жүйесіне тікелей байланысты. Дене
тəрбиесін жүзеге асыру – денсаулықты нығай-
ту, білім беру, дамыту, тəрбиелеу міндеттерін
шешуге арналған педагогикалық жұмыстар-
дың бірі бола отырып, жеке тұлғаның денсау-
лық деңгейін арттыру, табиғи күш-қуатын
нығайту, дене мүшелерін гигиеналық негіздері
мен дене қозғалыс қабілеті мүмкіндіктеріне
сай, өз бетінше қимыл-қозғалыс жаттығуларын
орындап, өзін-өзі үнемі дамытып, көңілді де
сергек жүруге баулиды. Болашақ ұрпағымыз-
дың денсаулығының мықтылығы, салауатты
өмір сүруі мектеп мұғалімінің жеке басымен
оның жоғары оқу орнындағы теориялық жеке
тəжірибелік дайындығының дəрежесіне
тікелей байланысты. Осыған орай оқушылар-
дың дене тəрбиесі жүйесін жүзеге асыру
жұмыстарын ұйымдастыруға болашақ мұға-
лімдерді даярлау ісін кəсіби дайындықтың
ажырамас бөлігі ретінде қарастыру керек.
Дене тəрбиесі жəне спорт мамандары күрделі
əлеуметтік міндеттерді шешуге араласумен
бірге оқушылардың психологиялық ерекше-
ліктеріне сай, оқу-тəрбие міндеттерін шешуде
олардың рухани жетекшісі де болуы тиіс.
Оқушыларға дене шынықтыру сабақта-
рында жаңа технологияны пайдалану оқыту
мен тəрбиелеудің жалпы заңдылықтарына
бағынған. Сондықтан оны іске асыру барысын-
да дене тəрбиесінің жас жəне жыныстық
ерекшеліктерін ескере отырып, осы заңдылық-
тарды көрсететін жалпы педагогикалық
ұстанымдарды басшылыққа алу қажет. Ол
ұстанымдарға жататындар: жан-жақтылық,
саналылық пен белсенділік, бірте-бірте
жасалатын əрекет, қайталамалық, көрнекілік,
жеке даралық.
Оқу үдерісінің үздіксіздігі негізгі үш
қағидаларда көрініс тапқан:
а) оқу-тəрбие үдерісі көп жылғы жəне жыл
бойындағы сипатқа ие болуы тиіс;
ə) сабақ барысында əрбір келесі сабақтың
əсері алдыңғы сабақтың ізінше қатпарлы əсер
қалдыруы тиіс, себебі жас оқушының ағзасын-
да алдыңғы сабақтардың əсерінен пайда
болған жағымды өзгерістер беки түсуі жəне
жетіле түсуі қажет;
б) демалыс жұмыс қабілетін қалпына
келтірудің арта түсуі үшін жеткілікті болуы тиіс.
Дене жүктемелерін бірте-бірте жəне
жоғары деңгейге арттыру ұстанымы олардың
көлемі мен қарқындылығының, оқушыны
дайындауға қойылатын талаптардың бірте-
бірте күрделенуінің үздіксіз арта түсуімен
байланысты болып келеді.
Сабақтарды бір-бірте күрделендіру
оқушыны дайындаудың мүмкіндіктері мен
деңгейлеріне сəйкес келіп, олардың спорттық
жетістіктерінің үздіксіз арта түсуін қамтамасыз
етуі тиіс. Дене жүктемелерінің толқынды түрде
өзгеру ұстанымы олардың динамикасының
толқынды сипатын көрсетеді, себебі ол
салыстырмалы алғанда оқу – тəрбие үдерісінің
кіші-гірім үзіндісіне, немесе сабақтардың
кезеңдері мен тұтас бір дəуіріне де тəн болуы
мүмкін.
Спорттық техника мен оны жаңа тұрғыда
жетілдіруге үйрету əдістерінің кез-келген
түрінің жағымды жақтары бар, бірақ ол жеке
қалпында шапшаң əрі тиімді үйретуді толық
қамтамасыз ете алмайды, сондықтан спорттық
техниканы меңгеру барысында барлық əдістер
бірін-бірі толықтыратын түрде қолданылады.
Олар жиірек бір уақытта пайдаланылады.
Қимыл-қозғалыстарды белгілі реттілікте
игеру. Атап айтқанда: дайындалып жүрген
оқушылардың оқуға деген жағымды ынтасын
қалыптастыру; қозғалыс қимылының мəні
туралы білімді қалыптастыру; əрбір спорт
түрлері бойынша үйренетін қозғалыстар
туралы толық түсінікті қалыптастыру; үйре-
нетін қозғалыс қимылын тұтастай игеру.
Сөйтіп, қимылға үйрету дегеніміз - бұл білім
алу, қозғалыс икемділігін қалыптастыру жəне
тиісті дене жағынан қалыптасудың қасиеттерін
тəрбиелеу.
Талдау, жалпы білім беру мектептерінде
оқу-тəрбие үдерісін ұйымдастыру мен басқару-
ға білім беру мен спорттық мекемелерге тəн
құрылымдар – мақсат, жалпы жəне арнайы
(арнайылық) міндеттер, əдістер мен қағида-
лар, оқу кеңістігінде жүзеге асатын, нақты
бағыттылығы бар, оқу материалының теория-
лық жəне тəжірибелік мазмұны кіретінін
көрсетті. Оқушы – спортшының осы білім беру
кеңістігіндегі таңдаған жолының басы, мектеп-
тегі оқу мерзіміндегі бастапқы кезеңнің де
нақты құрылымы немесе мазмұны болады.
Дене тəрбиесі сабағында оқытудың
дəстүрлі емес құралдарын қолдану барсында
оқушылардың дене тəрбиесін дамыту техноло-
гияларын жетілдіруге; дене тəрбиесі сабақта-
рында оқушыларды адамгершілікке тəрбие-
леуге, дене тəрбиесі арқылы жеке тұлғаның
психофизиологиясын өзгеруге: өзін-өзі
реттеуін қалыптастыру; дене тəрбиесі сабақта-
рын пəнаралық байланыс арқылы жетілдіру;
дене қабілетін рухани құндылықтар арқылы
дамыту; релаксация арқылы жеке тұлғаның
психофизиологиялық қабілеттерін дамыту;
психикалық қуат мүмкіндіктері мен дене
тəрбиесін сабақтастырып дамытуға т.б. қол
жеткізуге болады.
28
www.aktobe-orleu.kz
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
АҚПАРАТТЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖУРНАЛЫ
äàìó
äàìó
29
Білім мазмұны/Образовательный контент
2(6) 2018
Advising Applicants
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ac enim et tortor sodales auctor ac et
augue. Nunc id urna ultricies mauris tincidunt congue. Nulla facilisi. Sed aliquam aliquam ante, sit amet laoreet
nulla vestibulum eget. Quisque mollis turpis vel mi iaculis interdum.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Pellentesque ac enim et tortor sodales auctor ac et
augue. Nunc id urna ultricies mauris tincidunt congue. Nulla facilisi. Sed aliquam aliquam ante, sit amet laoreet
nulla vestibulum eget. Quisque mollis turpis vel mi iaculis interdum.
LORUM
IPSUM
DOLOR
VECTOR ILLUSTRATION
ШƏДІКОВА А.Ə.,
Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы №1 қазақ орта мектебінің математика пəні мұғалімі
«Ұстаздық еткен жалықпас, үйрету-
ден балаға» - деп Абай атамыз айтқандай
мұғалімнің жетістігі оқушылардың
жетістігімен көрінетіні сөзсіз. «Оқушы-
ның жетістігі – мұғалімнің жетістігі, ал
мүғалімнің жетістігі жаңа əдіс-тəсілдерді
тиімді қолдануында».
Осы салада еңбек еткеніме 14 жылдай
уақыт болды. Математика пəні мүғалімі ретінде
оқушыларға дəріс беремін. Еңбек жолымда
математика пəні мүғалімі мен қатар сынып
жетекшілікті де атқарып келемін.
«Ұстаздық –ұлы іс» деп кемеңгер жазушы-
мыз М. Əуезов айтқандай, бұған лайық болу –
үлкен абырой, басты борышым деп есептеймін.
Математика пəні мұғалімі болу мен үшін
ОҚУШЫНЫҢ ЖЕТІСТІГІ -
МҰҒАЛІМНІҢ ЖЕТІСТІГІ
