жазылған мән түзетіліп отырылды.
Ол әрбір түзетілген мән мен фактілік мәнің айырмашылығы қайта есептеліп барынша аз ауытқуды қамтамасыз еткен экспонента трендік теңдеудің негізі ретінде алынды.
Көп жағдайда жазу экспонентасы ретінде 0,1; 0,2 немесе 0,3 мәндері алынады.
Аталмыш мәндерді қолдану арқылы есептеу жұмыстары жоғарыдағыдай жүргізілді 2-кестеде жазу экспонентасы арқылы есептелген шамалар көрсетілген.
2-кесте α = 0,1 жазу экспонентасы арқылы есептеу
жыл
|
Сату көлемі
|
Экспонентті жазу α=0,1
|
Ауытқу
|
Қатынас
|
Түзету
|
Болжам
|
Қателік
|
y
|
sg
|
ei = y-sg
|
wes = ei/Sа
|
korr = sg*wes
|
pr = sg+korr
|
y-pr
|
1
|
170
|
170,0
|
0,0
|
0,0
|
0,0
|
170,0
|
0,0
|
2
|
120
|
165,0
|
-45,0
|
-0,2
|
-41,0
|
124,0
|
4,0
|
3
|
105
|
159,0
|
-54,0
|
-0,3
|
-47,4
|
111,6
|
6,6
|
4
|
156
|
158,7
|
-2,7
|
0,0
|
-2,4
|
156,3
|
0,3
|
5
|
189
|
161,7
|
27,3
|
0,2
|
24,4
|
186,1
|
2,9
|
6
|
107
|
156,3
|
-49,3
|
-0,3
|
-42,5
|
113,7
|
6,7
|
7
|
167
|
157,3
|
9,7
|
0,1
|
8,4
|
165,7
|
1,3
|
8
|
205
|
162,1
|
42,9
|
0,2
|
38,4
|
200,5
|
4,5
|
9
|
178
|
163,7
|
14,3
|
0,1
|
12,9
|
176,6
|
1,4
|
10
|
156
|
162,9
|
-6,9
|
0,0
|
-6,2
|
156,7
|
0,7
|
11
|
189
|
165,5
|
23,5
|
0,1
|
21,5
|
187,0
|
2,0
|
12
|
235
|
172,5
|
62,5
|
0,3
|
59,6
|
232,1
|
2,9
|
13
|
203
|
175,5
|
27,5
|
0,2
|
26,6
|
202,2
|
0,8
|
14
|
267
|
184,7
|
82,3
|
0,5
|
84,0
|
268,7
|
1,7
|
15
|
239
|
190,1
|
48,9
|
0,3
|
51,4
|
241,5
|
2,5
|
|
|
|
Sа=180,96
|
|
|
|
Sқ=38,19
|
Графиктік көрінісі 1-суретте берілген.
Полиноминалды
sg
1-сурет. α=0,1 экспонентасының жазу графигі
Жалпы үш жазу компонентасының парметрлары төменгі кестеде көрсетілген.
Достарыңызбен бөлісу: |
