Педагогика факультеті

талап етеді. Осы принциптерді орындауда психологтың зерттелушімен де,тапсырыс берушіменде жақсы қарым –
қатынас орнатуды талап етеді. 
5.1.  Психолог  пен  зерттелушінің  өзара  түсіністік  ережелері.  Психолог  жеке  тұлғаның  адамгершілігін 
құрметтеуден,  құқығы  мен  бостандығын  сыйлауы  керек.  Психолог  зерттелушімен  зерттелушінің  келісімінен 
кейін,  оның  зерттеу  мақсатын  хабарлағаннан  кейін,  əдістерді  қолдану  мен  алынған  ақпаратты  пайдалану 
тəсілдерінен кейін жұмысын жүргізеді. 
5.2.  Зерттелушіге  қолданған  əдістердің  қауіпсіздігі  туралы  ережелер.  Психолог  мынадай  зерттеу  əдістерін 
қолданады;  зерттелуінің  зерттеу  қорытындысында  еш  жалғандық  болмау  керек,  денсаулығына  зиян  келтірмеу 
керек, психологиялық қасиеттері мен ерешеліктері жөнінде мағлұмат бермейді. Нақты психологиялық зерттеуде 
ұйғарылған тапсырмалар деген қарым қатынас болмайды. 
    5.3.  Зерттелушіге  байланысты  тапсырыс  берушінің  дұрыс  емес  қызметін  ескерту  ережелері.  Психолог  өз 
ұсыныстарын  құрастырады,  сақтауда  қолдануды  жəне  зерттеу  қорытындыларын  ұйымдастыруда  мынадай 
жағдайда  жарияланады,  олады  тапсырмалардан  тыс  қолдануға  ,  психологпен  тапсырыс  берушінің  арасындағы 
келісімге келуіне тыйым салу жəне зерттелушінің жағдайын төмендетуі мүмкін. Психолог зерттелушіге тапсырыс 
беруші туралы ақпарат береді жəне оны тек зерттелушімен келісімге келгеннен кейін ғана. 
6.  Психологтың  компенттетілік  принципінде  психологтан  профессиональды  игерген  сұрақтарын  шешуді,жəне 
практикалық  əдістермен  жұмыста  алатын  жəне  психокоррекциялық  немесе  басқа  да  əрекеттерді  талап  етеді. 
Принциптерді орындау ереже бойынша орындалады. 
6.1.  Психолог  пен    тапсырыс  берушінің  бірігіп  жұмыс  жасау  ережесі.  Психолог  тапсырыс  берушілердің 
сұрақтары  бойынша  қазіргі  психология  ғылымының  шынайы  мүмкіндіктері  туралы  хабар  беру  тиіс  жəне 
психологялық  материалдар  мен  əдістерді  қолдана  отырып  тапсырыс  берушінің  өзімен  бірге  қатысуы  туралы 
келісім алу керек. 
6.2. 
Психолог 
пен 
зерттелушінің 
профессиональды 
қарым 
қатынас 
жасау 
ережесі. 
Психолог 
психодиагностикалық əңгіме, бақылау əдістерін игеру керек, бір жағынан берілген тапсырмаларды максимальды 
эффективті шешу керек, екінші жағынан зерттелушінің сезім эмапатиясы мен сенімін қолдану керек. 
 7.  Психологтың  конфитденциальды  іс-əрекет  принципі  мынаны  біледі,  психлогтың  зерттелушімен  бірге  жұмыс 
жасай  отырып  материалдар  жинақтайды.  Принцип  мынадай  жағдайларда  орындалады,  егер  психолог  пен 
тапсырыс беруші арасындағы психологиялық ақпрат алмасу ережелерімен сəйкес келсе. 
Өзін-өзі тексеру сұрақтары: 
1. Психологтың міндеттері мен құқықтары қандай?  
2.Психолог қызметін ұйымдастыру қалай жүзеге асады?  
3.Психолог қызметінің ережесі мен принциптерінің мазмұны қандай?  
 
 
 
 
7. Электрондық оқу құралдары 
 
8.  Практикалық (семинарлық) жəне лабораториялық сабақтар бойынша методикалық ұсыныстар. 
 
Семинар сабағы студентке не береді? Бұл:  
Ғылым тілін меңгеру; 
Ұғымдарды қолдану дағдысын қалыптастырады; 
Интеллектуалдық проблемаларды жəне тапсырмаларды қою жəне шешудегі, өз көзқарасын қорғаудағы біліктіліктер 
мен дағдыларды меңгеру. 
Семинар сабақтары төмендегідей түрлерде өткізіледі: 
1. Алдын-ала берілген тақырып бойынша топ болып əңгімелесу.; 
2. Семинарға қатысушылардың талқылауы бойынша студенттердің сөйлеуі; 
3. Топтарға бөліну, прзентация, мозака, жұппен жұмыс, т.б. 
Семинарға дайындық жəне оның өткізілуі: 
Семинар сұрақтары алдын-ала беріледі. Сұрақты түсінбеген жағдайда тікелей оқытушымен кеңесуіне болады. 
Əрбір  семинарға  бөлек  əдебиеттер  тізімі  жəне  қосымша  дайындалуға  əдебиеттер  тізімі  беріледі.  Студент  сол 
əдебиеттерді Университеттің оқу залдарынан(№4 корпус №1,2 оқу залдары), кітапхананың абонемент бөлімдерінен 
(№4 корпус, №1 қабат) немесе кафедрадан алып дайындалуына құқылы. 
Семинардың  
барлық сұрақтарына міндетті түрде дайындалу керек. 
Семинарға дайындалу кезінде  міндетті түрде болашақта емтихандар мен аралық бақылауларға керек болғандықтан 
арнайы дəптерге барлық сұрақтар бойынша ақпараттарды жазып алу керек. 
Семинар кезіндегі берілетін жауаптар міндетті түрде сұраққа сəйкес, қысқа да нұсқа түрде болуы жəне сұрақ толық 
ашылуы тиіс. 
Студенттер жауап беруші студентке кеселін тигізбей мұқият тыңдап отырғандары дұрыс. 
Семинарға дайындалмай келген студенттің баллдары кемітіледі жəне сол тақырып бойынша дайындалып келіп жауа 
бару керек. 
Сұрақтарға  жауап  беруде  жəне  пікірталас  туғызатын  мəселелерге  өз  ойын  айтқысы  келген  студенттер  қолдарын 
көтеріп, оқытушының рұқсатымен өз пікірлерін анық айтулары тиіс. 
Семинарға қойылатын талаптар дəріс сабақтарында да сақталады. 
Белсенді қатысқан студенттер қосымша тиісті балл ала алады. 
Семинарға дайындалған кезде студент дəрісті де толық меңгеруі керек. 

 
 
Практикалық  сабақтарға  əдістемелік  нұсқау. 
Дөңгелек  үстел.    Дəріс    семинар    сабағының    материалына  негізделген    ашық  əңгіме    ұйымдастыру.  Əңгімен    барысында  
мəселені    шешудің    тиімді    əдісін    қарастыру.  “Дөңгелек  үстел  -  өз  ойын  еркін  айта  білу.  Жүргізуші  нақты  мəселе  жөнінде 
жоспар  жасайды.  Мақсаты:  таңдап  алынған  тақырыпты  талдауға  қатысушылардың  көңілін  аудара  білу”.Сонымен  “дөңгелек 
үстел”  əдісін  студенттерге  де  қолдануға  болады.  Ол  əдіс  оқушылардың  өз  ойын  əдемі,  реттеліп  жинақталған  түрде  нақты 
дəлелдермен  қалыпты  темпте  жеткізіп,  сөйлеу  барысында  белгіленген  мəдениет  пен  шарттардан  аспай,  ресми  тұлға  ретінде 
өздерін сезіне білу, ұқсап бағуға үйретеді. 
Үлкен шеңбер əдісі: Жұмыс үш кезеңнен тұрады.  
Бірінші кезең. Топ үлкен шеңбер болып отырғыштарға отырады. Мұғалім мəселені ұсынады. 
Екінші  кезең.  Белгілі  уақыт  ішінде  (10  минут)  əрбір  оқушы  жеке  осы  мəселені  шешудің  жолдарын  қағаздарын 
жазады.  
Үшінші кезең. Шеңбер бойынша əрбір оқушы өз ұсыныстарын ұсынады, топ бұл ұсынстарды сынамай тыңдайды, 
жəне əңгіме бойынша тақтаға жазылып тұратын ортақ шешімге қосу, қоспауға дауысқа салады. 
“Үлкен шеңбер” əдісін сұрақтың шешімін тез табу керек болған жағдайда қолдануға болады. Осы форманың көмегімен 
мысалы, заң жобаларын немесе нұсқауларды, нормативті-құқықтық актілерді жасауға болады.  
Аквариум  əдісі- балаларға мəселені  “қоғам алдында” талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын  топ белгілі 
бір  мəселе  бойынша  диалогты  жүргізуге  кімге  сеніп  тапсыруға  болатынын  таңдайды.  Кейде  тілек  білдірушілер 
бірнеше  болуы  мүмкін.  Қалған  барлық  оқушылар  көрермен  ролін  атқарады.    Соныдықтан  да  мұны  аквариум  деп 
атайды.  
Психологиялық  консилиум:  Психологиялық  мəселе    бойынша  əдістерді    қолдануды    талқылау.  Топ  рольдерге    бөлінеді: 
психологтар, сарапшылар, түрлі  мекеме өкілдері. Мəселені  жан-жақты  талдап  тиімді  қотынды  шығарулары  керек. 
Пікірталас  əдісі  жеке  тұлғаның  интеллектуалды  дамуын,  оның  əлеуметтік  белсенділігінің  артуына  ықпалын  тигізеді.  Оның 
себебі  пікірталаста  алынған  тақырыпқа  дайындық  барысында  студенттер  талқыланатын  мəселелерге  қатысты  зерттеу 
жүргізіп,  көптеген  ақпаратпен  таныса  алады.  Бұл  өз  ретінде  олардың  өзіндік  пікірлерін  қалыптастыруға,  өз  ойларын 
қарсыластарының  көзқарастарымен    салыстыра  отырып,  ойын  барысында  қорғауға  үйренеді.  Пікірталас  жастардың  жан-
жақты білімдерін жетілдіріп, мəдениет деңгейлерін көтереді.  Басқа адамдарға түсіністікпен қарап, олармен санасуға үйретеді, 
əрі шешендік өнерге баулиды. 
      “Миға  шабуыл”,  “ойға  шабуыл”  (мозговая  атака)  немесе  “миға  батыл  əрекет”  (мозговой  штурм)  əдісі  ұжымдық 
тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады. Бұл əдістің мақсаты – шығармашылық тапсырмаларды шешу 
барысында қалыпты ойлау инерциясынан айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру. 
      Бұл  əдістің  негізгі  принципі  мен  ережесі  –  қатысушылармен  ұсынылған  идеяларды  сынау,  қақпалау  жəне  мысқылдауға 
мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтежиесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне тікелей байланысты болып келеді.  
     Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы адамдармен, 2 кезеңде жүреді. 
Бірінші  кезеңде  жалпы  ұсынылған  идеялар  арасынан  ең  рационалды  идеялар  таңдап  алынса,  екіншісінде  солардың  ішінен 
шығармашылық тапсырмалар мақсатын қанағаттандыратын ең оптималды нұсқасы таңдалынады. 
Кеңес беру. Кеңес  беру  техникаларын қолдана  отырып  кеңес  беріледі. Студенттер  жұпқа  бөлінеді. Жұптың бір  мүшесі 
«клиент» жəне екінші мүшесі «психолог-консультант ролінде  болады». «Клиент»  роліндегі  студент «психолог-консультант 
роліндегі» студентке өмір  тəжірибесінен  алынған  проблемасын  шешуде  көмек  алу  үшін консультантқа  келеді. 30 минут 
кеңес беру  процессіне арналады. 20 минут кеңес беру  нəтиежесін  топта  талдауға  арналады.  
 “Іскерік  ойын”  əдісі.  Бұл  əдіс  өзінің  жоғары  дəрежелі  біргіп  жұмыстануда  оқушылардың  индивидуалдық  үйлесімділігімен 
ерекшеленеді.  Бұл  əдіс  негізінен  еліктеу,  сипаттау,  көрсету,  образға  кірудің  көмегі  арқылы  студенттердің    бойына 
басқарушылықтың шеберлігін қалыптастыруда үлкен үлесін қосады. 
     Интеративті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген əдіс бұл – тренинг. Осы аталған əдістің жаңадан қолдануға 
енуі,  біріншіден,  Батыс  Еуропа  елдерінде  кіші  топ,  яғни  тренинг  топтарында  психологиялық  түзету  жұмысын  жүргізуге 
арнайы  қарым-қатынас  ұйымдастырылуына  қарамастан,  бізде  ол  туралы  ұзақ  уақыт  бойы  көп  нəрсе  белгісіз  болды. 
Екіншіден,  ол  психологияны  оқытудағы  студенттерді  массалық  оқыту  да  пайдаланылады.  Бірақ  кейін  шынайы 
жағдаяттардағыдай  сияқты  əрекет  жасауда  сол  əрекетің  нəтежиелілігі  үшін  жауапкершіліпен  қаралатын,  ойындық  немесе 
шартты  түрдегі  тренингтер  кеңінен  қолданылды.  Əрекеттің  жүру  барысындағы  əр  қатысушының  индивидуалдық 
жауапкершілігі – топтық əрекеттің жемісі, үлкен нəтежиелілігі, яғни үйлесімділігі. 
 
мақсатты айқындау; 
 
тренингтің сценарийлік жоспарын құру; 
 
оқушылардың белсенді тренинке араласуын алдын-ала қамтамасыз ету; 
 
өзін  дайындау  (сұрақ  қоюы,  айтылған  жауаптарға  əсерленуі,  өз  ойын  айтуы  немесе  оқушылардың  пікірін 
талап етуі, тренингтің қорытындылау кезеңінде неге жəне не үшін оқушыларды бағалау); 
 
қатысушыларға рөлдерді дұрыс бөлу (олардың өздерінің ұсыныстарын ескеру). 
 
№1 практикалық сабақ. 
Тақырып: Психологиялық зерттеулердегі статистикалық əдістерді өңдеу жəне нəтежиесін шығару. 
Практикалық сабақтың  мазмұны: 
1. Психологиялық зерттеулердегі статистикалық əдістерді өңдеу жəне нəтежиесін шығару. 
2.Өлшеу шкалаларының типтері. 
3.Эксперименталды зерттеулердің нəтежиесін өңдеу. 
Мақсаты: Психологиялық зерттеулердегі статистикалық əдістерді өңдеу жəне нəтежиесін шығару 
Əдістемелік нұсқау: тесттермен жұмыс