Педагогика факультеті



жүктеу 1,27 Mb.
Pdf просмотр
бет58/58
Дата24.11.2018
өлшемі1,27 Mb.
#24513
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   58

Жұмыс  көлемі-  баспа  мəтіндік  20  бет  шамасында.  Басапға  шығару  параметрлері:  шрифт  TNR,  12  кегль,  1,5  
интервал, əр бетте сілтеме, нөмірлеу беттің соңында қойылады.  
Əдебиеттер тізімі жұмыс соңында жазылады. Список литературы – в конце работы. Құрылымдық компоненттер 
(тізбекті ретпен): мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған əдебиеттер тізімі.  
2. «Кіріспе» 
«Кіріспе»  бақылау  жұмысының  негізгі  мазмұнын  сипаттап  тұруы  қажет.  (көлемі  –  0,5  –  1,5  бет).  Онда 
тақырыптың  өзектілігі  негізделіп,  сұрақ  бойынша  əртүрлі  көзқарастар  келтіріліп  жəне  мазмұны  негізгі  бөлімде 
қарастырылатын негізгі тақырыптар көрсетіледі.  
3. Негізгі бөліммен жұмыс 
Бақылаудың  негізгі  бөлімімен  жұмыс  жасау  үщін  бақылау  жұмысн  жазуға  берілген  əдістемелік  нұсқауды  зейін 
сала оқып шығу қажет.  
4. «Қорытындымен» жұмыс 
Қорытындыда жасаған жұмысты қорытындылап, алынған нəтижелерді  талдау қажет. В Қорытынды көлемі-  0,5 – 
1 бет. 
 
Аралық жəне қорытынды емтихан аттестация (емтихан) модулі бойынша бақылау 
жасау үшін сұрақтар
 
 
 
1.Эксперимент əрқашан немен байланыста? 
А. Бақылау 
В. Əңгіме 
С. Сабақ 
Д. Оқу 
Е. Ереже 
2."Эксперимент" латын тілінен аударғанда қандай мағына береді? 
                          А. Тəжірибе 
В. Бақылау 
С. Əдіс 
Д. Зерттеу 
Е. Тəрбие 
3. Эксперимент қандай функцияны орындайды? 
А. Ғылыми танымның шынайылық критериі
 
В. Ғылымилық принципі 
С. Оқыту принципі  
Д. Тəрбиелік 
Е. Оқу 
4. Эксперимент неге негіз болады? 
А. Болжамды тексеруге?
 
В. Баланы оқытуға 
С. Психологтар дайындауға 
Д. Сілтемелерді тексеруге 
Е. Табиғатқа   
5. Педагогикалық эксперименттің негізгі міндеттеріне қайсысы кіреді? 
       А.  Оқыту  мен  тəрбиелеуде  қолданылатын  əдіс,  тəсіл,  құрал,  əдістемелік  кеңестердің  салыстырмалы 
тиімділігін анықтау. 
В. Оқыту принциптерінің, заңдылықтарының субъектілерінің қарым-қатынасын тексеру. 
С. Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысын анықтау. 
Д. Ғалымдардың ақшасын өсіру. 
Е. Əлеуметтік педагогиканы дамыту. 
6. Педагогикалық эксперимент қандай сипатқа ие? 
А. Комплекстік 
В. Кредиттік 
С. Математикалық 
Д. Психологиялық 
Е. Педагогикалық 
7. Педагогикалық экспериментте зерттеу əдістері қалай қолданылады? 


А. Кешенді 
В. Дара 
С. Қолданылмайды 
Д. Тек бақылау қолданылғанда 
Е. Жалғыз 
8. Педагогикалық эксперимент зерттеушіден не талап етеді? 
 
А. Жоғары əдістемелік мəдениетті 
 
В. Жоғары білімді болуын 
 
С. Ақша 
 
Д. Психологияны білуін 
 
Е. Психологтан кеңес алуын 
9. Эксперимент əдетте нені зерттегенде өткізіледі? 
 
А. Оқу-тəрбие мəселелерін 
 
В. Оқулықты 
 
С. Өсімдіктерді 
 
Д. Принципшіл адамдарды 
 
Е. Мүгедектерді 
10. Педагогикалық тəжірибеде білім беру мекемелерін жаңартудың неше жолы бар? 
   
А.5 
   
В. 3 
   
С. 2 
   
Д. 7 
   
Е. 10 
11. Білім беру мекемесін жаңарту жолдарына қайсысы жатады? 
А. Өзіндік тəжірибе дамыту 
В. Ағаш отырғызу 
С. Бала тəрбиелеу 
Д. Жазу 
Е. Сабақтарды түрлендіріп өткізу 
12. Эксперимент дегеніміз не? 
   
А. Болжамды тексеру, идеяларға экспертиза 
   
В. Оқыту, тəрбиеленумен айналысады 
   
С. Болжам жасайды  
   
Д. Тəрбие 
   
Е. Идея 
13. Қандай да болмасын проблема бойынша мектептегі зерттеу жұмысы. 
   
А. Эксперимент 
   
В. Диктант 
   
С. Бақылау  
   
Д. Экспериментатор 
   
Е. Журнал толтыру 


14. Барлық эксперимент мақсаты: 
   
А. Жаңаны жасау 
   
В. Ескіні ұмыту 
   
С. Тəрбиелеу 
   
Д. Оқыту 
   
Е. Білім беру 
15. Кез келген эксперимент талап етеді? 
   
А. Шығармашылықты 
   
В. Сезгіштікті 
   
С. Сенімді 
   
Д. Байқампаздықты 
   
Е. Тəртіптілікті 
16. Педагогикалық эксперимент туралы ұғым қандай проблема 
астарларын бейнелейді? 
   
А. Мектепті өзгерту стратегияларының типтері 
   
В. Мектептің атмосферасын тексеру 
   
С. Ата-аналарды оқыту 
   
Д. Республикалық дамудың стратегиялық жоспары 
   
Е. Тұқымқуалаушылықты 
17. Эксперимент түрлеріне қайсысы кіреді? 
   
А. Қалыптастырушы 
   
В. Бағалаушы 
   
С. Бақылаушы 
   
Д. Тип 
   
Е. Сорғыш 
18. Эксперимент нысанасы- 
   
А. Зерттейтін нəрсесі бар, педагогикалық кеңістік 
   
В. Көзқарас 
   
С. Бала 
   
Д. Мұғалім 
   
Е. Оқу құралы 
19. Эксперимент пəнінің функциясы не? 
   
А. Нақтылау 
   
В. Жалпылау 
   
С. Салыстыру 
   
Д. Абстракция 
   
Е. Қарама-қайшылық 
20. Эксперимент нысанасы болып қайсысы саналуы мүмкін? 
   
А. Білімді қалыптастыру 
   
В. Таза ауа 
   
С. Табиғат 


   
Д. Мектептегі жарық 
   
Е. Таза су 
 
21.Шындық құбылыстарын жəне дамумен өзара байланысын тану тəсілі. Толық дұрыс жауап қайсысы?  
   
А.Ғылыми əдіс  
   
В.Ғалым  
   
С.Ғылым саласы 
   
Д.Бақылау  
   
Е.Ғылым нысанасы 
22. Педагогикадағы əдістерді неше категоияға бөледі? 
   
А.3 
   
В.2 
   
С.4 
   
Д.6 
   
Е.5 
23. Барлық ғылымдарда жəне ғылыми жұмыстың барлық кезеңдерінде қолданылатын жалпы əдіс. 
   
А.Диалектикалық 
   
В.Дидактикалық 
   
С.Педагогикалық 
   
Д. Психологиялық 
   
Е.Қадағалау 
24. Педагогикадағы əдістер категориясына қайсысы кіреді? 
   
А.Диалектикалық 
   
В.Дидактикалық 
   
С. Педагогикалық 
   
Д.Психологиялық 
   
Е. Қадағалау 
25. Педагогикадағы əдістер категориясын қайсысы кіреді? 
   
А. Ғылыми танымның жалпы əдістері 
   
В.Жаттықтыру 
   
С.Педагогикалық 
   
Д.Психологиялық 
   
Е.Қадағалау 
26. Педагогикадағы əдістер категориясына қайсысы кіреді? 
   
А.Жеке ғылыми əдістер 
   
В.Физикалық 
   
С.Физиологиялық 
   
Д.Қадағалау 
   
Е.Психологиялық 
27. Б.Г Ананьев зерттеу əдістерін неше топқа бөлді? 
   
А.4 
   
В.5 


   
С.3 
   
Д.6 
   
Е.8 
28. Б.Г Ананьев зерттеу əдістерін бірнеше топқа бөледі. Солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Ұйымдастырушылық 
   
В.Физиологиялық 
   
С.Бағалаушылық 
   
Д. Бақылаушылық 
   
Е.Оқу 
29. Б.Г Ананьев зерттеу əдістерін бірнеше топқа бөледі.Солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Эмперикалық 
   
В.Дидактикалық 
   
С.Материалистік 
   
Д.Идеалистік 
   
Е.Лонгитюдтік 
30. Б.Г Ананьев зерттеу əдістерін бірнеше топқа бөледі. Солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Мəліметтерді өңдеу əдістері 
   
В.Ақпарат жинақтау 
   
С. Тексеру 
   
Д.Танымдық талдау 
   
Е.Безендіру 
31. Б.Г Ананьев зерттеу əдістерін бірнеше топқа бөледі. Солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Интерпретациялық 
   
В.Ақпараттандыру 
   
С.Қадағалаушылық 
   
Д.Безендіру 
   
Е. Танымдық талдау 
32. Салыстыру əдісі Б.Г Ананьев бойынша қандай əдістер тобына кіреді? 
   
А.Ұйымдастырушылық 
   
В.Эмперикалық 
   
С.Мəліметтерді өңдеу 
   
Д.Интерпретациялық 
   
Е. Ақпараттық 
33. Лонгитюдтік əдіс Б.Г Ананьев бойынша қандай əдістер тобына кіреді? 
   
А.Ұйымдастырушылық 
   
В.Эмперикалық 
   
С.Мəліметтерді өңдеу 
   
Д.Интерпретациялық 
   
Е.Ақпараттық 
34.Комплекстік (кешендік) əдіс Б.Г Ананьев бойынша қандай əдістер тобына кіреді? 
   
А.Ұйымдастырушылық 


   
В.Эмперикалық 
   
С.Мəліметтерді өңдеу 
   
Д.Интерпретациялық 
   
Е.Ақпараттық 
35. 
....................  əдісі  оқытудың  белгілі  кезеңіндегі  жеке  тұлғаның  тұлғалық  өзгеріс,  білімін,  білім 
саласындағы өзгерістерін анықтау мақсатында көлденең кесінді əдісі түрінде жүргізіледі. 
А.Салыстыру 
В.Лонгитюд 
С.Комплекстік 
Д.Интерпретациялық 
Е.Мəліметтерді өңдеу 
36. 
Белгілі кезең барысында оқушылар тобының индивидуалдық дамуының ерекшеліктерін анықтау 
мақсатында бір тұлғаларды бірнеше рет зерттеу. 
А.Лонгитюдтік 
В.Комплекстік 
С.Мəліметтерді өңдеу 
Д.Интерпретациялық 
Е.Салыстырмалы 
37. 
Зерттеу  нысанасы  біреу  болған  жағдайда  зерттелетін  нысананың  кейбір  жақтарын  зерттеу  үшін 
зерттеушілер арасында функцияларды (психолог, педагог, əдіскер) болу негізінде жүргізіледі. 
А.Комплекстік əдіс 
В.Мəліметтерді өңдеу 
С.Салыстырмалы 
Д. Интерпретациялық 
Е.Лонгитюдтік 
38. 
Бақылау, өзін-өзі бағалау, библиографиялық əдістер эксперимент қандай əдістерге жатады? 
А.Эмперикалық 
39. 
Оқушылардың  оқығандық  жəне  тəрбиелік  деңгейін  анықтау,жеке  тұлғаның  қасиеттері, 
көзқарастарын  зерттеу  психологиялық  функцияның  даму  деңгейін  зерттеу  үшін  қандай  əдістер 
қолданылады? 
А.Диагностикалық 
40. 
Оқу  іс-əрекетінің  құрылымын  сипаттау,  оқу  іс-əрекетіне  талдау  (бақылау  жұмысы,  реферат, 
шығарма) үшін қандай əдістер қолданылады? 
А.Праксиометриялық 
41.Эмперикалық нəтижелерді талдаудың сандық жəне сапалық əдістері қандай əдістерге жатады? 
 
А.Мəліметтерді өңдеу əдістері 
42.Педагогикалық құбылыстардың түрлі жақтары мен олардың арасындағы мəнді байланыстардың сандық 
сипаттамаларын көрсететін əдіс.  
   
А.Сандық əдіс 
43. Генетикалық жəне құрылымдық əдістер қандай əдістерге кіреді?  
   
А.Интерпретациялық 
44. Қандай əдісті жүзеге асырғанда өңделген материал зерттелетін құбылыстар арасындағы байланысты 
генетикалық байланыс, көзқарас тұрғысынан түсіндіріледі. 
   
А.Генетикалық 
   
В.Құрылымдық 
45.Зерттеу өз алдына қойған сұраққа мүмкін болатын жауап, дəлелденбеген тезис. 


   
А.Гипотеза 
46. Ғылыми болжамға қойылатын талаптар: 
   
А.Эмперикалық тексеру теориялық негізділігі, логикалық негізділігі, формалылығы, алдын-ала 
белгі болуы. 
47.Педагогикалық болжам нешеге бөлінеді? 
   
А.2 
48.Эксперименттің қандай да болмасын сапасы мен нəтижелерін қалыптастырудың педагогикалық, 
дидактикалық, əдістемелік құралдары арасында байланысты орнатады, бұл қандай болжам? 
   
А.Сипаттамалық 
49. Қандай болжамда ішкі механизмдер, шарттар, себептер ашылып көрсетіледі? 
   
А.Түсіндірмелі 
50.Тарихи-генетикалық əдіс моделдеу, талдау, синтез, салыстыру, жалпылау, жіктеу, типтеу, жүйелеу, 
абстракция, ассоцация, анология, интеграция, ұйымдастырушылық, іс-əрекеттік жəне рефлесивті, рөлдік 
ойындар, тəжірибелік, эксперименттік жұмыстың қандай əдістеріне жатады? 
   
А.Теориялық 
51. Тəжірибелік-эксперименттік жұмыс əдістеріне не кіреді?  
   
А.Эксперимент, теориялық əдістер, анықтаушы жəне қалыптастырушы эксперимент əдістері, 
əдістерді таңдауды негіздеу, алынған мəліметтерді математикалық өңдеу, мəліметтерді сандық жəне 
сапалық талау. 
52. Шартты түрде барлық əдістер қандай екі топқа бөлінеді? 
   
А.Эмперикалық жəне теориялық 
53. Эксперимент тақырыбы бойынша осы кезге дейінгі жасалған нəрселерге əдебиеттерге шолу, талдау 
яғни болжам, болашақ жұмыстың жобасын құрайтын зерттеу көздеріне талдау. Бұл қандай əдіске жатады? 
   
А.Эмперикалық əдіс 
   
В.Теориялық 
54. Зерттелетін мəселе бойынша нормативтік, нұсқаулық, əдістемелік құжаттар мектеп, мұғалім жəне 
оқушы құжаттарын зерттеу қандай əдіске жатады? 
   
А.Эмперикалық 
55.Əлеуметтік əдіс- сауалнаманың неше түрі бар? 
   
А.2 
56.Сауалнаманың қандай түрлері бар? 
   
А.Жазбаша жəне ауызша 
57.Анкетаның неше түрі бар? 
   
А.Ашық жəне жабық 
58.Белгілі шкалалық мағыналары бар стандартталған сұрақтарды қолданатын психологиялық диагностика 
əдісі. 
   
А.Тест 
59.Құзарлы эксперттер көмегімен педагогикалық процесстің қандай да бір элементін , адамды т.б. бағалау 
   
А.Рейтинг 
60.Мұны кейде эксперттік бағалау əдісі деп атайды. 
   
А.Рейтинг 
61.Тарихи-генетикалық əдіс моделдеу жəне талдау, синтез, жіктеу, типтеу, абстракциялау, салыстыру, 
жалпылау сияқты түрлі ойша процедуралар қандай əдістерге жатады? 
   
 А.Теориялық 
62. Педагогикада эксперименттің негізгі неше түрі бар?  


   
А.2 
63.Төменгілердің қайсысы эксперимент түріне кіреді? 
   
А.Табиғи, лабороториялық 
64.Эксперимент  əдеттегі мектептегі, сыныптағы оқыту мен тəрбиелеуде қалыпты табиғи жағдайда жүреді, 
бұл қай эксперимент. 
   
А.Табиғи 
65. Оқушылар тобы бөлініп алынады, зерттеуші олармен əңгіме жеке жəне топтық оқыту өткізеді, оның 
тиімділігін бақылайды, бұл қай эксперимент? 
   
А.Лабороториялық 
66.Эксперимент ғылыми əдіс ретінде ХІХ ғ. соңында психологияда түрлі психикалық функцияларды 
зерттеу үшін қолданыла бастады, қалай аталады? 
   
А.Лабороториялық 
67. А.Ф Лазурский ұсынған əдіс 
   
А.Табиғи 
68.Психологиялық-педагогикалық эксперимент қандай эксперимент негізінде қалыптасты. 
   
А.Табиғи 
69.Психологиялық-педагогикалық зерттеулердің қандай түрі бар? 
   
А.Констатациялық жəне қалыптастырушы 
70. Логикалық құрлымы бойынша педагогикада эксперименттің неше жаңа типі бар? 
   
А.2 
71. Логикалық құрылымы бойынша екі жаңа типіне кіретіндер 
   
А.Классикалық, қазіргі өндірістік синтетикалық эксперимент. 
72. Эксперимент мақсаты критерийлеріне байланысты эксперименттің неше түрі бар? 
   
А.6 
73.Эксперименттік əркеттердің уақыты критерийлеріне байланысты неше түрі бар? 
   
А.2 
74.Зерттелетін педагогикалық құбылыстардың құрылымы критерийіне байланысты неше түрі бар? 
   
А.2 
75. Өткізу шарты критерийіне байланысты эксперимент неше түрге бөлінеді? 
   
А.4 
76. Ұйымдастыру тəсілі неше түрге бөлінеді? 
   
А.3 
77.Констатациялық жəне анықтаушы экспериментті кейде басқаша қалай атайды? 
   
А.Диагностикалық 
78.Жасампаз экспериментті қалай басқаша айтуға болады? 
   
А.Қалыптасушы 
79.Ізденушілік экспериментті басқаша қалай атайды? 
   
А.Түзетуші 
80.Эксперимент мақсаты қандай сұраққа жауап беруі тиіс? 
   
А.Эксперимент нəтижесінде сіз не жасағыңыз жəне тексергіңіз келеді. 
81.Педагогикалық зерттеу неше кезеңнен тұрады? 
   
А.3 
82. Педагогикалық зерттеу кезеңдерін көрсетіңіз. 


   
А.Зерттеу мəнін ашу, оны жүзеге асыру, жəне алынған қорытындыларды тəжірибеге енгізу 
83.Зерттеу барысының құрылымы неше міндетті шешуден тұрады? 
   
А.5 
84.Бес міндетті шешуден тұратын зерттеу барысының құрылымына төменгілердің қайсысы кіреді? 
   
А.Зерттеу міндеттерін анықтау 
85.Бес міндетті шешуден тұратын зерттеу барысының құрылымына төмендегілердің қайсысы кіреді? 
   
А.Болжамды құрастыру 
86.Бес міндетті шешуден тұратын зерттеу барысының құрылымына төмендегілердің қайсысы кіреді? 
   
А.Эксперимент немесе тəжірибеде болжамды тексеру 
87.Бес міндетті шешуден тұратын зерттеу барысының құрылымына төмендегілердің қайсысы кіреді? 
   
А.Нəтижелерді безендіру 
88.Бес міндетті шешуден тұратын зерттеу барысының құрылымына төмендегілердің қайсысы кіреді? 
   
А.Нəтижелерді тəжірибеге енгзу 
89.Эксперимент ғылыми мəнін жүзеге асыру əдісі ретінде неше курстан тұрады? 
   
А.2 
90.Анықтау кезеңдеріне қайсысы кіреді?  
   
А.Эксперименттік жұмысты жоспарлау 
91. Анықтау кезеңдеріне қайсысы кіреді? 
   
А.Эксперименттік жұмысты 
92. Болжам құрастыру эксперимент міндеттерін қою, оны жүргізу кезеңдерін анықтау ретіндегі кезеңнің 
қайсысы кіреді? 
   
А.Педагогикалық, экспериментті жоспарлау 
93. Теориялық ізденіс неден жалғасын табады? 
   
А.Болжам ұсынудан 
94."Егер.......,онда........,өйткені......." бұл ненің  формуласы? 
   
А.Болжам 
95.Болжамның неше түрі бар? 
   
А.2 
96.Болжам типтеріне қайсысысы кіреді? 
   
А.Түсіндірмелік 
97. Болжам типтеріне қайсысысы кіреді? 
   
А.Прогностикалық 
98.Педагогикалық құбылыстың себеп –салдарсыз механизмін моделдеуде бағытталады, бұл болжамның 
қай типіне кіреді? 
   
А.Түсіндірмелік 
99.Перспективалық құрал ретінде қарастырылыды, бүгінгі күннен алда жүреді, мектептің педагогикалық 
процесін қайта жасайды. Бұл болжамның қай типіне жатады? 
   
А.Прогностикалық 
100.Экспериментатор қандай сұраққа жауап береді? 
   
А.Мақсатқа жету үшін қандай нəтижелер алу керек, ол үшін қандай қадамдар жасау керек. 
101.Педагогикалық эксперименттің негізгі міндеттері немен анықталады? 
   
А.Зерттеу болжамы 
102. Педагогикалық эксперимент негізгі неше кезеңнен тұрады? 


   
А.3 
103.Педагогикалық эксперимент негізгі 3 кезеңнен тұрады: солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Констатациялық 
104.Педагогикалық эксперимент негізгі 3 кезеңнен тұрады: солардың қатарына қайсысы кіреді? 
   
А.Қалыптастырушы 
105.Педагогикалық эксперимент негігі 3 кезеңнен тұрады: 3 кезеңнің 1 кезеңі. 
   
А.Констатациялық эксперимент 
106.Педагогикалық эксперимент 3 кезеңнен тұрады:3 кезеңнің 2 кезеңі. 
   
А.Қалыптастырушы эксперимент 
107.Педагогикалық эксперимент 3 кезеңнен тұрады: 3 кезеңін ата: 
   
А.Констатациялық 
108.Зерттеуге жататын құбылыстардың схемалық моделін құрастыру, көшірмесін түсіру. Бұл 
эксперименттің қай кезеңіне қатысты? 
   
А.Констатациялық 
Қолданушыға нұсқау  
 Емтихан тест түрде болады. Емтихан бойынша максимал баға  100% (ұпай). Қорытынды баға 
рейтин жəне емтихан нəтижесі бойынша ұпай санымен анықталады.  
 

жүктеу 1,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   58




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау