ПоәК 042-18 53/03-2014 11. 09. 2014 ж. №2 басылым



жүктеу 1,06 Mb.
бет6/6
Дата26.05.2018
өлшемі1,06 Mb.
#17985
1   2   3   4   5   6

Жұмыс барысы

Сиымдылығы 250-350 см3 екі колбаға 100 см3 зерттелінетін су құйылады.Бір колбаны сулы моншада 60 С-қа дейін қыздырады, екінші колбадан ауа температурасындағы иісін анықтайық.Осы мақсатпен колбаның ауызын тығынмен жауып шайқайды.



Дәмін анықтау

Судың дәмі минералды судың құрамынан, температураға және газдарға байланысты сезілудің негізгі 4 түрлі дәмін ажыратады: тұзды, қышқыл, тәтті, ащы.

Бар дәмдік сезілулерді – дәм деп атайды.

Күмәндану жағдайында суды 5 мин. қайнатады және суытады.Сыналатын суды аз бөлікпен ауызға, оны ішпей толтырады және 3-5 сек ұстап тұрады.Дәм интенсивтілігін 5 баллды бағамен бағалайды.0 балл – дәмі жоқ, 1 балл - өте әлсіз, 2 балл - әлсіз, 3 балл – білінбейді, 4 балл – есептеулі, 5 - өте нашар.

Иісі дәм интенсивтілігі 2 баллдан аспауы керек, ал хлорлау кезінде – 1 балдан аспауы керек.

Дәмі және иісінің гигиеналық маңызы, бұл интенсивтілігі 2 балл суды пайдаланумен шектеледі, қалыпты иісте мен дәмдердің интенсивтілігі 2 баллдан жоғары болса, бұл суда биологиялық активті заттардың жасанды иістер мен дәмдердің болуы судың стк суымен ластанғандығын көрсетеді.



1.3 Судың түсін анықтау

Ауыз суы – түссіз болуы керек.Табиғи судың түсі онда өсімдік қалдықтарының таралуы нәтижесінде күмәнді заттардың болуына негізделеді, ол суда сарғыш реңді береді.

Судың түсін филтрленген судың түсін тек дистилденген сумен салыстыру арқылы анықтайды.Сынамасы бар цилиндрді ақ қағаз бетінде суды түссіз, ашық сарғыш түрде сипаттап, қарастырады.

Жұмыс барысы

А. Түс шкалаларын шақыру Несслер цилиндр жинағын әзірлейді.№ 1, .№2.3-кестеде көрсетілген сәйкестікпен араластырады.Шкаланы қараңғы жерде сақтайды.



3-кесте.Түс шкалаларын әзірлеуге арналған ерітінді қатынасы

№1 етіт

0

1

2

3

4

5

6

8

10

12

14

№2 еріт

100

99

98

97

96

95

94

92

90

88

86

№3 еріт

0

5

10

15

20

25

30

40

50

60

70

Б. Сыналатын суды фильтрлі және оптикалық тығыздығын көк-ашық филтрлі 443 км кюветте өлшейді.Бақылаушы болып дист. Су табылады.Алынған оптикалық тығыздық бойынша- калибрлі графикте түс шамасын градуспен анықтайды.



2 Ластанған ауыз суының уытты көрсеткіштері

2.1 рН индикатор бойынша анықтау

Табиғи су әлсіз реакцияға ие.Сілтіліктің ұлғаюы оның ластануын көрсетеді.Судың қышқыл реакциясы гуминді заттардың болмауын немесе суға өндіріс су стоктарының түсірілуі нәтижесінде болады.Олсуға қышқыл дәм береді.Ауыз суының активті реакциясы рН 6,0-9,0 болуы керек.



Жұмыс барысы

Сапалы реакция индикатор бойынша анықтайды.Ол үшін пробиркаға сыналатын суды құйып, оған индикатор қағазын салады.Осыдан кейін қағаздың боялғанын, Универсалды индикатор рН шкаласымен салыстырады.



2.2 Судағы азот құрамды заттарды анықтау

Судың жануартекті органикалық заттармен ластануының негізгі көрсеткіштері болып – аммиак тұздары және азотты қышқыл табылады.



2.2.1 Азот-аммиакты тұздарды анықтау

Бұл әдіс Несслер реактивтерімен боялған біріктірулерді түзетін аммиак әдістеріне негізделеді.



2.2.2 Азот нитритін анықтау

Бұл әдістің мәні егер азотты қышқыл Грисс реактивімен ақшыл қызғылт түс берсе, интенсивтілігі нитрит құрамына пропорционал болса.



Жұмыс барысы

Пробиркаға 10 мл сыналатын су құйып, 0,5 мл Грисс реактивтерін құяды, 5 мин сулы моншаға қыздырады, бояу интенс. белгілейді.



Пробирканы қырынан қарағандағы боялуы

Пробирканы үстінен төмен қарай қарағандағы бояуы

Анион НО құрамы 2 мг/л

Жоқ

Әрең белгілі ашық қызғылт

Әлсіз ашық қызыл

Әлсіз ашық қызыл

Ашық қызғылт

Анық қызғылт

Жарық ашық қызғылт

Қызыл


Жоқ

Әрең ашық қызғылт

Әлсіз ашық қызыл

ашық қызыл

Ашық қызғылт

Жарық ашық қызғылт

Қызыл

Ашық қызыл



0,001 аз

0,002


0,004

0,02


0,04

0,07


0,2

0,4



Азот-аммиакты тұздарды анықтау

Пробиркаға 10 мл сыналатын суды құйып, 0,2 мл сегнетті тұз қосып, араластырады.0,2 мл Несслер реактивін қосып, тағы араластырады және 10-15 мин кейін боялу интенсивтілігін анықтайды.



5-кесте. Аммиактың судағы бейімделу құрамы

Пробирканы қырынан қарағандағы боялуы

Пробирканы төбесінен қарағандағы боялуы

Аммиак құрамы, мг/л

Жоқ

Жоқ


Келеңсіз ашық сары

Ашық сарғыш

Анық сарғыш

Сары


Тұнбалы сары

Жоқ

Келеңсіз ашық сары

Әлсіз сары

Сарғыштау

Ашық сары

Интенсивті сары

Тұнбалы


0,05

0,1


0,25

0,5


1,0

5,0


10

Нитриттің құрамын мына формула бойынша анықтайды:

Х=С*50 / ?, мл/дм3

С- калибрлі график бойынша табылған нитрит мөлшері, мг / дм3

50 – стандартты ерітінді көлемі, см3

? – таңдауға алынған сынама көлемі, см3



Қалдықты активті хлорды анықтау

Қалдықты активті хлор мәні - соммалы қалдық хлоры, бос қалдық хлоры және хлорамминді хлорды қосады.



Жұмыс барысы

Стақанға немесе колбаға 100 мл анализденген суды арластырып, 2-3 тамшы 5 н тұз қышқылы ерітіндісін құйып титрлейді.Ақшыл қызғылт түске боялғанша метилоранж ерітіндісін қосып отырады.

Бос активті хлордың Х1 құрамын формула бойынша анықтайды.
14, 15 тәжірибелік сабақтар

Тақырыбы: Ас тұзын сынау

1. МЕМСТ 13685-84 бойынша сапасына органолептикалық баға беру.

Сыртқы түрі: біркелкі, кристалды, себілгіш таза.

Дәмі және иісі: 5% тұз ерітіндісі тек тұз иісі болу керек, ал йодталғаг тұз үшін йод иісі болуы мүмкін.

Түсі: экстра сұрпы үшін – ақ, басқа сұрыптарда – сарғыштау.

2. Ас тұзының физико-химиялық қасиеттерін зерттеу

3. Ас тұзының қасиетін анықтау үшін тұз ерітіндісін белгілі бір концентрациямен – рассол дайындайды.

2.1 Рассолдың күштілігін анықтау.Ерітіндінің тығыздығы бойынша әзірлейді.

Құралдар: 1,005-1,2 сиымдылықты ареометр, 100 мл цилиндр.

Жұмыс барысы: зерттелінетін ерітіндіні 15-25 С-ге дейін жеткізіп, цилиндрге құяды да, ареометрмен тығыздығын есептейді.Рассолдағы NaCl – ды төмендегі кестеден табады.

Ерітіндінің тығыздығына байланысты натрий хлордың құрамы.


Тығыздығы

NaCl құрамы,%

Тығыздығы

NaCl құрамы,%

20º

10º




20º

10º







1,0053

1,0125


1,0196

1,0268


1,0340

1,0413


1,0486

1,1559


1,0633

1,0707


1,0782

1,1857


1,1933

1,009

1,017


1,027

1,031


1,038

1,045


1,053

1,060


1,067

1,076


1,083

1,090


1,099

1

2

3



4

5

6



7

8

9



10

11

12



13

1,1009

1,1085


1,1162

1,1241


1,1319

1,1398


1,1478

1,1559


1,6040

1,1722


1,1804

1,1888


1,1972

1,105

1,113


1,121

1,129


1,136

1,144


1,153

1,161


1,169

1,177


1,186

1,194


1,204

14

15

16



17

18

19



20

21

22



23

24

25



26




2.2 Рассолдың қышқылдығын анықтау

Ас тұзының ерітіндісін фенолфталеинмен титрлеу қажет.

Құралдар: зертхана таразылары, 50-100 мл колбалар, ерітінді, дист су.

Жұмыс барысы: 20 мл ерітіндіні мақтаның көмегімен филтрлейді, колбаға құйып, 5 тамшы 2% фенолф және араластырып, 0,1 Н NaOH ерітіндісімен титрлейлі, қызғылт түс болғанша, ол түс 1 мин ішінде кетпеуі керек.

Рассолдың қышқылдығын мына формула бойынша есептейді:

Х=5*К ,мұндағы

К – титрлеуге кеткен сілті мөлшері, мл;

2.3 Қышқылдықты азайту әдісі

Кейде рассолдың қышқылдығын азайтуға тура келеді.Ол үшін 1 л рассолға 1 г борды салып, одан кейін араластырып, қышқылдығыг анықтайды. Нәтижесінді 1 г бор 1 л рассолды неше градусқа төмендеткенін біле аламыз.

Қышқылдықты 5ºТ-ге дейін төмендету үшін бордың мөлшерін мына формула арқылы анықтайды:

Х=(a-5)*b/б, мұндағы

А- рассол қышқылдығы

Б – 1 л рассолға 1 г борды салғаннан кейінгі қышқылдығы;

В – Рассол мөлшері.



Бақылау сұрақтары:

  1. Тұздың сапасына органолептикалық баға беру.Көрсеткіштердің сипаттамасы

  2. Тұздың микробиологиялық көрсеткіштері

  3. Тұздың физико-химиялық көрсеткіштері.Сынақ нәтижелері


3 БІЛІМАЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ

3.1 Курс бойынша өзіндік жұмысты келесі тәртіпте жүргізіп тұруы қажет. Курстың әрбір тақырыбы бойынша ұсынылатын әдебиетті оқып, теориясына көп тоқталмай, оқылатын сұрақтардың мәніне ғана тоқталып, түсініксіз жерлерін белгілеу керек.

Содан кейін материалды мұқиятты түрде игеру қажет, яғни теориялық ережелерді, керекті негізгі мәліметтерді арнайы дәптерге жазып тұрады.

Курсты оқу барысында студент БАӨЖО мен БАӨЖ реферат немесе үй тапсырмасы түрінде орындайды, оның басты мақсаты өткен тақырыпты толық меңгеру үшін.

Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыптарының тізімі:

1 Минералды заттардың гигиеналық сипаттамалары

2 Жеткіліксіз тамақтанудан туынлайтын мәселелер және гиповитаминозы жағдайдың алдын-алу шаралары.

3 Артық тамақтану және ішімдік ішу мәселелері.

4 Темекі шегу мәселелері және оның алдын-алу шаралары.

5 Антиалиментарлы факторлар.

6 Организмге жағымсыз әсер ететін табиғи өнімдер компоненттері.

7 Мал шаруашылығында қолданылатын заттармен тағам өнімдерінің ластануы. Антибактериалды заттар.

8 Мал шаруашылығында қолданылатын заттармен ластануы. Гормональды препараттар және азоты бар жемдік қоспалар.

9 Өсімдік шаруашылығында қолданылатын заттар және қосылыстармен тағам өнімдерінің латануы. Пестицидтер.

10 Нитраттармен, нитриттермен және нитрозоқосылыстармен ластануы.

11 Радиактивтік жөніндегі түсініктер.

12 Радиоактивті фон және оны төмендету жолдары.

13 Әртүрлі полимерлі материалдардың қасиеттері және қолданылуы.

14 Тағам өнеркәсібінде қолданылатын полимерлі материалдар. Полимерлі материалдардың ескіруі.

15 Тағам өнімдерімен қатынасқа түсетін материалдарға гигиеналық сараптамалар.

3.2 Студенттердің білімдерін тексеруге арналған тест сұрақтары:

1 Көмірсулар бөлінеді:

А) алмастырылатын және алмастылымайтын

В) сіңірілетін және сіңірітмейтін

С) жай және күрделі

Д) А мен В жауаптары дұрыс

Е) дұрыс жауабы жоқ

2 Күрделі көмірсуларға жатады:

А) моносахарид

В) полисахарид

С) дисахарид

Д) трисахарид

Е) дұрыс жауабы жоқ

3 Минералды заттар бөлінеді:

А) жай және күрделі

В) алмастырылатын және алмастырылмайтын

Д) макро және микроэлементтер

Е) дұрыс жауабы жоқ

4 Рационды тамақтанудың негізгі принциптері қанша?

А) 6


В) 5

С) 4


Д) 3

Е) 2


5 Қай ежелгі грек философиясы тамақ баяулығына өз пікірін мына сөздермен келтірген «Адам өмір суру үшін бар, тамақтану үшін өмір сүрмейді»

А) Ибн Сина

В) Галец

С) Сократ

Д) Гиппократ

Е) Пифагор

6 Қай жылы академик Т.М.Шарманов «Ұлттық тамақтану саясаты» туралы докладты айтты?

А) 2005


В)1990

С)1998


Д) 2003

Е)1996


7 Өнімнің май қышқылдары бар өнімнің майлы компоненттерінің сапа көрсеткіші

А) биологиялық тиімділік

В) энергетикалық құндылық

С) биологиялық құндылық

Д) сақтау мерзімі

Е) тағамдық құндылық

8 Қанша аминқышқылдар ағзада синтезделмейді?

А) 8


В) 10

С) 7


Д) 6

Е) 5


9 Қай жылы К.Шмидт «көмірсу» атауын белгілейді?

А) 1875


В) 1905

С) 1864


Д) 1844

Е) 1917


10 Глюкозаның химиялық формуласы

А) С5 2О)

В) С2 2О)4

С) С6 2О)6

Д) С12 2О11)

Е) С10 2О5)

11 Ересек адам ағзасында йод мөлшері

А) 55-60мг

В) 60-70 мг

С) 20-50 мг

Д) 10-15 мг

Е) 1-10мг

12 «Организмнің тамақтанудың бұзылуы» кім шығарды?

А) Д.Б. Джемиф

В) Бондарев

С) Н.Г.Богданов

Д) Б.А.Шатерников

Е) М.Н.Волгарев

13 Ауыл шарушылығында өсімдіктердің аурулары мен зиян келтіретін жәндіктерге қолданатын синтетикалық, химиялық заттар

А) Пестицид

В) Антибибтин

С) Микроағзалар токсиндері

Д) радиоуклеидтер

Е) диоксидтер

14 Өнім тағамдары неше топқа бөлінеді?

А) 2


В) 3

С) 4


Д) 5

Е) 6


15 Адамның энергия шығынының орташа мәнін сәйкес тәуліктің рационның энергетикалық құндылығы

А) 3000ккал және одан жоғары

В) 2000-2500 ккал

С) 2500-3000ккал

Д) 1000-1500 ккал

Е) 1500-2000ккал

16 Сапаның талаптарын қанағаттандыратын әдістер жиынтығы- бұл...

А) сапаны бақылау

В) сапа жүйесі

С) сапа


Д) сапаны қамтамасыз ету

Е) көрсеткіш

17 Жануартектес өнімдерді қолдануға шек қоятын тамақтану жүйесі

А) емдік аштық

В) ата –бабалардың тамақтану концепсиясы

С) «тірі» энергия концепциясы

Д) тағамдық құндылық индексі

Е) вегетариандық

3.3 Оқу - әдістемелік әдебиеттердің тізімі:

1 Негізгі

1.1 Поздняковский В.М. Гигиенические основы питания, безопасность и экспертиза продовольственных товаров: Новосибирск: Изд-во «Новосиб. университета», 2007. – 448 с.

1.2 Основы микробиологии, санитарии и гигиены в пищевой промышленности: учебник для нач. проф. образования / Л.В. Мармузова. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Издательский центр «Академия», 2008. – 160 с.

1.3 Качество и безопасность продовольственных продуктов: Учебное пособие / Ж.Б. Асиржанова. – Семей: СГУ имени Шакарима, 2011. – 176 с.
2 Қосымша

2.1 Аханова В.М. Гигиена питания. – Ростов: издательство «Феникс», 2000. – 384 с.

2.2 Малахов Г.П. Здоровое питание. – Санкт-Петербург: ИК «Комплект», 1997. – 495 с.

2.3 Малахов Г.П. Целительные силы. – Санкт-Петербург: ИК «Комплект», 1997. – 553 с.

2.4 Гаврилова Н.Б. Гигиенические основы питания и контроля качества пищи. Учебное пособие. – Семипалатинск, 1998. – 182 с.

2.5 Петровский К.С. Гигиена питания. Издательство «Медицина», Москва, 1982 с изменениями. – 527 с.



2.6 Справочник химического состава под ред. Скурихина В.П. 1,2 том


жүктеу 1,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау