Потогенез. Вирус оргонизмге тері және жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаттары арқылы еніп,сол жерлердің қабынуына әкеледі. Вирустар қанға өтіп(вирусемия),барлық ағзаларга тарайды және олардың қызметін бұзады,қабындырыды. Клиника

да сирек кездеседі.Ауру көбінесе жеңіл түрде өтеді, бірақ балалар мекемелерінде, әсірессе жасөспірім балалардың арасында көп тараса, оларда асқынуларымен (орхит)

қауіпті. Мысқылдың қоздырғышы – вирус, сыртқы ортада және дезинфекциялаушы ерітінділерге өте төзімсіз.

Эпидемиялогия: Аурудың көзі – ауру бала 9 күнге дейін жұқпалы. Таралу жолдары-

ауа сілекей арқылы. Иммунитет ауырғаннан кейін тұрақты.

Патогенез: Вирус жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаттары арқылы еніп қанға өтеді де, қан арқылы лимфа түйіндеріне жетіп, ол жерде шоғырланып жинала-

ды, қабындырады. Құлақ асты не сілекей бездерінің зақымдануы жиірек байқалалы.

Клиника: Жасырын кезең – 11-23 күнге созылады.

Аурудың белгілері құлақ асты бездерінің ісініп, шайнау кезінде ауырсынуынан басталады. Көбінесе құлақ асты бездері 2 жағында да қабынып ісінеді де, баланың арқа жағынан қарағанда мойны жуандап, « шошқаның мойнына » ұқсап көрінеді.

Сондықтан орысша халық арасында бұл ауруды « Свинка » деп те атайды. Қабынған бездердің үсіндегі тері қабаты, өзгермейді, ал ұстап көргенде ісік қолға қатты қамыр-

ға ұқсап білінеді. Дене қызуы 38-39 –қа дейін көтеріледі, баланың басы, іші ауырып, құсуы мүмкін.

Қан анализінде: лейкопения, лимфоцитоз, ЭШЖ өзгермейді.

Аурудың жеңіл түрлерінде асқынулар болмайды, ісікпен қатар субфебрильді темпе-

ратурамен шектеледі. Ауыр түрлерінде келесі асқынулар байқалады: орхит,панкреа-

тит, менингит, менингоэнцефалит. Мысқылдың ұл балаларда орхитпен асқынуы, болашақта белсіздікке әкеліуімен қауіпті.

Диагноз қою эпидемиологиялық анамнезге, клиникалық белгілеріне, вирусология-

лық тексерістерге сүйене отырып жүргізіледі. Вирусологиялық тексеріс арнайы ви -

русологиялық лабароторияларда орындалады, 8-16 күнге созылады.

Емдеу. Ем үй жағдайында жүргізіледі: температура түскенше төсек режимі таға –

йындалады; ісіктің үстіне құрғақ жылу басу (қыздырылған тұз, құм); жиі сусын іш –

кізу; симптомдық ем (ыстық түсіретін, тыныштандыратын дәрілер беру); баланың- тамағы бір қалыпты сұйық жіне жылы болуын қадағалау. Асқынулар байқалса – ста-

ционарда, жағдайына сәйкес ем жүргізіледі.

Профилактика. Жалпы шараларға: ауру баланы мүмкіндігінше ерте оңашалау; қа-

рым- қатынастағы балаларға 21- күнге карантин тағайындау; СЭС- ке жедел хабар беру; санитарлық ағарту жұмыстарын жүргізу жатады.