Пленарное заседание


Список использованной литературы



жүктеу 7,08 Mb.
бет32/34
Дата04.12.2017
өлшемі7,08 Mb.
#3192
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34

Список использованной литературы:
1. Ю.А.Дмитриев, И.Ф.Казьмин. Понятие правотворчества и его принципы. Общая теория права: Учебник для юридических вузов / Под ред. А.С. Пиголкина. М.,1996. С.200-202.

2. ТалалаевА.Н. Возобновление договоров // Международные договоры в современном мире. М.1973. С.124.

3. Б.Шангирбаева. Формы участия государства в международном правотворчестве. Правовая реформа в Казахстане. №2 (32) 2006. С.103.

4. Лукашук И.Н. Нормы международного права в международной правовой системе. М.: Издательство «Спарк»,1997. С.216.

5. Ю.А.Дмитриев, И.Ф.Казьмин. Понятие правотворчества и его принципы. Общая теория права: Учебник для юридических вузов / Под ред. А.С. Пиголкина. М.,1996. С.200- 202.

6. Б.Рахимбеков. К вопросу о принципах кодификации уголовно-исполнительных норм в РК / Закон и время. 2005. №8. С.33

7. Явич Л.С. Сущность права. Л.,1985. С.41

8. Маркс К., Энгельс Ф. О государстве и праве. М. 1970. С.162

9. Б.Рахимбеков. К вопросу о принципах кодификации уголовно-исполнительных норм в РК / Закон и время. 2005. №8. С.34

10. Законность правотворчества. Теория государства и права: Учебник / Под ред. В.К. Бабаева. М.:Юрист, 2002. С.323-324.

11. Ю.А.Дмитриев, И.Ф.Казьмин. Понятие правотворчества и его принципы. Общая теория права: Учебник для юридических вузов / Под ред. А.С. Пиголкина. М.,1996. С.217-218.

12. З.Аюпова. К вопросу о категории «Правовая система» в современном правоведении / Правовая реформа в Казахстане. №1. (31) 2006. С. 27-28.



А.А. Сидаков

Қазақ гуманитарлық заң университеті

Азаматтық-құқықтық зерттеулер институтының

жоғары санатты маманы


КОРПОРАТИВТІК ҚҰҚЫҚТАҒЫ МЕДИАЦИЯ МЕН ӨКІЛДІК ҰҒЫМДАРЫНЫҢ АРАҚАТЫНАСЫ ТУРАЛЫ МӘСЕЛЕСІНЕ
2009 жылғы 18 қарашадағы Қазақстан Республикасы судьяларының V-съезінде берілген Елбасының тапсырмаларын орындау шаралары туралы Жоспарының 6-тармағында «Дауларды қараудың альтернативті нысандары, соның ішінде жарастыру үрдістерін (медиация) енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң жобасын дайындау мәселелері қарастырылған.

Осы орайда беріліп отырған мақала құқық теориясындағы өкілдік институты мен медиация түсініктерінің арақатынасы туралы кейбір өзекті мәселелерге қатысты жазылып отыр.

Өкілдік және медиацияның өзара ұштасу кезеңдері мен жағдайлары құқық тәжірибесінде кеңінен кездесіп жатырғандығы бәрімізге белгілі. Алайда, қазіргі кездегі медиация түсінігі салыстырмалы түрде өкілдік институтынан кейін пайда болып отырған құқықтық институттарының бірі.

Қазіргі таңда шаруашылық субъектілері арасындағы экономикалық қатынастардың тұрақтылығы көптеген субъективтік және объективтік факторларға тәуелді. Осыған байланысты кәсіпкерлік қызметтегі субъектілер арасында даулар мен таластардың туындауы сирек емес.

Бұл өзектілігі жағынан теориялық және тәжірибелік сұрақтардың бірі. Осы орайда «корпоративтік даулар» мен «корпоративтік таластар» ұғымдарының түсіндірілуі өзекті. Азаматтық құқық пен азаматтық іс жүргізу құқығының мамандары, сондай-ақ осы сұрақтармен шұғылданатын ғалымдардың пайымдауы бойынша «корпоративтік талас» - бұл соттағы қарастырылып жатырған дау [1]. Алайда, бұндай көзқарасқа бірқатар қарсы пікірлер де бар. Құқықтық доктрина мен заңнамада дауларды қараудың соттағы және соттан тыс тәсілдері бар екендігі кездейсоқ емес (мысалы еңбек, сайлау және әкімшілік даулар). Корпоративтік дау соттан тыс тәсілмен шешілуі де мүмкін (претензиялық тәртіптер мен медиаторлар (немесе өкілдер) арқылы).

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 5-тарауында аталып кеткен өкілдік институты, аталмыш корпоративтік даулар мен таластардың бір шығу жолы ретінде қарастырылуы мүмкін. Демек, басқа адамның (өкілдік берушінің) атынан бір адамның (өкілдің) сенімхатқа, заңдарға, сот шешіміне не әкімшілік құжатқа негізделген өкілеттігі күшімен жасаған мәмілесі өкілдік берушінің азаматтық құқықтары мен міндеттерін тікелей туғызады, өзгетеді және тоқтатады [2]. Өкіл деп танылатын тұлғамен жүзеге асырылатын өкілдік беруші деп аталатын өзге тұлғаның атынан тұлғаның азаматтық құқықтары мен міндеттерін тудыратын, өзгертетін немесе тоқтататын мәмілелер немесе өзге де юридикалық ерекше орны бар әрекеттерді жасау (мысалы, сотқа талап-арыз беру немесе сот отырысына қатысу) өкіл етушілік құқықтық қатынастарын айтамыз [3,496]. Демек, жалпы ережелер бойынша, азаматтық құқықтың субъектілері болып табылатын заңды тұлғалар (корпорациялар) өзге тұлғалардың делдалдық қызметіне жүгінбей мүліктік айналымға өз атынан қатысуларына құқықтары бар. Алайда, осыған қарамастан азаматтық айналымда өкілдік институты кеңінен қолданылады. Өкілдікке «мұқтаждық» өкілдік берушінің өз құқықтары мен мүдделерін немесе міндеттерін жүзеге асыра алмауы себебінен пайда болуы мүмкін. Егер осы негіздерді заңды тұлғалар мысалына аударатын болсақ, бұл реттерде өкілдің тәжірибесін, арнайы білімдері мен біліктілігін пайдалану үшін қолданылатын өкілдіктің осындай бір қырлары туралы айтуға болады. Әдетте кәсіпкерлік қызметтегі өкілдік сол кәсіпкерліктің бәсеңдігін жойып, алғырлығын арттыру үшін қолданылуы ықтимал (мысалы, кәсіпкер атынын сотта өкілдік ету).

Кәсіпкерлік қызметтердегі корпорациялар үшін өкілдік институты ерекше мүмкіндік. Корпоративтік құқықта туындайтын дауларды алдын-алу немесе оларды шешу кезінде корпорациялар тек қана өз заңгерлерінің көмегіне жүгініп қоймай, өкілдердің қызметіне де назарларын аударады.

Қазіргі ғылымда өкілдік институты мен медиация (делдал қызметі, келіссөздер мен жарастыру) түсініктерінің арақатынасы, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары, бір сұраққа келгендегі шешу тәсілдерінің біркелкілігі мен әрнысандылығы, ғылымдағы ұштасу және түйісу жерлері қарастырылып, зерттелуде. Осыған орай, егер корпоративтік құқықтағы өкіл, корпорацияның тапсырмасы бойынша белгілі бір істі жүзеге асырумен айналысатын болса (мысалы, белгілі бір дауды шешу үшін өкіл қызметіне жүгіну), бұндай жағдайда сол өкілдің заңды мәртебесі медиатордың мәртебесімен тұспа-тұс келеді ме, медиатор мен өкілге өкілеттілік берудің тәртіптері қалай жүзеге асырылады және қалай ресімделеді? - деген сұрақтарға жауап іздестіріп көрейік.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 166–бабына назар салатын болсақ, онда кәсіпкерлік шарт жасасқан кезде олардың атынан үнемі және дербес өкілдік етуші адам (коммерциялық өкіл) өкілдің өкілеттігі жазбаша шарт негізінде, ал ол көрсетілмеген жағдайда – сенімхат негізінде де әрекет жасайды. Коммерциялық өкіл сонымен бір мезгілде өзінің қатысуымен жасалатын шарттың түрлі тараптарының мүдделерін білдіре алады. Бұл орайда ол өзіне берілген тапсырмаларды кәдімгі кәсіпкердің ыждалағаттығымен орындауға міндетті [4]. Жоғарыда көрсетілген мәтіннің мазмұнынан біз коммерциялық өкіл өкілдік берушінің сенімхаты негізінде, не болмаса кәсіпкерлермен шарт жасасу негізінде өз қызметін жүзеге асыратындығын білдік. Бұл жағдай өз алдына ерекше маңызды.

Коммерциялық өкілдік - біздің азаматтық құқығымызға жаңадан енген өкілдіктің бір түрі. Коммерциялық өкіл - әрқашан кәсіпкер, кәсіпкерлердің тұрақты және дербес өкілдігі бойынша қызметін іске асырады.

Әдетте, коммерциялық өкіл келісімдердің іске асыруына арналған арнайы білімдердің, мәліметтердің, біліктілік пен іскерлік байланыстардың керектігі болған жерде қажетті. Мәмілелердің белгіленген категориялары белгілі бір мүлікке байланысты болғанда нақты анықталған мәртебесі бар немесе лицензияны иеленген тұлғамен жасалуы мүмкін (брокерлер, сақтандыру агенттері) [5].

Коммерциялық өкілдік дәстүрлі өкілдіктің түрінен ерекшеленеді. Аталмыш өкілдіктің түріне арналған құқықтық режимнің тәртіп ерекшеліктерінің бастысы, коммерциялық өкілдің қарапайым мәмілелерден басқа бір өзге мәмілелерді іске асыру құқығының бар болуымен сипатталады [6].

Заңнама нормалары бір уақытта екі жақтың (мысалы, сатушы мен сатып-алушы, заемшы мен заем беруші және т.б.) өкілі болып табылатын коммерциялық өкілдің шартқа отыру мүмкіндігін рұқсат етеді. Бұндай жағдай заңға қайшылық тудырмаған кезде немесе жақтардың аталмыш сұрақ бойынша өз келісулерін берсе мүмкін бола алады. Келісімдердің мұндай түрлерін коммерциялық өкіл ерекше кәсіпкерлік қамқорлықпен жүзеге асыруы тиісті. Оған ұсынылатын өкілдігі бойынша жеке өзі үшін келісімдерді жүзеге асыра алмайды.

Коммерциялық өкілдік негізделетін шарттың нысаны жазбаша нысанда болуы тиіс. Әдетте бұл тапсырма шарты. Осы шартта өкілдің өкілеттігі және оларды жүзеге асыру тәртібі көрсетілуі тиіс. Егер шартта өкілеттігі көрсетілмесе өкілге сенімхат ресімделуі мүмкін [7]. Әдетте, коммерциялық өкілділікке жасалатын келісім-шарт ақылы болып келеді, яғни жасалған келісімге арналған сыйлық беруді болжайды [8].

Г.К.Дмитриеваның пайымдауы бойынша, американдық заңгерлер корпоративтік дауларды шешу жолдарының өкілдік институтына ұқсас медиация түрлерінің жиырмадан астамын қарастырады. Оның бір тәсілі делдалдық қызметке жүгіну болып табылады [9].

Корпоративтік дауларды еңсеру жұмысы бойынша қызметін атқаратын келіссөздерді жүргізушілер немесе басқа сөзбен айтқандағы медиаторлар (делдал – mediation) – таласты, дауды тәуелсіз бейтарап делдал, жақтармен келісімге жету үшін жағдай жасайды.

Тараптардың келісімі негізінде тағайындалатын делдалдық қызметтегі делдал дауды шешу бойынша келіссөздерді жүргізуге тырысады. Бұл қызметін жақтардың әрбірімен жеке талқылау жүргізу арқылы, олардың мықты және әлсіз жақтарын саралай келе келіссөз үрдісін алға тарту мақсатын басшылыққа ала отырып жүзеге асырады. Егер жақтар келіскен ретте, бұл үрдіс қосалқы жиналыстарда немесе алғашқыда бөлек, содан кейін бірге өткізілуі мүмкін.

Ұлттық заңнамада медиация ұғымы әлі де жасалуда. Алайда, медиациядағы делдалдық қызмет қазақстандық тәжірибеге бұрыннан таныс.

Жоғарыда айтылып кеткендей, коммерциялық өкілдің қызметі кәсіпкерлермен шарт жасасу негізінде, немесе сенімхаттың негізінде жүзеге асырылып ресімделеді. Демек, кейбір жағдайларда сол коммерциялық өкілдердің өкілдігін жүзеге асыратын медиациялық делдалдық сол қызметтерді жүзеге асыруы мүмкін. Делдалдың қызметі әдетте сенімхат негізінде жүзеге асырылады. Шарт негізіндегі делдалдық сиректеу болып келеді, дегенмен, кездесуі мүмкін.

Корпорациялар арасындағы даулар мен таластарды шешудің жолы ретіндегі келіссөздер сенімхат негізіндегі делдалдықта ерекше орынды иеленеді. Олардың көмегімен көптеген азаматтық – құқықтық даулардың сілемі шешіледі, соның ішіне коммерциялық сұрақтарды да жатқызуға болады. Қазақстандық кәсіпкерлердің мейлінше жарастыру процедураларын осы делдалдық қызметі арқылы шешуді ұстанатынын және құптайтынын атап кету де орынды. Осылайша, біздің елдегі келісім-шарттарда тараптардың арасында қандай да бір келіспеушіліктер туындайтын жағдайда келіссөздер жолымен шешуге тырысатындығы келісім-шарттардың тармақтарында көрсетілетіндігі кездесуде. Алайда, бұл норма тек қана формальді сипатта болады. Іс жүзінде даудың қатысушылары (заңды тұлғалар мысалында), не болмаса олардың заңгерлері білікті келіссөздер жүргізуге бейімделмеген, дайын емес. Әдет бойынша, олар келісім-шартта көрсетілген медиацияға қатысты норманы елемей, уақыт, қаржы, тіптен қызу күштенуді мейлінше жұмсауды талап ететін тікелей сот әділдігіне, яғни жалпы юрисдикциядағы соттарға жүгінеді.

Делдал қызметінің мәні неде?


  1. Іс бойынша мәліметтерді жинау, қарастыру – дауды делдал қызметі арқылы шешу мүмкіндігін анықтау;

  2. Тараптарға делдалдық үрдістің мәнін түсіндіру – дауды шешу үшін тараптардың делдалдыққа дайындығын анықтау;

  3. Тараптарға мәлімет алмасу мен келіссөздер жүргізуге көмек көрсету;

  4. Тараптардың келісімді анықтау мен оған қол жеткізуге көмек көрсету.

Осы ретте, делдал кейбір жағдайларды ескеруі қажет: тараптардың біреуі істің шешілуін әдейі создыртып жатырғандығын, істің мәні бойынша үшінші тұлғалардың мүдделері қарастырылғандығын, құқық нормаларының білместігінен немесе іс бойынша мәліметтердің аздығынан өзіне ыңғайлы келісімге келуге мүмкіндіктің болмағандығын ескеру және т.б. Егер делдал осындай олқылықтарға көзін жеткізетін жағдайда, делдалдық үрдіс кезінде тараптардың құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылмауын байқап, қамтамасыз етуі тиісті. Олай болмаған кезде іс бойынша үрдісті тоқтатуға міндетті [10].

Жоғарыда аталып кеткен ережелерге сәйкес делдал коммерциялық өкіл сияқты өзіне өкілдік берген тұлғалардың құқықтары мен мүдделерін, сондай-ақ «өзіне берілген тапсырмаларды кәдімгі кәсіпкердің ыждалағаттығымен орындауға міндетті» деген түсінікке келіп тірелеміз. Осыдан өкілдік институтының қоснысандылығына көзімізді жеткізуге мүмкіндік бар.

Өкіл мен делдалдың (медиатордың) қызмет нәтижесі болып табылатын әрекеттің құқықтық салдарлары немесе зардаптары, өкіл беруші үшін өкілге берілген өкілеттілік шеңберінде басталатыны шарт. Бірақ, нәтижесінде өкіл беруші өкілдің өкілеттіктен тыс жасаған қызметін құптайтын жағдайда, олар өкіл беруші үшін құқықтар мен міндеттердің туындауына себепті болады.

Өкілдік пен медиацияның бір элементі ретіндегі делдалдық қызмет өз алдына азаматтық құқықта ерекше, маңызды орынды иеленеді. Өмірде өз мүдделері мен құқықтарын қорғауға мүмкіндік болмайтын жағдайлар жиі кездеседі (мысалы, корпорация қызметкерлерінің қажетті біліктігі мен тиісті білімнің болмауы). Осындай жағдайларда өкілдің немесе делдалдың қызметі үлкен мүмкіндік.

Қазақстанда жаңадан тұрғызылып келе жатырған корпоративтік құқық үшін не медиациядағы делдалдық, не коммерциялық өкілдік институты ерекше бір өзіндік маңызға иеленіп, азаматтық құқықтың елеулі субъектілері болып табылатын заңды тұлғалар үшін үлкен мүмкіндіктерге жол ашады.

Бұл әрекеттерде біржақты және көпжақты мәмілелер қызығушылықты арттырады. Басқа да юридикалық әрекеттерге ерекше рольдегі: тауарды қабылдап алу, тауардың жетіспейтіндігі туралы актіні жазу, талаптар мен арыздарды қою сияқты мысалдарды келтіруге болады.

Шетелдік позитивті тәжірибе мысалына Ресей Федерациясы Сауда-өнеркәсіп палатасының бастауымен РФ-ның «Делдалдың қатысуымен жарастыру үрдістері туралы» федералдық Заң жобасының дайындалуын келтіруге болады. Бұл Заң жобада медиаторлар мен өкілдердің арақатынасы және кейбір сұрақтар бойынша біріңғай функцияларды атқаратындығы туралы айтылып кеткен. Демек, бұл өз алдына өзекті мәселелер қатарына жатқызылып отыр.

Өкілдік институты елдің заңнамасында барынша реттеліп, қоғамның өмірінде маңызды орынды иеленген. Соңғы жылдардағы орын алған қоғамдық – құқықтық өмірдегі шаруашылық өзгерістер өкілдікті қолданудың аясын кеңейткендігі туралы айтуға әбден мүмкіндігіміз бар.


Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1 Большой энциклопедический словарь. СПб.: Норинт, 2002. С.567;

2 Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) 163-бабы;

3 Гражданский кодекс Республики Казахстан (Общая часть). Комментарий. Алматы.: «Жеті жарғы» 2003. С.496;

4 Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) 166-бабы;

5 Нерсесов Н. О. Избранные труды по представительству и ценным бумагам в гражданском праве. - М.: Статут, 1998. - 286 с.;

6 М. Брагинский Сделки. Представительство. Сроки. Исковая давность //Хозяйственное право 1995-6 с. 26.;

7 Толстой Ю.К. , Сергеев А.П.Гражданское право. СПб.-1996,с. 232.;

8 Калпина А.Г., Масляева А.И. Гражданское право. -М.-2003 с.222.;

9 Дмитриева Г.К. Международный коммерческий арбитраж. Учеб. пособие. М.: Проогент, 1997;

10 Сулейменов М.К. Медиация в Казахстане: современное состояние и перспективы развтия. Юрист № 12, 2009 с. 12-19.


Солдатова Н.С.

судья Карагандинского областного суда


О НЕКОТОРЫХ ПРОБЛЕМАХ ОБЕСПЕЧЕНИЯ УЧАСТИЯ ЗАКОННОГО ПРЕДСТАВИТЕЛЯ НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНЕГО В УГОЛОВНОМ СУДОПРОИЗВОДСТВЕ
В соответствии со ст. 27 Конституции Республики Казахстан «…детство находится под защитой государства, являясь одной из основополагающих ценностей, признаваемых и защищаемых государством».[1, 9]

Одним из направлений воспитания несовершеннолетних является самая решительная борьба с совершаемыми ими различного рода правонарушениями. Залог успеха зависит от профессиональной и компетентной деятельности органов внутренних дел и в значительной степени связан со многими факторами и, прежде всего, с дальнейшим развитием научно обоснованных методов и форм ведения борьбы с преступностью. [2,3]

Международные стандарты указывают на необходимость совершенствования внутреннего законодательства и создания новой системы правосудия в отношении несовершеннолетних.

В частности, в п. 3 ст. 40 Конвенции о правах ребенка (1989) закреплено, что «государства участники стремятся содействовать установлению законов, процедур, органов и учреждений, имеющих непосредственное отношение к детям, которые, как считается, нарушили уголовное законодательство, обвиняются или признаются виновными в его нарушении».[3]

Включив в уголовно-процессуальный закон понятие несовершеннолетнего, законодатель устанавливает юридическую границу между несовершеннолетием и совершеннолетием, создавая, тем самым, автономную демографическую группу носителей специфических прав и обязанностей. Потребность выделения такой группы диктуется необходимостью особой, специальной правовой защиты несовершеннолетних, обусловленной особыми психофизиологическими и социальными качествами личности детей и подростков.

Особенность несовершеннолетних обусловлена физиологической перестройкой организма в подростковом и юношеском возрасте, ускоренным физическим развитием и увеличением разрыва между биологической и социальной зрелостью. Заметное влияние на поведение несовершеннолетних оказывают возрастные факторы, как эмоциональность и неуравновешенность, склонность к подражанию, отсутствие жизненного опыта и т.д., что может привести к конфликту с окружающими, с требованиями закона. Эта возрастная неадаптированность несовершеннолетних к меняющимся условиям жизни требует компенсации с помощью повышенной правовой защиты указанной категории лиц в ходе уголовного процесса.

Производство по делам несовершеннолетних регулируется общими нормами уголовно - процессуального права. Вместе с тем, законодатель, учитывая психологические, возрастные особенности несовершеннолетних, установил особые правила, применяемые при расследовании и судебном рассмотрении уголовных дел данной категории. Эти правила создают дополнительные гарантии защиты прав и законных интересов несовершеннолетних. Особые правила направлены на то, чтобы обеспечить всестороннее, полное и объективное исследование обстоятельств совершенного несовершеннолетними преступления, выявление причин и условий, способствовавших их совершению, а также повышение воспитательного воздействия уголовного судопроизводства.[3]

В связи с указанными требованиями международных стандартов в области правосудия по делам несовершеннолетних предусматривают специализацию правосудия в отношении несовершеннолетних для решения комплексной задачи достижения социальной справедливости, защиты несовершеннолетних и поддержания порядка в обществе.

В уголовно-процессуальном законе отражена повышенная юридическая охрана несовершеннолетних, выражающаяся:

. в двойном представительстве его интересов в суде (защитник, законный представитель);

. в специфике предмета доказывания; выделении дел несовершеннолетних;

. в дополнительных вопросах, решаемых судом при постановлении приговора;

. в конфиденциальности рассмотрения дел. [4,6]

Конвенция о правах ребенка требует, чтобы «каждый лишенный свободы ребенок имел право на незамедлительный доступ к правовой и другой соответствующей помощи». В связи с этим нормы Уголовно-процессуального кодекса Республики Казахстан устанавливают обязательное участие защитника по делам о преступлениях несовершеннолетних на всех стадиях судопроизводства, начиная с момента задержания либо ареста несовершеннолетнего, либо с момента первого допроса в качестве подозреваемого или обвиняемого. Органы уголовного преследования и суды в соответствии с требованиями ч.3 ст. 13 Конституции и ст. 28 УПК во всех случаях должны обеспечить право несовершеннолетнего на получение квалифицированной юридической помощи.

Когда в роли защитников выступают законные представители, орган, ведущий процесс, не должен допускать нарушения конституционного принципа, гарантирующего право на квалифицированную юридическую помощь, поэтому необходимо проверять в каждом конкретном случае наличие у перечисленных лиц необходимой юридической квалификации.

Факты родства, осуществления опеки и попечительства, нахождения на иждивении должны быть подтверждены в установленном порядке соответствующим документом.

Привлечение к участию в деле законного представителя несовершеннолетнего является одной из особенностей производства по делам о преступлениях несовершеннолетних.

Законный представитель несовершеннолетнего, в уголовном судопроизводстве, представляет сторону защиты.

В соответствии с требованиями п. 7 Нормативного постановления № 6 Верховного Суда Республики Казахстан от 11 апреля 2002 г. «О судебной практике по делам о преступлениях несовершеннолетних и о вовлечении их в преступную и иную антиобщественную деятельность», участие защитника в деле не освобождает органы предварительного расследования и суд от обязанности привлечь к участию в деле законного представителя несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого.

Законные представители несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого в уголовном процессе, согласно п. 22 статьи 7 УПК, могут быть лишь родители, усыновители, опекуны, попечители, а так же представители организаций и лиц, на попечении или иждивении которых находится несовершеннолетний.

Как правило, несовершеннолетний подозреваемый задерживается и доставляется в орган, ведущий уголовное преследование, без законных представителей. Для производства следственных действий орган уголовного преследования обязан назначить и допустить к участию в деле законного представителя с момента первого допроса.

На практике возникает ряд проблем, связанных с назначением и своевременным привлечением к участию в деле законного представителя. Нередко в качестве законного представителя несовершеннолетнего привлекаются родственники несовершеннолетнего: братья, сестры, дяди, тети и другие родственники. Однако это противоречит действующему законодательству (пункту 22 ст. 7 УПК). Согласно п. 23 статьи 7 УПК родственники это лица, находящиеся в родственной связи, имеющие общих предков до прадедушки и прабабушки. Согласно п. 24 статьи 7 УПК близкие родственники это родители, дети, усыновители, усыновленные, полнородные и неполнородные братья и сестры, дедушка бабушка, внуки.

Решение проблемы обеспечения участия законного представителя в уголовном судопроизводстве требует внесения изменений в действующее законодательство.

Так, предлагается расширить перечень лиц, имеющих право быть законными представителями несовершеннолетнего. Например, законными представителями несовершеннолетнего могли бы быть и другие лица, являющиеся родственниками или близкими людьми несовершеннолетнего. В частности, в случаях наличия лиц, указанных в пункте 22 статьи 7 УПК, предоставить право несовершеннолетнему подозреваемому, обвиняемому, подсудимому самому выбрать законного представителя которому он полностью доверяет. При этом необходимо, чтобы законный представитель был совершеннолетним.

Опыт европейских стран показывает, что назначение законного представителя по выбору несовершеннолетнего, является действенной мерой по перевоспитанию несовершеннолетнего, возвращению его в общество.

Если несовершеннолетний не имеет родителей и проживает один или у лица, которое его содержало, но не было назначено надлежащим образом его опекуном или попечителем, то в соответствии с частью первой статьи 487 УПК к участию в деле в обязательном порядке должны быть привлечены представители органа опеки и попечительства.

Как показывает практика, представитель органа опеки и попечительства свои функции законного представителя несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого исполняет формально. Его участие является, как правило, больше обязательством, чем представительством. В данном случае, формальность участия представителя органа опеки и попечительства не является эффективным методом представления интересов несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого в уголовном судопроизводстве.

В практике органов уголовного преследования имеются случаи, когда задержанный несовершеннолетний проживает далеко за пределами региона, где привлекается к уголовной ответственности. Практически невозможно обеспечить участие в деле законного представителя. В таких случаях, так же, в качестве законного представителя привлекается орган опеки и попечительства.

Однако, как показывает практика, не всегда возможно своевременно привлечь орган опеки и попечительства в качестве законного представителя несовершеннолетнего. Представитель органа опеки и попечительства, являясь законным представителем несовершеннолетнего, выражает явное безразличие к судьбе несовершеннолетнего. Встречаются случаи отстранения законного представителя по причине, что его действия наносят ущерб интересам несовершеннолетнего или направлены на воспрепятствование объективному расследованию дела.

Отстранение законного представителя является вынужденной крайней мерой для защиты интересов несовершеннолетнего.

Нередко имеются случаи, когда несовершеннолетний задерживается ночью. Законодательством запрещается производить допрос несовершеннолетнего в ночное время. Защитнику, допущенному к защите, и законному представителю необходимо ходатайствовать об отложении всех следственных действий на дневное время, а также решить вопрос об определении места нахождения несовершеннолетнего до проведения первого допроса.

Как показывает практика, органы предварительного расследования при отсутствии законного представителя несовершеннолетнего или невозможности обеспечения участия законного представителя в деле по различным причинам, допрос в качестве подозреваемого и другие следственные действия в отношении несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого проводятся с участием инспектора по делам несовершеннолетних, что категорически запрещается законом. Защитнику нельзя допускать проведение следственных действий в отношении несовершеннолетнего с участием инспектора по делам несовершеннолетних, в качестве законного представителя.

Законные представители имеют право участвовать в исследовании доказательств в судебном заседании, давать показания, представлять доказательства, заявлять ходатайства и отводы, приносить жалобы на действия и решения суда, участвовать в заседании суда, рассматривающего дела в апелляционном порядке, и давать пояснения к жалобам. Указанные права должны быть им разъяснены в подготовительной части судебного разбирательства. Законные представители присутствуют в зале судебного заседания в течение всего судебного разбирательства. С их согласия они могут быть допрошены судом в качестве свидетелей.

Участие законного представителя в судебном заседании может способствовать выяснению обстоятельств, относящихся как к событию преступления, так и к личности несовершеннолетнего, условия его жизни и воспитания, уровню интеллектуального развития.

Неявка своевременно извещенного законного представителя несовершеннолетнего подсудимого, как известно, не приостанавливает рассмотрение уголовно дела, если суд найдет его участие необходимым.

Однако законный представитель относится в судебном заседании к стороне защиты и его присутствие в суде имеет большое значение для несовершеннолетнего.

В связи с этим следует принимать максимально возможные меры к участию законного представителя в суде, поскольку участие их в судебном заседании способствует раскрытию более полной картины о личности несовершеннолетнего, условиях его жизни и воспитания и дает возможность правильно определить меру наказания и дальнейшую судьбу несовершеннолетнего.

Если законный представитель несовершеннолетнего подсудимого привлечен к участию в деле в качестве защитника или гражданского ответчика, он имеет права и несет обязанности указанных участников процесса.

С момента достижения лицом совершеннолетия, функция законного представителя прекращается, о чем органом уголовного преследования выносится постановление, а судом делается соответствующая запись в протоколе судебного заседания. В таком случае лица, ранее выступавшие законными представителями, с их согласия могут быть допрошены в качестве свидетелей по вопросам психологической характеристики личности, а также условий жизни и воспитания несовершеннолетнего.

К сожалению, на практике нередки случаи, когда законные представители несовершеннолетних подсудимых участвуют в судебных заседаниях формально, им не разъясняются права, которыми они пользуются в судебном заседании. Они не допрашиваются по обстоятельствам условий жизни, воспитания подростка. Таким образом, в полной мере не выясняются обстоятельства, толкнувшие несовершеннолетнего на путь преступления. Представляется неверной практика судов, когда при участии законного представителя в судебном заседании в протоколе делается лишь отметка о том, что подсудимый допрошен в присутствии его законного представителя, и этим его функция в судебном заседании ограничивается. [5, 30, 31]

В то же время суд может отстранить законных представителей от участия в судебном разбирательстве, если имеются противоречия интересов несовершеннолетнего и его законного представителя и участие последнего может нанести ущерб интересам несовершеннолетнего подсудимого, или имеются основания считать, что действия законного представителя направлены на воспрепятствование объективному рассмотрению дела. Об этом суд выносит мотивированное постановление, в котором излагаются конкретные основания такого решения. В таких случаях к участию в деле может быть допущен другой законный представитель несовершеннолетнего, а при их отсутствии обязательно участие представителя органа опеки и попечительства ( ч.1 ст. 487 УПК).

Представляется, что необходимость в применении этой нормы закона может возникнуть в связи с ненормальными отношениями, сложившимися в семье подростка (например, когда он боится родителей и в их присутствии не станет давать правильные показания). Подобные обстоятельства следует постоянно иметь в виду, поскольку игнорирование их может привести к неоправданному усложнению судебного разбирательства.

Отстранение законных представителей от участия в судебном разбирательстве дела производится как по инициативе самого суда, так и по ходатайству прокурора или защитника.

Как показывает практика, допускается ошибка, связанная с участием в деле законного представителя несовершеннолетнего: допрос его в качестве свидетеля, когда ему фактически по обстоятельствам совершения преступления ничего не известно. В таком случае его следует допросить в качестве законного представителя и выяснить условия жизни, воспитания подростка, установив причины, толкнувшие его на совершение преступления.

Судебный процесс по делам о преступлениях несовершеннолетних должен быть направлен на воспитательно-профилактические цели.

Однако решение поставленных перед судом задач воспитательно-предупредительного характера связано с определенными трудностями.

Нередко факты, установленные в судебном заседании об аморальном поведении родителей, о пьянстве, наркомании, в которые был втянут подросток, о дурном примере взрослых из ближайшего окружения несовершеннолетнего и т. д., могут создать у подростка и у лиц, находящихся в зале, мнение, что виноваты все (родители, плохие товарищи, нечуткие педагоги и др.), а сам подросток является жертвой неблагоприятно сложившейся ситуации. В таких случаях при установлении вины несовершеннолетнего, суда следует дать понять личную вину и, возникающую в связи с этим личную ответственность несовершеннолетнего за совершенное им деяние. Целью судебного процесса является оказание помощи несовершеннолетнему, нарушившему уголовный закон, в пресечении и предупреждении совершения в будущем аналогичных правонарушений, вынесении справедливого решения с учетом исключительных обстоятельств конкретного дела, а также защиты общества в целом от правонарушений.

Причины и условия, способствовавшие совершению преступления, не могут служить оправданием личных противоправных действий подсудимого, они обычно учитываются судом при назначении наказания как смягчающие вину обстоятельства.

Поскольку преступность несовершеннолетних – явление сложное и многоплановое, ее предупреждение и профилактика требует комплексного подхода, органически сочетающего в себе все меры борьбы с различными формами антиобщественного поведения несовершеннолетних.

В этой связи следует заметить о необходимости бережного отношения к авторитету воспитателей (родителей, учителей), которые в дальнейшем будут в той или иной мере принимать участие в его воспитании. Поэтому представляется, что в судебном процессе необходимо соблюдать особую осмотрительность, такт и терпимость, а при необходимости допросы лиц, воспитывающих подростка, производить в его отсутствие.

Работа с несовершеннолетними требует особого подхода, большой вдумчивости, анализа, выявления путей, которые будут способствовать правильному формированию личности подрастающего человека. Здесь особо важно правильно формировать и судебную практику в отношении лиц, оказавшихся в поле зрения правосудия.


жүктеу 7,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау