Ерітінді дайындауға арналған есептер

9 сынып
Ерітінділерге байланысты типтік есептердің шығарылу әдістемесі қарастырылып, оларды шешудің алгоритмі берілген. Оқушылардың есеп шығару машықтарын берік етіп қалыптастыру мақсатында өз бетімен шығаруға болатын есептер ұсынылған. Сонымен қатар есептердің жауаптары бар. Ерітінді дайындауға арналған есептер:

Массалық үлесі 0,06 немесе 6 % массасы 230 г калий нитратының ерітіндісін дайындауға қажетті су мен калий нитратының массаларын есептеңіздер.

Берілгені:

ω₁ (КNО₃) =0,06

m (КNО₃) = 230 г

Т/к m (КNО₃) , m (Н₂О)

Шешуі:

m (ер.зат)

ω (ер.зат) = –––––––––––––

m (ерітінді)

m (ер.зат) = ω (ер.зат) •m (ерітінді)

m (КNО₃) = 0,06•230 = 13,8 г

2) Ерітінді дайындау үшін қажетті судың массасы:

M (Н₂О) = m (ер-ді) – m (КNО₃) = 230 -13,8 = 216,2 г

Жауабы: КNО₃ - 13,8 г; Н₂О - 216,2 г.
Массасы 25 г мыс купоросын (СuSO₄•5Н₂О) көлемі 200 мл ( р = 1 г/см³) суда ерітті. Алынған ерітіндідегі сусыз мыс сульфатының массалық үлесін (%) есептеңіздер.

Берілгені:

m (СuSO₄•5Н₂О ) = 25 г

V(H₂О) = 200 мл

р (H₂О ) = 1 г/см³

Т/к ω (СuSO₄)

Шешуі:

1) Мыс купоросы мен мыс сульфатының молярлық массаларын есептейміз:

М (СuSO₄•5Н₂О) = 63,5 +32+16•4 +18•5= 249,5 г/моль

М (СuSO₄) = 63,5 + 32 + 16•4 = 159,5 г/моль

2) Кристаллогидрат құрамындағы сусыз мыс сульфатының массасы:

249,5 г СuSO₄•5Н₂О ––––––––––– 159,5 г СuSO₄

25 г СuSO₄•5Н₂О ––––––––––– х г СuSO₄

159,5•25  

х = –––––––––– = 15,98 г

249,5

M (Н₂О) = V(Н₂О) •p (Н₂О) =200 •1 = 200 г

4)Түзілген ерітіндінің массасы:

m (ерітінді) = m (еріткіш) + m(тұз)

m (ерітінді) = 200 +25 = 225 г

5) Мыс сульфатының массалық үлесі:

m (ер.зат)

ω (ер.зат) = ––––––––––––– • 100 %

m (ерітінді)
15,98 г •100 %

ω (СuSO₄) = ––––––––––––– = 7,1 %

225

Жауабы: 7,1 %.

Берілгені:

ω₁ (НNО₃) = 50 %

V(ер-ді) = 250 см³

р (ер-ді) = 1,3 г/см³

V(H₂О) =1 л

Т/к ω₂ (НNО₃)

Шешуі:

250 - 1,3 • 50  

х = –––––––––––– = 162,5 г

100 2) Массалық үлесі 50 %-қ ерітіндінің массасы:

m (ер-ді) = V(ер-ді) • р (ер-ді) = 250 см³•1,3 г/см³ = 325 г

3) Қышқыл мен судан тұратын ерітіндінің массасы:

m (ер-ді) = 1000 +325 = 1325 г

4) Су қосылған ерітіндідегі азот қышқылының массалық үлесі:

m (ер.зат)

ω (ер.зат) = ––––––––––––– • 100 %

m (ерітінді)

162,5г •100 %

ω₂ (НNО₃) = –––––––––––––– = 12,26 %

1325 г

Массалық үлесі 20 %-қ массасы 500 г ерітінді дайындау үшін массалық үлестері 10 % және 30 % болатын бірдей тұз ерітінділерінің қандай массасы қажет? Берілгені: ω₁ = 10 % ω₂ = 30 % ω₃ = 20 % m₃ = 500 г Т/к m_{1 ,} m₂ Шешуі: Крест ережесін қолданамыз:

20 %-қ 500 г тұз ерітіндісін дайындау үшін бастапқыда алынған ерітінділердің концентрациясынан 10 бөліктен алу керек. 1 бөлік 500 :(10 + 10) = 25 грамға тең, ал 10 бөлік 25•10 = 250 г бұдан, m₁ = 250 г; m₂ = 250 г Есепті тексеру

250 •10

z = –––––––––– = 25 г

100 30 %-қ 100 г ерітіндіде ––––––––––– 30 г тұз болса, 30 %-қ 250 г ерітіндіде  ––––––––––– у г тұз болады.

250 •30

у = –––––––––– = 75 г

100 m ( ерітінді) = 250+250 = 500 г m(тұз) = 25 + 75 = 100 г. Бұдан  ₃ табамыз : 500 г ерітіндіде ––––––––––– 100 г тұз болса, 100 г ерітіндіде –––––––––––   ₃ г тұз болады.

100 •100

₃ = –––––––––– = 20 г немесе 20 %

500

Массалық үлесі 0,3 немесе 30 % -қ 150 г натрий хлоридінің ерітіндісі мен массалық үлесі 0,1 немесе 10 % -қ 250 г натрий хлоридінің ерітіндісін араластырған. Алынған ерітіндідегі натрий хлоридінің массалық үлесі (%) қандай? Берілгені:

m₁(NaCІ ) = 150 г

m₂(NaCІ ) = 250 г

ω₁(NaCІ ) = 30 %

ω₂(NaCІ ) = 10 %

Т/к ω₃(NaCІ ) Шешуі: 1- әдіс ( пропорция әдісі) 1) Ерітіндінің жалпы массасы:

m₃ = m₁ + m₂ = 150 + 250 = 400 г 2) Бірінші және екінші ерітіндідегі натрий хлоридінің масссасын анықтаймыз:

100 г ерітіндіде ––––––––––– 30 г NaCІ болса, 150 г ерітіндіде ––––––––––– х г NaCІ бар.

30 •150

х = –––––––––– = 45 г

100

10 •250

у = –––––––––– = 25 г

100

45 +25 =70 г 4) Түзілген ерітіндінің концентрациясы:

400 г ерітіндіде ––––––––––– 70 г NaCІ болса, 100 г ерітіндіде ––––––––––– z г NaCІ бар.

70 •100

z = –––––––––– = 17,5 г немесе 17,5 %

400