Негізгі қорларға типтік мысалдар
Негізгі қорларды пайдаланудың өзгерісінің әсер етуін анықтау және де олардың шамасының өнім көлемінің өзгерісіне әсер етуін анықтау.
Өндірілген өнім көлемін қор қайтымы және негізгі қорлардың шамасының көбейтіндісі ретінде қарастыруға болады.
НТӨ = ӨФ = (НТӨ ÷ Ф) * Ф
Бұдан өнім көлемінің өзгерісі де негізгі қорларды пайдаланудың өзгеруі арқылы шығады.
Типтік мысалды берілгендері бойынша факторларына қарай НТӨ-нің өзгеруін анықтаймыз
|
Кәсіпорын
|
НТӨ-нің өзгеруі
|
Факторлар өзгерісінің салдары
|
Негізгі қорларды пайдалану, қор қайтымы
|
Негізгі қорлар шамасының құны
|
|
Относительді шамада
i НТӨ = iv * iф
НТӨі =v1 * ф1
НТӨо vo ф0
| |
1
|
42000 = 1,0000 * 42000
40000 0,9781 40896
1,05 = 1,0224 * 1,0270
| |
2
|
30000 = 0,9375 * 32000
28000 0,9031 30104
1,0714 = 1,0079 * 1,0630
| |
1 -2
бірге
|
J НТӨ = Jv * Jф
ƩНТӨ1 V1ƩФ1 V1 * ƩФ1
ƩНТӨ0 V0ƩФ0 V0 ƩФ0
72000 = 0, 9730 * 74000
68000 0, 9577 71000
1,0588 = 1, 0159 * 1, 0422
|
Абсолютті шамада НТӨ = НТӨ (Q) + НТӨ (Ф)
НТӨ1 – НТӨ0 = (V1 – V0) Ф1 + (Ф1 – Ф0) V0
|
1
|
42000 – 40000 = (1,0 – 0,978) – 42000 + (42000 – 40896)* 0,9781
2000 мың = 920 + 1080
| |
2
|
30000 – 28000 = (0,9375 – 0,9301) – 32000 (32000 – 30104)* 0,9301
2000 мың = 236, 5 + 1763, 5
|
1 - 2
бірге
|
 НТӨ = НТӨ (V) + НТӨ (ƩФ)
ƩНТӨ1 – ƩНТӨ0 = (V1 – V0) ƩФ1 + (ƩФ1 – ƩФ0) V0
72000 – 68000 = (0,9730 – 0,9577) * 74000 + (74000 – 71000) * 0, 9577
4000 мың = 1, 127 + 2873
|
Тақырып 5. Құрал – жабдықтар және техникалық прогресс статистикасы
Дәріс сұрақтары:
1.Өндірістің электрофикация көрсеткіші
2. Өндірісті химиялау көрсеткіштері
3. Құрылғылар статистикасы
3.1.Құрылғылардың қуатының көрсеткіші
3.2.Саны бойынша құрылғыларды пацдалану көрсеткіші
3.3. Уақыт, қуат және жұмыс көлемі бойынша құрылғыларды пайдалану көрсеткіштері
1. Өндірістің электрификация көрсеткіші боп өндірістік және күш процесстерінің электрофикация коэффициенттері табылады.
Күш процесстерінің электрофикация коэеффициенттері – электр моторлары мен өндірілген электр энергиясын күштік процесстерге қолданылатын жалпы энергияға бөлу арқылы есептеледі.
Өндірістің электрофикациялау еңбектің электрмен, энергиямен қарулануының өсіміне әкеледі.
2. Өндірісті химиялау көрсеткіштері
Типтік мысал.
8.3. Айталық, зауытта резина техникалық бұйымдар өндірісіне маусым айында: натуралды кәушік – 180, синтетикалық кәушік – 80, ал шілде айында -200 және 100 m кетті.
Өндірісті химиялау коэффициентін маусым (Кхт) және шілде (Кхо) айына есептеңіз.
Кхо. = =0.308
Кх1. = =0.333
динамикасы Кх1 :Кхо.=0,333 : 0,308=1.082
3. Құрылғылар статистикасы
3.1. Өнеркәсіптік құрылғылар қуатының әр түрлі көрсеткіштерімен сипатталады. Кәсіпорындағы өндірістік процессті қамтамасыз ететін энергетикалық қуат, механикалық период қуатының жиынтығы ретінде (машиналарына) қызмет көрсететін механикалық двигательдер қуаты және электрлік қуат (электр моторлары мен электр аппараттарының қуаты) жиынтығы ретінде анықталады.
Энергетикалық қуат механикалық және электрлік (электр моторлары) приводы қуатынан тұрады. Энергия мөлшері де сол сияқты анықталады. Бірақ қуатының орнына энергия қабылданады.
3.2. Саны бойынша құрылғыларды пацдалану көрсеткіші. Кезектілік коэффициенті.
Құрылымын пайдаланудың қарапайым сипаттамасы болып есепті кезеңде іс – жүзінде жұмыс істеген құрылымының үлес салмағы табылады. Олар белгілі бір күнге және кезеңге (ай, квартал, жыл) есептелуі мүмкін.
Кезектілік коэффициенті жұмыс істелген күн санына бөлу арқылы анықталады.
3.3. Уақыт, қуат және жұмыс көлемі бойынша құрылғыларды пайдалану көрсеткіштері
Экстенсивті жүк коэффициенті құрылғының жұмыс уақыты бойынша пайдалануын сипаттайды. Ол құрылғының іс – жүзіндегі жұмыс уақытын, құрылғының уақыт қорына бөлу жолымен есептеледі.
Интенсивті жүк коэффициенті құрылғының қуаты бойынша пайдалануды сипаттайды. Бұл двигательдің іс – жүзіндегі орташа қуатын максимальді тиімді қуатқа бөлу арқылы есептеледі.
Интегралды жүк коэффициенті – бұл есепті кезеңге іс – жүзінде дайындалған өнімнің жоспарда қарастырылған өнім санына қатынасы.
Тақырып 6. Материалдық ресурстарды пайдалану көрсеткіштері
Шикізат материал отын және энергияны тиімді пайдалану негізгі көрсеткіштердің бірі – өнім бірлігіне олардың шығыны статистиканыцң тәжірибеде бұл көрсеткішті үлес шығын (m) деп атайды. Ол шығынданған материалдың жалпы санын (м) дайындалған өнім көлеміне (q) бөлу жолымен анықталады, яғни мына формуламен: m=м:q. Егер материалдың бір түрі бір немесе бірнеше бұйым дайындауға кетсе, онда индекстер пайдаланады- сәйкес:
Өндірісте көбінесе өнімнің бір немесе бірнеше түріне материалдың әр түрі шығындалады. Бұндай жағдайда материалдардың әр түрінің аз өлшегіші болып көтерме баға табылады және үлес шығын индексі келесі түрде жазылады:
 ; 
Типтік мысалдар
1. 1750,1 мың гДж отынэнергиясының өндірісіне есепті жылы 70,8 т шарты отын шығындалды. Базисті жылы 1737,5 мың гДж отын энергиясы өндірілді және 70,5 тонна шартты отын шығындалды:
1. гДж- 70 отынның үлес шығыны:
Есепті жылы: 
Базисті жылы:
Ал динамикасы: 
Яғни, 1 гДж- 70 отынның үлес шығыны 0,3% не төмендеді. Нәтижесінде 210 т мөлшерінде отынның үлесі алынды.
2. Екі кәсіпорын бойынша базисті және есепті кезеңге «С» материалының шығыны және өнім өндірісі туралы мәліметтер белгілі:
Кәсіпорын
|
Кезеңдер бойынша өнім шығару, дана
|
1 данаға «С» материалының шығыны, кг
|
Жалпы өнім өндірудегі кәсіпорын үлесі
|
1
|
3 000
|
3 500
|
6,8
|
6,0
|
42,9
|
45,5
|
2
|
4 000
|
4 200
|
8,0
|
7,9
|
57,1
|
54,5
|
Үлес шығындарының дербес индекстері (): 1- кәсіпорында- 6,0:6,8=0,882 немесе 88,2%. 11,8%- төмендеген. 2-кәсіпорында – 7,9:8,0=0,987 немесе 98,7%, 1,3% төмендеген.
2-кәсіпорын бойынша бірге материалдың орташа үлес шығыны базисті кезеңде:
Есепті жылы:
 (кг)
Бұдан,
Материалдың орташа үлес шығыны 6,0%-ке төмендеді. Осы нәтижені келесі формуласы бойынша аламыз:
Индекстер байланысы:
Достарыңызбен бөлісу: |
