Программалау тілдері жоғары оқу орындарына арналған оқулық

 
78 
Бақылау сұрақтары 
1.  Параметрлі циклдің орындалу схемасы мен жазылуы. 
2.  Параметрлі цикл бірде-бір рет орындалмауы мүмкін бе? 
3.  for операторының параметрі қандай типтерде  бола алады? 
4.  for операторы параметрінің алғашқы мәні оның соңғы мәнінен кіші бола ма? 
5.  Параметрлі  цикл  операторының  неше  рет  қайталанатынын  алдын  ала  білуге 
бола ма, болса ол қалай анықталады? 
6.  for  цикл  операторындағы  жақша  ішіндегі  бір  немесе  бірнеше  ӛрнектерді  жаз-
бауға бола ма? 
7.  for цикл операторы нүктелі үтірмен аяқтала ала ма? 
8.  for цикл операторында қай кезде құрама операторлар қолданылады? 
9.  for цикл операторы қай кезде шексіз циклге айналады? 
10.  for  цикл  операторында  бірнеше  құрама  ӛрнектерді  үтір  арқылы  қалай  жазуға 
болады? 
11.  Шарты алдын ала тексерілетін цикл операторының орындалу схемасы мен оның 
жазылуы. 
12. while цикл операторының ішкі тұлғасы бір де бір рет орындалмауы мүмкін бе? 
13. while цикл операторының шарты қатынас таңбаларысыз жазыла ма? 
14. while  цикл операторы қай кезде шексіз циклге айналады? 
15. while  цикл операторының тұлғасындағы шартына әсер ететін ӛрнектер жазы-
ла ма? 
16.  Шарты соңынан тексерілетін do…while циклінің орындалу схемасы мен жазылуы. 
17.  do…while  цикл  операторының  ішкі  тұлғасы  бірде-бір  рет  орындалмауы  мүмкін 
бе? 
18.  do…while  цикл  операторының  шартында  қатынас  таңбасы  болмаса,  оның  ақи-
қат немесе жалған екенін қалай анықтауға болады? 
19.  do…while  цикл  операторының  ішкі  тұлғасында  шартсыз  кӛшу  операторын 
қолдануға бола ма? 
20.  do…while цикл операторы қай кезде шексіз орындалады? 
 
ТАПСЫРМАЛАР 
1.  1-ден  N-ге  дейiнгi  сандардың  қосындысын  есептейтiн  программа  қҧрыңдар.  N-нiң 
мәнi пернетақтадан енгiзiледi. 
2. 1-ден N-ге дейiнгi сандардың кӛбейтiндiсiн есептейтiн программа қҧрыңдар.  N-нiң 
мәнi пернетақтадан енгiзiледi. 
3. Пернетақтадан N сан енгiзiледi. Енгiзiлген сандардың iшiндегi терiс, оң сандардың 
және нӛлдердiң санын анықтайтын программа қҧрыңдар. 
4.  Ҧзындықтың  1-ден  20  дюймге  дейiнгi  мәндерiн  сантиметрге  (1  дюйм  =  2,54  см) 
айналдыратын және оны экранға шығаратын программа қҧрыңдар. 
5.  Банктегi  жылдық  ӛсiмi  9  пайыздық  салымға  S  теңге  салынды.  N  жылдан  кейiн 
салынған ақша неше теңгеге жетедi? 

 
79 
6. Пернетақтадан 10 бҥтін сан енгiзiп, солардың квадраты мен кубын анықтаңдар. 
7.  20-дан  50-ге  дейiнгi  натурал  сандар  берiлген.  Олардың  iшiндегi  3-ке  бӛлiнетiн, 
бiрақ 5-ке бӛлiнбейтiн сандарды анықтаңдар. 
8. 35-тен 87-ге дейiнгi натурал сандар берiлген. Олардың iшiнде 7-ге бӛлгенде, 1-ге, 2-
ге немесе 5-ке тең қалдық қалатын сандарды табыңдар. 
9.  1-ден  50-ге  дейiнгi  натурал  сандар  берiлген.  Олардың  iшiндегi  5-ке  немесе  7-ге 
бӛлiнетiн сандардың қосындысын табыңдар. 
10.  Пернетақтадан  10  сан  енгiзiңдер.  Егер  олардың  iшiнде  15-тен  асқаны  бар  болса, 
онда оларды 15-пен алмастырыңдар. Сандарды экранға шығарыңдар. 
11.  Пернетақтадан  он  терiс  және  оң  сан  енгiзiңдер.  Барлық  терiс  сандарды  олардың 
модульдерiмен алмастырып, сандарды экранға басып шығарыңдар. 
12.  Екi  орынды  сандардың  iшiндегi  4-ке  бӛлiнетiнiн,  бiрақ  6-ға  бӛлiнбейтiнiн 
табыңдар. 
13. 13-ке қалдықсыз бӛлінетін екi орынды тақ сандардың кӛбейтiндiсiн табыңдар. 
14.  100-ден  200-ге  дейiнгi  сандардың  iшiндегi  17-ге  қалдықсыз  бӛлінетін  сандардың 
қосындысын табыңдар. 
15.  Пернетақтадан  10  сан  енгiзiңдер.  Егер  сан  100-ден  кем  болса,  онда  осы  санды 
және оның квадратын табыңдар.  
16.  1-ден  бастап  ӛздерiң  енгiзген  бҥтiн  n  санына  дейiнгi  сандардың  квадраттарының 
қосындысын есептейтiн программа қҧрыңдар.  
17. 200-ге дейінгі 5-ке бӛлгенде 4 қалдық қалатын сандар нешеу екенін табу керек. 
18. 200-ге дейінгі бҥтін сандардың 25-ке  қалдықсыз бӛлінетін сандары нешеу екенін 
анықтаңдар. 
19.  20-дан  ҥлкен  және  100-ден  кіші  3-ке  қалдықсыз  бӛлінетін  оң  сандардың 
қосындысын табу керек. 
20.  Берiлген  а  нақты  және  b  бҥтін  сандарының  мәндерi  бойынша  а
b
  ӛрнегiнiң  мәнiн 
pow() функциясын пайдаланбай табатын программа жазыңдар.  
21. Тӛмендегі есептерде бір ӛлшем бірлігін екінші ӛлшем бірлігіне тҥрлендіру қажет 
(цикл санауышы мәнi 1-ден 20-ға дейiн ӛзгередi): 
а) футпен берілген ҧзындық ӛлшемiн метрге (1 фут = 0,3048 м);  
ә) драхмды граммға (1 драхм = 3,7325 г; 
б) унцияны граммға (1 унция = 29,86 г); 
в) фунтты килограммға (1 фунт = 0,40951 кг); 
г) аршынды метрге (1 аршын = 0,7112 м); 
д) қадақты граммға (1 қадақ = 400 г); 
е) қарысты сантиметрге  (1 қарыс = 18 см); 
ж) дюймдi миллиметрге (1 дюйм = 25,3995 мм). 
22. Тӛмендегі функциялар мәндерін х айнымалысы х0-ден xk-ға дейін dx қадамымен 
ӛзгерген кезде анықтаңдар. 

 
80 
Нҧсқа 
Функция 
Берілгендері 
1 
 






















;
,
;
,
sin
;
,
sin
3
2
x
a
егер
e
x
a
егер
x
x
a
x
x
a
егер
x
x
a
Y
x
 
a = 0.265∙10
2 
x
0 
=10 
x
k 
=30 
dx =1.5 
 
 
 
    2 
 





















;
,
;
,
cos
;
,
log
23
.
0
2
2
x
a
егер
tga
x
x
a
егер
x
x
a
xe
x
a
егер
a
x
ax
Y
a
 
 
a=1.5 
x
0 
=-2 
x
k 
=5 
dx =0.5 
 
    3 


















;
,
;
,
sin
;
,
4
cos
4
2
2
x
a
ег ер
e
x
a
ег ер
x
a
x
a
ег ер
e
x
a
Y
a
x
x
a
x
 
    a=2.5 
x
0 
=0 
x
k 
=3 
dx =0.25 
 
 
4 
 





















;
,
;
,
;
,
cos
ln
3
2
.
1
3
x
а
ег ер
x
a
x
a
x
а
ег ер
x
a
e
x
а
ег ер
x
x
a
Y
 
a=2.5 
x
0 
=0 
x
k 
=3 
dx =0.25 
   5 
 


















;
,
;
,
2
;
,
sin
2
3
2
2
2
x
a
егер
a
x
x
a
егер
tgx
a
x
x
a
егер
x
x
а
a
Y
 
a=0.637 
x
0 
=-3 
x
k 
=3 
dx =0.5 
 
 
6 

















;
,
;
,
sin
;
,
3
2
.
0
x
a
егер
x
a
x
a
егер
x
x
a
x
a
егер
x
a
e
Y
 
a=0.234∙10
2 
x
0 
=3 
x
k 
=6 
dx =0.5 
 
7 






















;
,
cos
sin
;
,
lg
;
,
cos
75
.
2
3
2
2
4
x
a
егер
x
x
a
e
x
a
егер
x
tgx
a
x
x
a
егер
x
e
Y
ax
a
x
 
a=0.567∙10
1 
x
0 
= -3 
x
k 
= 3 
dx = 0.5