С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Электрэнергетика кафедрасы
Электр машиналары
ПӘНІ БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS)
Павлодар, 2013
Пәні бағдарламасын (Syllabus)
бекіту парағы
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.4/19
|
| БЕКІТЕМІН
Энергетикалық факультет
деканы
________ Кислов А.П.
2013 ж. «___»_________
|
Құрастырушы: аға оқытушы ______________ Ашимова А.К.
5В071800 – Электрэнергетика мамандығының студенттеріне арналған
Электр машиналары
Пәні бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама 2013 ж. «___»_________бекітілген, жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленді.
Кафедра отырысында ұсынылды 2013 ж. «__»_________ № ___ хаттама
Кафедра меңгерушісі ____________ Марковский В.П. 2013 ж. «___»_________
Энергетика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды
2013 ж. «__»_________№ ___ хаттама
ОӘК төрағасы ___________Кабдуалиева М.М. 2013 ж. «___»_____________
1. Оқу пәннің паспорты
Пәннің атауы Электр машиналары
Пән міндетті түрдегі компоненті
Кредит саны және оқу мерзімі
Барлығы – 4 кредит
Курс: 3
Семестр: 5
Аудиториялық сабақтардың саны – 67, сағат
Дәрістер – 30 сағат
Тәжирибелік сабақтар – 22,5 сағат
Зертханалық сабақтар – 15 сағат
СӨЖ - 112,5 сағат
Жалпы саны – 180 сағат
Тексеру түрі
Емтихан – 5 семестр
Пререквизиттер:
- физика,
- математика,
- информатика,
- электротехникалықтың теориялық негiздерi,
- теориялық механика,
- ақпараттық-өлшеу техникасы.
Постреквизиттер
Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді оқыту үшін қажет.
электромеханик және электротехникалық жабдық,
электрэнергетика,
электр станциялары және подстанциялар,
электр аппараттарының теориясының негiзi, цех iшiндегi жабдықтауды жобалау.
2. Оқытушылар туралы мәлеметтер және байланысу ақпараттары
Т.А.Ж. Ашимова Айгуль Кенжибаевна
Электрэнергетика кафедрасының аға оқытушысы.
Электрэнергетика кафедрасы, А-223 аудиторияда орналасқан.
67-36-26 – телефоны
Е-mail: ashimova_ak@mail.ru
3. Зат, мақсаттар мен міндеттер
Пәннің заты
Дәрістік, тәжирибелік өткізу бойынша оқу-әдістемелік материалдар, студенттердің өзіндік жұмысын орнату және білімдерді бақылау.
Пәннің мақсаты
энергияның электрмеханикалық түрлену процесін, электр машиналарының құрылысын, олардың қасиеттерiн, мiнездемесін теориялық және практикалық түрде білімді қолдану ережелерiн келешек мамандарын игеруі.
Пәннің міндеттері
Студенттер электр машиналарының теориясының негiзгi мәселелерi, жұмыс тәртiптерiнiң талдаулары және олардың эксплуатация кезiндегi қасиеттерi бойынша бiлiмдер алады.
Пәнді зерттеудің есебі: электр машиналардың элементтерiнің өзара әрекеттесу ерекшелiктерiнiң ортақ физикалық заңдылықтары, динамикалық процесстер және статикалық жұмыс тәртiптерiнiң ерекшелiктерiнiң сипатын зерттеу.
4 Бiлуіне, қолдан келуіне, дағды алуына және компитенцияларға қойылатын талаптар
Осы пәнді оқып үйрену нәтижесінде студентке керек:
ой өрісі:
- технологиялық кешендердiң құрамындағы электр машиналарының негiздері мен әрекет ету қағидаттары туралы;
- электротехникалық жабдықтар, олардың конструкциясы және қолдану облысының ерекшелiктерi мен құрылымдары туралы;
- электр машиналардағы болатын физикалық құбылыстар туралы;
білуі:
- электр машиналарының теориясының негiздерi;
- электр машиналардағы физикалық құбылыстардың ортақ заңдылықтары;
- жүйелердiң электромеханикалық тұрақты және айнымалы ток, құрылым және құрастырудың қағидалары тұрақты токтың электр машиналары, электр двигателдердi электромеханикалық қасиеттер энергияның электромеханикалық және электр өрнектеуiнiң физикалық негiздерi, құрылым және әрекет ету қағидаты;
қолдан келуі:
- электр машиналарының негiзгi түрлерiн (электромагниттi есептеу) есептеу;
- электр машиналарын пайдалануға икемi болу;
- желiлердiң схемаларының қисынды нұсқаларын таңдау;
- электр машиналарының механикалық бөлiктiң схемасының қорытылған есептеулерi өндiрiп алу.
5 Пәннің тақырыптық жоспары
Сабақтар түрі бойынша академиялық сабақтардың тарауы
р/б
№
|
Тақырыптарының атаулары
|
Сабақтар түрі бойынша аудиториялық сағаттардың саны
|
СӨЖ
|
Дәрістер
|
Тәжирибелік
|
зертханалық
|
барлығы
|
ТОӨЖ
ішінде
|
1
|
Тақырып 1 Кіріспе
|
2
|
-
|
-
|
2,5
|
10
|
2
|
Тақырып 2 Трансформаторлар
|
6
|
4,5
|
4
|
20
|
10
|
3
|
Тақырып 3 Айнымалы ток машиналар теориясының жалпы сұрақтары
|
4
|
4
|
-
|
20
|
10
|
4
|
Тақырып 4 Асинхрондық машиналар
|
6
|
6
|
4
|
25
|
10
|
5
|
Тақырып 5 Синхрондық машиналар
|
6
|
4
|
3
|
20
|
10
|
6
|
Тақырып 6 Тұрақты ток машиналары
|
6
|
4
|
4
|
25
|
10
|
|
Жиыны 180 (4 кредит)
|
30
|
22,5
|
15
|
112,5
|
60
|
6 Дәрістік сабақтардың мазмұны
1 Тақырып. Кіріспе
Жоспар:
1 Электр машиналары жайында жалпы мағлұмат.
2 Электр машиналардың қысқаша даму мазмұны.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
2 Тақырып. Трансформаторлар
1 Қурылымдық жүйесі және жұмыстың атқарар қызметі.
2 Трансформатордың бос айналым және қысқа тұйықталу кезіндегі физикалық қабілет жүйесі.
3 Алмастыру жүйесі.
4 Өтпелі үрдістер.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
3 Тақырып. Айнамалы ток машина теориясының жалпы сұрақтары
Жоспар:
1 Айнымалы тоқ машинасының құрылымы және жұмыс істеу жүйесі.
2 Бірқабатты және екіқабатты айнымалы тоқ машинасының орамалары.
3 Айнымалы тоқ машина орамасының магнитті қозғалтқыш күші.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
4 Тақырып. Асинхронды машиналар
Жоспар:
1 Құрылымы және жұмыс істеу үрдісі.
2 Кернеу және тоқ теңдігі, ауысу жүйесі және асинхронды машинаның векторлік диаграммасы.
3 Өтпелі үрдіс кезіндегі тоқтар мен моменттер.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
5 Тақырып. Синхронды машиналар
Жоспар:
1 Жалпы мәлімет.
2 Синхронды генератордың бос жүрісі.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
6 Тақырып. Тұрақты тоқ машиналары
Жоспар:
1 Конструкцияның негізгі элементтері, әсер ету принципі, қайтарымды принципі.
2 Жүктеме кезіндегі машинаның магниттік өрісі.
3 Тұрақты тоқ қозғалтқыштары.
Әдебиеттер:
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
7 Тәжірибелік сабақтардың мазмұны
2 Тақырып Трансформаторлар (4,5 сағат)
Сабақ жоспары:
Трансформатордың бос жүрісі және қысқа тұйықталуы.
Жүктемедегі трансформатор жұмысы.
Трансформаторлардың параллель жұмысы
Ұсынылатын әдебиет [1, 2].
3 Тақырып Айнамалы ток машина теориясының жалпы сұрақтары (4 сағат)
Сабақ жоспары:
ЭҚК, айнымалы тоқ машинасының орамасы;
Жоғары гармониялық ЭҚК-нің қисығының төмендеу қасиет.
Ұсынылатын әдебиет [1,2,3].
4 Тақырып Асинхронды машиналар (6 сағат)
Сабақ жоспары:
Бір фазалы асинхронды қозғалтқыш, құрылғысы, сызбалары, электрмагниттік моменті, сипаттамалары; жүргізу әдістері;
Бір фазалы токтардан үш фазалы қозғалтқыштарды жұмыс үшін қолдану.
Ұсынылатын әдебиет [2, 3].
5 Тақырып Синхронды машиналар (4 сағат)
Сабақ жоспары:
1. Симметриялы активті, индуктивті және сыйымдылықтық жүктемелер кезіндегі синхронды генератордың якорінің реакциясы;
2. Синхронды генераторлардың басқа синхронды генераторлармен жалпы торапқа параллель жұмысы.
Ұсынылатын әдебиет [2, 3].
6 Тақырып Тұрақты тоқ машиналары (4 сағат)
Сабақ жоспары:
1. Якорь орамасы;
2. Коллектордағы кернеудің пульсациясы және оларды төмендету эдестері;
3. Тұрақты ток генераторлары;
4. Тұрақты тоқ қозғалтқыштары.
Ұсынылатын әдебиет [2, 3].
Зертханалық сабақтар (15 сағат)
2 Тақырып. Трансформаторлар (4 сағат)
Зертханалық жұмыс №1 «Бос жүріс және қысқа тұйыкталау режимінде екі орамды трансформаторды тексеру» (2 сағат)
Зертханалық жұмыс №2 «Үш фазалы трансформаторлары орамаларының топтары. Трансформатордың параллель жұмысы» (2 сағат)
4 Тақырып. Асинхронды машиналар (4 сағат)
Зертханалық жұмыс №3 «Қысқа тұйықталған роторлы қозғалтқышты тексеру»(2 сағат)
Зертханалық жұмыс №4 «Фазалық роторлы қозғалтқышты тексеру» (2 сағат)
5 Тақырып. Синхронды машиналар(3 сағат)
Зертханалық жұмыс №5 «Синхронды генераторды тексеру. Синхронды генератор параметірлерін анықтау» (3 сағат)
6 Тақырып.Тұрақты ток машиналары(4 сағат)
Зертханалық жұмыс №6 «Тәуелсіз қоздырылатын генераторды тексеру.
Параллель қоздырылатын генераторды тексеру»(2 сағат)
Зертханалық жұмыс №7 «Параллель қоздырылатын қозғальқышты тексеру. Тізбектей қоздырылатын қозғалтқышты тексеру» (2 сағат)
8 Өздік жұмысының тапсырмалары
1 Тақырып. Кіріспе(2,5 сағат)
ҮЖ-1 - Электр машиналар бойынша жалпы мәлімет.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
2 Тақырып. Трансформаторлар(20 сағат)
ҮЖ-2 - Бірінші орама қысқыштарындағы кернеуі.
ҮЖ-3 - Трансформаторлардың жүктемемен жұмысы.
ҮЖ-4 - Трансформатордың бос жүрісі және қысқа тұйықталуы.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
3 Тақырып. Айнымалы ток машиналары теориясының жалпы сұрақтары(20 сағат)
ҮЖ-5 - ЭҚК, МҚК, айнымалы ток машиналарының орамалары.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
4 Тақырып Асинхронды машиналар(25 сағат)
ҮЖ-6 - Қозғалмайтын және айналатын ротор кезінде асинхронды машиналардың жұмысы. Асинхронды қозғалтқыштардың айналдыратын моменті жүріске жіберу және айналу жиілігін реттеу.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
5 Тақырып. Синхронды машиналар(20 сағат)
ҮЖ-7 - Симметриялық жүктеме кезінде синхронды генератордың жұмысы.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
ҮЖ-8 - Синхронды генератордың параллельді жұмысы.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
6 Тақырып. Тұрақты ток машиналары(25 сағат)
ҮЖ-9 - Тұрақты ток машиналарының якорь орамалары. Тұрақты ток машиналарының якорь реакциялары.
ҮЖ-10 - Тұрақты ток генераторы. Тұрақты ток қозғалтқыштары.
Ұсынылған әдебиетті оқу және конспект жазу
9 ТӨЖ консультация графигі (ТӨЖ 25% болып табылады )
Болған семестр сәйкесті барлық сұрақтар ТӨЖ графигімен өткізіледі.
10 Тәлімгерлердің білім тексеру сабақ тізімі
Дәрістерге, тәжирибелік, зертханалық сабақтарына қатынасқанына 0 ден 100 дейін балға бағалынады.
Пән бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсыру графигі
№
|
Жұмыс түрі
|
Тапсырманың тақырыбы, мақсаты мен мазмұны
|
Максималды балл
|
Орындау уақыты
|
Бақылау түрі
|
Тапсыру мерзімі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Конспект
|
ҮЖ-1 Электр машиналар бойынша жалпы мәлімет.
|
20
|
1 апта
|
|
3- апта
|
2
|
Конспект
|
ҮЖ -2 - Бірінші орама қысқыштарындағы кернеуі
|
20
|
1 апта
|
|
4- апта
|
3
|
Конспект
|
ҮЖ -3 - Трансформаторлардың жүктемемен жұмысы
|
20
|
1 апта
|
|
5- апта
|
4
|
Конспект
|
ҮЖ -4 - Трансформатордың бос жүрісі және қысқа тұйықталуы
|
20
|
1 апта
|
|
6 апта
|
5
|
Конспект
|
ҮЖ -5 - ЭҚК, МҚК, айнымалы ток машиналарының орамалары
|
20
|
1 апта
|
|
7 апта
|
6
|
Шектік бақылау
|
Тақырып 1, 2, 3
|
100
|
|
Жазбаша
|
8- апта
|
7
|
Конспект
|
ҮЖ -6 - Қозғалмайтын және айналатын ротор кезінде асинхронды машиналардың жұмысы. Асинхронды қозғалтқыштардың айналдыратын моменті жүріске жіберу және айналу жиілігін реттеу
|
20
|
1 апта
|
|
9 апта
|
8
|
Конспект
|
ҮЖ -7 - Симметриялық жүктеме кезінде синхронды генератордың жұмысы
|
20
|
1 апта
|
|
10 апта
|
9
|
Конспект
|
ҮЖ -8 - Ток бастаушы бөліктерінің ярустардың орындалуы. Бір, екі, үш қатарлы ажыратқыш құрылғыларының әр түрлі электрлік сұлбаларының конструктивтік ерекшеліктері.
|
20
|
1 апта
|
|
11 апта
|
10
|
Конспект
|
ҮЖ -9 Тұрақты ток машиналарының якорь орамалары. Тұрақты ток машиналарының якорь реакциялары.
|
20
|
1 апта
|
|
12 апта
|
11
|
Конспект
|
ҮЖ -10 - Тұрақты ток генераторы. Тұрақты ток қозғалтқыштары
|
20
|
2 апта
|
|
14 апта
|
12
|
Шектік бақылау
|
Тақырып 4, 5, 6
|
100
|
|
Жазбаша
|
15 апта
|
11 Тәлімгерлердің бiлiмдердi бағалау шегі
Пәннің оқуы барлық өткен материалдар кіргізілген, жазбаша түрінде емтиханмен аяқталады. Бағдарламмада барлық тапсырмалар орындау кезінде ғана емтиханға рұқсат етіледі.
Сессияның ортасында және соңында 100 балдық шкаласымен ағымдық үлгерімі (АУ) есептеледі.
Межелік бақылау да 100 балдық шкаламен анықталады. Межелік бақылауға ағымдық үлгерімі бар студенттері кіргізіледі. АҮ және МБ қорытындысы бойынша (Р1) анықталады
Р1(2) = АҮ1(2)*0,7 + МБ1(2)*0,3.
Рейтинг анықталмайды, егер студент МБ-ды өтпесе немесе МБ-дан 50 балдан аз алатын болса.
Пән бойынша семестрге жіберу рейтингісі тең
ЖР=Р1
Пән бойынша курстық жұмыс және емтихан болғандықтан, курстық жұмыстың қорытындысы арқылы, жіберу рейтингісі анықталады.
Студентті пән бойынша жіберу рейтингісі
ЖР=Р1*0,7+ КЖ*0,3
Қорытынды бақылауға (ҚБ) пән бойынша бағдарламасының барлық талаптарын орындаған студенттер кіргізіледі. (барлық СӨЖ жұмыстарын орындап, тапсырғандар) және жіберу рейтингіден 50-дан кем алмағандар.
Пән бойынша оқу жетістігі қорытынды бағамен анықталады. Қорытынды баға ЖР және ҚБ (емтихан, дифференциалды сынақ немесе курстық жұмыс (жоба)) салмақтық үлестер негізінде есептеледі (СҮжр және СҮқб):
Қ = ЖР*СҮжр + ҚБ*СҮқб
Барлық бақылаулар бойынша ағымдық үлгерімі балдарының бөлінуі кестеде көрсетілген.
Қорытынды бақылау түрлері және ағымдағы үлгерім бойынша салмақтық үлестер кестеде келтірілген.
№ р/б
|
Қорытынды бақылау түрі
|
Бақылау түрі
|
Салмақтық үлестер
|
1.
|
Емтихан
|
Емтихан
|
0,6
|
Ағымдағы үлгерімді бақылау
|
0,4
|
Қортынды баға есептеледі, егер рұқсат рейтинг бойынша және қортынды бақылаунан тәлімгер оң баға алған кезінде болады. Егер Сіз емтихан өткізу уақытында кез-келген себепсіз бойынша жоқ болсаңыз, сізге «қанағатсыз» бағаны аласыз.
Оқу білімі көп балды әріптік жүйе бойынша анықталады және бағаларға тең болып сәйкесті:
Әріптік жүйедегі баға
|
Ұпайлардың сандық баламасы (С)
|
Ұпайлардағы қорытынды баға (Қ)
|
Дәстүрлі жүйе бойынша
|
A
|
4,0
|
95-100
|
Өте жақсы
|
A-
|
3,67
|
90-94
|
B+
|
3,33
|
85-89
|
Жақсы
|
B
|
3,0
|
80-84
|
B-
|
2,67
|
75-79
|
C+
|
2,33
|
70-74
|
Қанағат
|
C
|
2,0
|
65-69
|
C-
|
1,67
|
60-64
|
D+
|
1,33
|
55-59
|
D
|
1,0
|
50-54
|
F
|
0
|
0-49
|
Қанағатсыз
|
13 Оқытушының талаптары, саясаты мен процедурасы
СӨЖ орындау мерзімі сабақ кестесіне сәйкес өзгеруі мүмкін.
Егер Сіз кешігусіз барлық сабақтарға қатыссаңыз, барлық сабақтарға дайындалып және белсенділігіңізді көрсетсеңіз, тапсырмаларды сапалы және мерзімде орындасаңыз, онда бақылау шараларының күнтізбелік графигінде көрсетілгендей, максималды ұпай жинайсыз.
Қандай болсын бақылау шараның график ережелерін бұзатындар және сабаққа кешіккендер жазаланады. Сабақтарға қатысу, дайындалу, топ жұмыстарында және талқылауларда белсенді болу, оқу үрдісіне қатысқандығын білдіреді.
Кестелік- графикалық жұмыстың (cабаққа дайындалудан басқа) бөлімдерін уақытында орындамау ұпайдың төмендетілуіне әкеледі:
- аптасына 1/4 кешігуі кезінде;
- аптасына қарағанда екі есе көп кешігуі кезінде.
Пәндерді бұзғаны үшін және кез келген сабақ түрлеріне қатыспағаны үшін ұпай төмендетілуі мүмкін. Сабақтан қашықтатылуы кезінде сабаққа қатысу мен дайындығы ушін ұпайы нөлге теңеледі.
Пән бөлімдеріне сәйкес өткен оқу материалдар бойынша семестрде тестілеу және тапсырманы шешу түрінде екі межелік бақылау өтеді.
14 Әдебиеттер тізімі
Негізгі
1) Копылов И. П. Электрические машины. М., Высшая школа, 2004.
2) Проектирование электрических машин. Под общей редакцией И. П. Копылова М., Высшая школа, 2005.
3) Проектирование электрических машин. Гольдберг О.Д. М.: Высшая школа, 2001.
Қосымша
4) Копылов И.П., Математическое моделирование электрических машин. М. Высшая школа, 2001.
5) Кацман М.М., Сборник задач по электрическим машинам. М.: Академия, 2003.
6) Испытания, эксплуатация и ремонт электрических машин под ред. Котеленца Н.Ф. М.: Академия, 2003.
7) Кацман М.М., Сборник задач по электрическим машинам. М.: Академия, 2008.
8) Вольдек А.И., Попов В.В., Электрические машины. Введение в электромеханику. Машины постоянного тока и трансформаторы СПб.: Питер, 2008.
9) Куневич А.В., Сидоров И.И., Скорняков С.В. Трансформаторы для бытовой и офисной аппаратуры: справочник М.: Горячая линия – Телеком, 2004
10) Наурзбаев Б. Х., Воронова З. М. Лабораторный практикум по электрическим машинам и электроприводу: – ПГУ, 2002.
Достарыңызбен бөлісу: |