Дәріс мазмұны:
Мінез-құлық терпиясы туралы түсінік
Мінез-құлық терапиясының принциптері
Мінез-құлықтық терапияның техникалары
Мінез-құлықтық психотерапия үйренудің әр түрлі түрлерін негізгі мінез-құлықтың техникалары ретінде қарастырады.Оперантты түрде негізделудің мәнін келесідей түрде көрсетуге болады:Мінез-қүлық өзінің нәтижесімен және көріну салдарымен бақыланады.Когнитивті психотерапия ойлаудың түрін өзгертуге, соның нәтижесінде психологиялық бұзылыс жағдайын жақсартуға бағытталған психологиялық үрдісте қолданылады.
Мінез-құлық терапиясының принциптері:
Мінез-құлықтық терапияны өткізуде клиникалық психолог клиенттің әдеттегі мінез-құлқына сәйкес келмейтін жаңа мінез-құлыққа үйрете отырып, психикалық бұзылыстың жаңа компаненттерін өзгертуге тырысады.Мысалы: терапия процесінде клиенттің фобиялық бұзылыстағы реакциядан қашуы, оның қорқынышын тудыратын ситуацияға енуге итермелейді.Бұл қарапайым процедуралар мінез-құлықтық терапияда негізгі болып табылғандықтан клиентке оларды қалай орындау керектігіне байланысты ғана нұсқау беру жеткіліксіз.Мұнымен шектелуге болмайтын екі себеп бар:Біріншіден клиенттер ереже бойынша көп жағдайда анамальды мінез-құлықтың көрінуін ұғынбайды сондықтан да қажетті кезде оны түзетуді білмейді.Екіншіден, жаңа мінез-құлық ұзақ уақыт бойы жаттықтырылуы тиіс, егер мұндай қайталама жаттығулар жасалмаса мінез-құлық қалыптаспайды.Клиенттің мінез-құлық бұзылыстары қандай жағдай да және қаншалықты жиі көрінуіне байланысты , онымен күресудің жолдарын клиенттің іс-әрекетін мұқият зерттеумен, күнделігін талдаумен анықтауға болады.Зерттеудің бұл түрі бихевиоральды талдау деп аталады.Осы сипаттағы мысал ретінде әлеуметтік фобияны талдауды айтуға болдаы.Мұндай бұзылыстармен сипатталатын адамдар нақты қандай жағдайлардан, әлеуметтік қатынастардан қорқатындарын білмей, үнемі өздерін шектеп, қоғамда өздерін мазасыз сезінеді.
Мінез-құлық терапияны қолданған кезде жақсы нәтиже алу үшін, клиенттің төмен мотивациясын жеңу маңызды болып табылады.Бірақ көбіне клиенттер толықтай дені сау адам болуға тырысатындықтан, оларға бірнеше ай немесе апта қатарынан психотерапиялық процедураларды қолдану үшін олардың мотивациялары төмен болады.
Мотивацияның жеткіліксіз болуы болуы осыған дейінгі көрінген аномальды мінез-құлықты бақылаудың сәтсіздігіне байланысты.Әдетте мотивацияны қалпына келтіру үшін клиентке психотерапияның мақсатын нақты түсіндіріп. осыған дейінгі өолданған әдістерден ерекшелігін анық айту керек.Сонымен қатар әрбір процедураны сәтті орындаған жағдайда нәтижесі де жақсы болатын эксеперимент ретінде көрсетіп, оны кей жағдайда нәтижесіз болуы мүмкін екендігін де айтуы керек.
Мінез-құлықтық терапияның техникалары:
Мінез-құлық терапиясының қарапайым тәсілдерінің бірі- релаксацияға үйрету болып табылады.Бұл әдісті дыбыстық тасымалдаушы құралдарға жазу арқылы немесе топтық сеанстар кезінде берілетін нұсқауларды үйрену түрінде жаттықтыруға болады.Релаксацияны күнсайын өткізуге немесе тек стресстік жағдайларда ғана қолдануға болады.Әдетте терапия алғашқы айтылған тәсілмен басталып, соңғысымен жалғасады.Осы күнге дейін релаксация формаларының тиімділігін зерттеуге арналған жұмыстар мүлдем жасалмаған.Көбінесе терапия мазасыздық бұзылыстарында және ұйқысыздықта қолданылады.Дегенмен релаксацияның нәтижесі мен түрлі снотворлы препараттардың нәтижесін салыстыру қанағаттанарлық нәтиже бермейді.Клиникалық тәжірибе көрсеткендей әр түрлі әдістердің нәтижелілігі шамамен бірдей, ал егер оларды үнемі қолданып отыратын болса, өте жақсы нәтиже береді.Бірақ клиенттен үнемі жақсы нәтижа алу үшін, тынғылықты дайындалу керек екендігін айтып түсіндіру оңайға соқ пайды.Егер осыны іске асыру мүмкін болсамінез-құлықтық және когнетивтік әдістерді үйлесімділікте қолдану мүмкіндігі туады.Сонымен қатар релаксация жеңіл гипертония немесе басқа да психосоматикалық бұзылыстарды емдеуде қолданылады.Зерттеу нәтижесі көрсеткендей бұл процедура қан қысымын төмендететін ерекше әрекетке ие екендігі анықталды.Мінез-құлық терапиясының экспозиция, сенімділікті жаттықтыру, әлеуметтік дағдыларды жаттықтыру, өзін-өзі бақылау сияқты тәсілдері бар.Нақты сұрақ бойынша қосымша мәліметтерді қазіргі кездегі психотерапевтік әдебиеттерден білуге болады.
Ұсынылатын әдебиеттер: Осипова- Практикалық психокоррекцияға кіріспе: жұмыстың топтық әдістері.
6. -----
7. ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР.
Теориялық материалды меңгеру бойынша әдістемелік нұсқау.
№ 1 дәріс
Тақырып: Психотерапия негіздері, пәні, міндеттері, мазмұны
Дәріс мазмұны:
Психотерапия пәні, міндеттері
Психотерапия мен психиатрияның айырмашылықтары
Психотерпияның модельдері
№ 2 дәріс
Тақырып: Психотерапиядағы психотерапевт тұлғасы.
Дәріс мазмұны
1.Психотерапевт тұлғасы.
2.Тұлғааралық қарым-қатынас дағдылары
№ 3 дәріс
Тақырып: Психотерапия процесі мен теориялары.
Дәріс мазмұны:
1.Тұлғаның динамикалық теориялары.
2.Психотерапияның стратегиясы және тактикасы.
№ 4 дәріс
Тақырып: К.Юнгтің аналитикалық теориясы
Юнгтің псиоаналитикалық теориясының концепциялары мен принциптері
Архетиптер
Ұжымдық бейсаналылық
№ 5 дәріс
Тақырып: Адлердің индивидуальды психологиясы
Дәріс мазмұны:
1.Адлер теориясындағы негізгі ұғымдар
2.Толымсыздық сезімі мен бірінші болуға ұмтылушылық
3. Балалардың дүниеге келу реті бойынша талдау
№ 6 дәріс
Тақырып: Невроз бен фрустрация психотерпевт жұмысының объектісі ретінде
Дәріс мазмұны:
1.Невроз және фрустрация мәселелері
2.Емдеу жолдары
№ 7 дәріс
Тақырып: Психотерапияның әсер ету әдістері
Дәріс мазмұны:
1.Психотерапияның әсер ету әдістері
2.Ойын психотерапиясына жалпы сипаттама
Психотерапиядағы әсер ету әдістерінің түрлері:
Музыкатерапия
Логотерапия
Библиотерапия
Гештальттерапия
Арттерапия
Имаготерапия
Натурпсихотерапия
Ойын терапия
Ертегі терапия
№ 8 дәріс
Тақырып: Когнитивті бағыт
Дәріс мазмұны:
Когнитивті-аналитикалық бағыт
Когнитивті-мінез-құлықтық бағыт
№ 9 дәріс
Тақырып: Топтық психотерапия
Дәріс мазмұны:
1.Топтық психотерапия туралы түсінік.
2.Топтық психотерапиядағы түсініктер мен категориялар.
№ 10 дәріс
Тақырып: Когнитивті психотерапия
Дәріс мазмұны:
Когнитивті психотерапия түсінігі
Когнитивті психотерапия принциптері
№ 11 дәріс
Тақырып: К.Роджерстің клиентке бағдарланған психотерпиясы
Дәріс мазмұны:
Клиентке бағдарланған психотерапияның ұғымдары
Роджерс триадасы
К.Роджерстің клиентке бағдарланған психотерпияның техникалары
№ 12 дәріс
Тақырып: Экзистенциальды психотерапия
Дәріс мазмұны:
Экзистенциальды тұрғының негізгі ұғымдары мен жағдайлары
Техникалар
№ 13 дәріс
Тақырып: Логотерапия
Дәріс мазмұны:
Логотерапияның негізгі ұғымдары
Логотерпияның техникалары
№ 14 дәріс
Тақырып: Психотерапиялық жұмыстардың мақсат-міндеттері, негізгі принциптері.
Дәріс мазмұны:
Психотерапиялық жұмыстың принциптері.
Диагностика мен коррекция бірлігі принципі.
Дамудың қалыптылығы принципі.
«Жоғарыдан төменге қарай» принципі.
«Төменнен жоғары қарай» принципі.
Психикалық іс-әрекеттің даму жүйелілігі принципі.
Түзетудің іс-әрекеттік принципі.
№ 15 дәріс
Тақырып: Мінез-құлықтық терапия
Достарыңызбен бөлісу: |