Павлодар облыстық мәслихатының (VI сайланған XVIII сессиясы)

Соңғы жылдар ішінде Павлодар облысының әлеуметтік-экономикалық жай-күйіне келтірілген талдаудан өңірдің инвестициялар салу үшін салмақты бәсекелі басымдықтары барына қорытынды шығаруға болады.

Павлодар облысында минералды шикізаттың мол қоры жинақталған. Елдің көмірге, ферроқорытпаға, жер балшыққа және алюминийге деген қажет-тіліктерінің басым бөлігін қамтамасыз ететін күшті тау-кен-металлургия кешені құрылды. Барланған кен орындары базасында ірі қала құраушы кәсіпорындар жұмыс істейді.

Өңірдің қолайлы географиялық орналасуы және дамыған өнеркәсіп об-лыс аумағында көліктің барлық түрлері мен жол желісінің дамуына негіз бол-ды. Қолда бар жер және әуе көліктері коммуникациясы алыс және жақын шетелдердің басқа өңірлерімен дәстүрлі шаруашылық байланысты қамтамасыз етеді және шетелдермен ынтымақтастықты кеңейту үшін оңтайлы жағдайлар жасайды.

Павлодар облысында энергия барынша жарақтанған себебі өндірістің профициті және тарифтердің төмендігі болып табылады (орташа республика-лық тарифтен төмен). Электр станциялары облыстың шаруашылық кешені мен халқының электр энергиясын тұтынуын қамтамасыз етеді, электр энергиясы-ның бір бөлігі республиканың басқа өңірлеріне жіберіледі.

Облыстың өнеркәсіп кәсіпорындарының базалық жүктеме режиміндегі тұрақты жұмысы мен резервтік қуаттарының болуы өндірісті дамыту мен жаңа энергиялық ауқымды кәсіпорындарды орналастыру жағынан инвесторлар үшін Павлодар өңірін тартымды етуде.

Павлодар облысында отандық және шетелдік инвесторлардың қалыпты жұмысы үшін қажетті инфрақұрылымда оң өзгерістер болды. Өңірде химиялық және мұнай-химиялық «Павлодар» АЭА ресми қызмет жасайды.

Облыста ШОБ тұрақты дамуда, ЖӨӨ-дегі үлесінің жыл сайын өсуі байқалуда.

Өңірлік және жетекші республикалық операторлар арқылы танылған дамыған телекоммуникация жүйесі сапалы және сенімді байланысты, Интер-нет, бейнетелефон және басқа заманауи ақпараттық технологиялар желісін пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

Теміржол және автомобиль көлігі қызметтерінің сапасы артуда.

Халықта мәдениет саласы қызметіне деген қажеттілік дәрежесі ұлғаюда. Білім беру саласында апаттық объектілер жойылды, үш ауысымды оқыту жоқ.

Тұтас алғанда, пайдалы жағдай, дамыған көлік коммуникациясының, ұлт-тық және әлемдік шаруашылық жүйесінде өңірдің дәстүрлі және жаңа шаруа-шылық байланысының облыс экономикасының тұрақты дамуы және халықтың өмір сүру сапасының артуы үшін қолайлы алғышарттар жасауда.

Дегенмен, облыста бірқатар экономикалық және әлеуметтік мәселелер бар, осы Бағдарлама соларды шешуге бағытталған.

Әлеуметтік қолдауды қажет ететін халық топтарының өсу проблемасы байқалуда.

Облыстың коммуналдық шаруашылығындағы мәселелер қиындауда. Тұр-ғын үй-коммуналдық қызмет ақысының өсуі халықтың есебінен саладағы құ-рылымдық өзгерістермен, көрсетілетін қызметтер сапасының артуымен және негізгі қорлардың барынша жаңалануымен сүйемелденген жоқ. Энергиялық тиімді және ресурс үнемдеу үлгілерін енгізудің төмен қарқындары тұтынуға шығындарды және баға түрленуін төмендетуге толық көлемде мүмкіндік бермейді.

Ғылыми әлеует ірі экономикалық міндеттерді шешу және өңірде инно-вациялық үдерістердің дамуы үшін толық көлемде тартылмаған.

Экономиканың соңғы өнімді шығаруға бағдарлануы нашар. Шетелдік ұқ-сас кәсіпорындармен салыстырғанда өнім өндірісінің жоғары ресурстық және энергия сыйымдылығы және жоғары өнімділік секторларының төмен үлесі сақ-талуда. «Павлодар» АЭА резиденттер үшін дамыған инфрақұрылымға ие емес.

Табиғи жағдайлар ауыл шаруашылығын дамыту үшін қолайсыз.

Көлік қызметтеріне, электр энергиясына, жер мен ғимараттарды жалға алуға тарифтердің өсуі кері әсер етеді.

Облыста автожолдардың 23%-ы қанағаттанарлықсыз деңгейде. Жабын-дысы қатты автомобиль жолдары арқылы аудан орталықтарымен байланыс жасай алмайтын ауылдық елді мекендер бар.

Кадрларға деген құрылымдық тапшылық байқалуда. Жұмыспен барынша жеткілікті қамтамасыз етілуіне қарамастан, техникалық мамандықтар мен ауыл шаруашылығы жұмысының мамандарына деген қажеттілік сезіледі.

Облыстың оқу орындарында жекелеген кәсіптер бойынша жеткіліксіз дайындығымен байланысты проблема орын алуда, еңбек нарығында оларға сұраныс бар. Негізінен, бұл, ауыл шаруашылығы мамандықтары.

Қолайлы факторлардың болуына қарамастан өңірлік туризмнің әлеуеті, Павлодар облысының туристік-рекреациялық кешенінің бірегей мүмкіндіктері толық көлемінде пайдаланылмауда. Орналастыру құралдарының материалдық базасы мен туризмнің басқа инфрақұрылымы жаңғыртуды және дамытуды қажет етеді. Шығу және ішкі туризм нашар дамыған. Туристік-экскурсиялық қызметтер үлесі халыққа ақылы қызметтер көрсетудің жалпы көлемінде тым аз.

Өңірдегі экологиялық жағдай күрделі. Энергетика, металлургия, тау-кен өндіру, химия, мұнай өңдеу өнеркәсібі салаларының шаруашылық қызметі көп-теген он жылдар бойы Павлодар өңірінің экологиялық жүйесін маңызды, кейде тіпті орны толмас салдарлар мен бұзылуларға, ауқымды үйінділер мен шыға-рындылар көлемінің жинақталуына, аймақтың едәуір ластануына алып келді.

Атмосфераға шығарындылар көп құрамды химиялық құрамымен сипат-талады, оларда күкірттің диоксиді басым. Атмосфераға ластаушы заттар шыға-рындыларының негізгі стационарлық көздері энергетика және тау-кен-металлургия кешендері кәсіпорындары болып табылады. Осы және басқа өткір экологиялық проблемалар өңірдің қоршаған ортасына антропогендік престі азайту бойынша шаралар кешенін атқарушы органдар мен шаруашылық қызмет субъектілерінің бірлескен және барынша тиімді іс-қимылдарды жүзеге асыруын қажет етеді.

Өңірді дамытудың әлеуметтік-экономикалық нәтижелерінің кешенді си-паттамасы өңір дамуының күшті және осал жақтарын, оны дамытуды шектеуді және мүмкіндіктерін анықтаған SWOT-талдауда көрсетілген.

қолайлы географиялық жағынан орналасуы облыс аумағы арқылы транзитті әлеуеттің дамуы үшін пайдалы;

облыс пайдалы қазбаларға бай, солардың негізгісі көмір болып табылады. Өңірде Қазақстан Республикасының барлық көмір қорларының үштен бір бөлі-гінен астамы шоғырланған;

өңір халықтың жан басына шаққанда республикада ЖӨӨ көрсеткіші бойынша 6 орынды иемденеді;

өңірдің өңдеу өнеркәсібінің көпшілігі үшін маңызды шикізат базасының болуы;

облыс қуатты энергетикалық базаға ие;

өңір өз дамуында кейіннен барынша жоғары бөлу өнімдерін шығара оты-рып, өңдеу өндірістерінің экспортқа бағдарланған өнімдерін ұлғайту стратегия-сына бағытталған;

өңір тарихи мұралардың, сол сияқты әдемі демалыс орындарының болуы-нан елеулі туристік-рекреациялық әлеуетке ие;

Ертіс өзені мен көптеген көлдердің болуы, осыған байланысты облыста су ресурстарының жетіспеушілік проблемасы жоқ;

әлеуметтік қамтамасыз етуге, білім беруге арналған бюджет шығыстарының жоғары үлесі адами капиталды дамытуға, ішкі сұранысқа қолдау жасауға да әсер етеді;

өңірдің, сондай-ақ шекаралас ынтымақтастықты жандандыруға мүмкіндік беретін Ресей Федерациясының іргелес аймақтарының дамыған көлік инфрақұрылымы;

облыстың тарихи-мәдени мұрасын сақтау, дамыту және насихаттау.

облыс экспортының құрылымында шикізат өнімі мен төмен деңгейдегі қайта жасау өнімдерінің басым болуы. Өңдеу салалары өндірушілерінің ірі жеткізушілерден, ірі тұтынушылардан тәуелділігі;

қайта өңдеу өнімдерінің бәсекеге қабілеттілік деңгейінің жеткіліксіздігі және нәтижесінде олардың кейбірі бойынша импорт үлесінің жоғары болуы;

ұсақ тауарлы өндірістің басым болуы;

халықты сапалы ауыз сумен сенімді қамтамасыз ету проблемалары;

өндіріс және тұтыну қалдықтарын кәдеге жарату және тереңдетіп қайта өңдеу өндірістерінің болмауы;

коммуналдық желілердің тозу деңгейінің жоғары болуы;

қоршаған ортаның ластану деңгейінің жоғары болуы және жоғары эколо-гиялық қатер;

шағын кәсіпкерлікті дамытудың жеткіліксіз деңгейі;

туризм объектілерінің физикалық тозуы, «Баянауыл» демалыс аймағын-да инфрақұрылым дамымаған, демалушылар үшін тұрмыстық жағдайлар жоқ;

облыс аумағына арақатынаста облыс халқы санының салыстырмалы тө-мен болуы;

ауыл халқының қалаларға тұрақтауға көші-қоны;

облыста білікті кадрлардың тапшылығы;

облыста ішкі тұтыну нарығы көлемінің шектеулі болуы және сыртқы на-рыққа өнім жеткізу логистикасының жеткіліксіз дамуы;

өңірді металлургия өнеркәсібіне мамандандыру осы саланың тұралауына байланысты экономиканы ауқымды экономикалық құлдырау тәуекеліне мәж-бүр етеді. Мұндай құлдырау осы саланың өніміне бағаның, сұраныстың күрт төмендеуі жағдайында болуы мүмкін;

өңірдің минералды-шикізат ресурстары таусылған жағдайда облыс эконо-микасының шикізатқа бағдарлануы салдарынан экономикалық дағдарыс қаупі сақталуда;

физикалық тозу себебі бойынша жабдықтың мүмкін болатын істемеуі;

өңірдің инвестициялық әлеуетінің төмендеуі салдарынан өңірдің инвес-тициялық тартымдылығының төмендеуі;

білікті кадрлардың жеткіліксіздігі салдарынан еңбек өнімділігінің төмен-деуі;

облыстың еңбек нарығында жұмыс күшіне деген сұраныс пен ұсыныстың тең болмауы;

азық-түлік тауарларының жекелеген түрлерін әкелуден болатын сыртқы тәуелділікке байланысты облыстың азық-түлік қауіпсіздігі қатері;

техногендік факторлардың әсерінен жер және табиғи ресурстардың бұзы-луы;

өңірде экологиялық жағдайдың нашарлау қаупі;

халықтың облысқа көші-қон деңгейінің төмендеуі.

Мүмкіндіктері:

қолда бар табиғи-шикізат ресурстарының базасында – кластерлердің ке-шенді даму мүмкіндігі;

өңдеу өнеркәсібінде жүйе құраушы жобаларды іске асыру есебінен ЖҚҚ ұлғайта отырып, ЖӨӨ құрылымын оңтайландыру – металлургияда, мұнай-химияда, машина жасауда, құрылыс индустриясында;

арнайы экономикалық аймақты дамыту есебінен өңірдің инвестициялық тартымдылығын арттыру;

халық санының өсуі және облысқа жоғары білікті мамандар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау;

экономиканың басым және төмен салаларында жаңа өндірістерді дамыту мүмкіндігіне негізделген жұмыспен қамтудың өсуін ұлғайту;

өңір халқының ақшалай табысының өсуі;

өңдеу өнеркәсібі салаларында барынша жоғары бөлуде жаңа өндірістер құру перспективасы;

ауыл шаруашылығында, соның ішінде ауыл шаруашылығын дамытудың инновациялық негізінде өндірістің өсу перспективасы;

ауыл шаруашылығының инфрақұрылымын дамыту (сату-дайындау, қайта өңдеу, көлік, қаржы);

мемлекеттік және жеке инвестицияларды әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін дамытуға тарту;

өңірде экологиялық жағдайды жақсарту;

сапалы коммуналдық қызметтер ұсыну.

3. Негізгі бағыттары, мақсаттары, нысаналы индикаторлары және оларға қол жеткізу жолдары
1-бағыт: Экономика

1.1. Өңірлік макроэкономика

Мақсаты: Өңірдің серпіндік дамуына жәрдемдесу, халықтың әл-ауқатын жақсарту үшін облыс салық әлеуетін көтеру.

ЖӨӨ өсімі нақты секторды (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік және байланыс) және қызмет саласын дамыту есебінен қамтамасыз етілетін болады.

салықтық және салықтық емес төлемдердің түсуі материалдық өндіріс салаларында Аумақты дамыту бағдарламасының іс-шараларын іске асыру есебінен жүзеге асырылатын болады
1.2. Өнеркәсіп

Мақсаты: Өнеркәсіптің басымды секторларын дамыту

әртараптандыру және бәсекеге қабілеттілігінің өсуін қамтамасыз ететін экономиканың басымды секторларын дамыту;

өнеркәсіптік өндірістерді кластерлеу: металлургиялық, химиялық, мұнай-химиялық өнеркәсіптерде және темір жол машина жасауда кластер құру;

«Өнімділік – 2020» бағдарламасы арқылы жұмыс істеп тұрған өндірістерді жаңартуды қолдау;

«Экспорттаушы – 2020» бағдарламасы арқылы экспорттаушыларды қолдау;

«Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі» бағдарламасы арқылы моно және шағын қалалардың өнер-кәсіптерін әртараптандыруды қолдау;

Индустрияландыру картасына қосумен ИИДМБ шеңберінде өңірлік деңгейде инвестициялық жобаларды іске асыруды қолдау;

Облыстың 2030 жылға дейінгі бәсекеге қабілеттілігін арттыру стратегиясының негізгі бағыттары шеңберінде жаңа өндірістерді құру;

Жергілікті қамтуды дамыту жөніндегі іс-шараларды іске асыру.

Тау-кен металлургиялық салада ірі инвестициялық жобаларды іске асыру жоспарлануда:

электролиздік өндірісті жылына 140 мың тоннаға шамамен алынған құны 2 млрд. доллар алюминий қорытпаларын өндіру үшін құю бөлімшесімен кеңейту. Жобалық қаржыландыру көздерінің әлеуеті Қытайдың мемлекеттік даму банкі болып табылады; техникалық-экономикалық негіздемені әзірлегеннен кейін іске қосу мерзімі анықталады;

құны 412,0 млрд. теңге Бозшакөл КБК салу, іске қосу мерзімі – 2015-2016 жылдар. Жобалық қуаттылығы: кенді өңдеу – жылына 30 млн. тонна, катод баламасында мыс концентратын өндіру – 100,0 мың тонна. Тұтынушылар: ҚХР-ға экспорт; келешекте – ҚР мыс қорытатын зауыттары. Күтілетін нәтиже: мыс кенін байыту, мыс және молибден концентратының өндірісі;

Қызылтау кен орнында құны 8 752,5 млн. теңге көмір шығару және кокс өндіру. Жобалық қуаттылығы: 3 млн. тонна. Күтілетін нәтиже: Қазақстан Республикасында тау-кен кәсіпорындарда коксқа қажеттерді қанағаттандыру; іске қосу мерзімі – 2019 жыл.

2016-2020 жылдары Павлодар облысының экономикасын және тұрғындарын сенімді электрмен жабдықтау құрылыспен, қолда бар энергоблогтарды кеңейтумен және қайта құрумен, электр желілерін жаңғыртумен, энергетикалық ресурстарды тиімді қолданумен байланысты болады.

жаңартылатын Екібастұз және Ақсу ГРЭС есебінен Солтүстік-Оңтүстік электр беру өңіраралық желілері бойынша энергия тапшылық аймақтарында электрэнергияны өндірудің артық көлемін қайта бөлу.

республикалық Индустрияландыру картасы шеңберінде іске асыру есебінен жаңа энергетикалық қуат-тылықты қалпына келтіру және салу.

ЕАЭО-ға бірігумен байланысты нарықты кеңейту бойынша жұмысты жалғастыру.

электр энергиясын беру және бөлу кезінде шығынды төмендету мақсатында заманауи есептеу жүйесін енгізу;

жылыту және ыстық сумен жабдықтау жүйелерін жаңғырту және қайта жаңарту;

жылу энергиясын тұтынушыларды жылу энергиясын есептеу аспаптарымен жабдықтау үлесін арттыру;

тиімді техникалық және коммерциялық бақылау есепке алу аспаптарын орнату және энергия ресурстарын (су, жылу, электр энергиясы) тұтынуды реттеудің автоматтандырылған жүйелерін енгізу;

өнеркәсіп кәсіпорындарында – отын-энергетика ресурстарының ірі тұтынушыларына міндетті энергоаудит жүргізу, пайдаланылатын энергияның барлық түрлері бойынша энергия үнемдеу әлеуетін анықтау, кәсіпорындардың энергетика паспорттарын құру және кезең-кезеңімен жаңартып отыру;

энергия ресурстарының тиімсіз жұмсалуын төмендету мақсатында энергия тұтыну режимдерін басқаруды (АСКУЭ) автоматтандыру, максимум уақыттарында оларды тұтынуды оңтайландыру, энергия ресурстарының барлық түрлерінің баланстарын қалыптастыру.
1.3. Агроөнеркәсіптік кешен

Мақсаты: Өңірдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, агроөнеркәсіптік кешен салаларының бәсекеге қабілеттілігін арттыру

инвестицияны тиімді салу есебінен жоғары технологиялық АӨК құру, жаңа прогресшіл технологияларды енгізу, өндірісті әртараптандыру, заманауи жабдықтаумен және жоғары өндіруші техникамен өндірісті жабдықтау;

мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы өнімдері және АӨК қайта өңдеу саласының тауар өнімдері көлемінің ұлғаюы;

басымды инвестициялық жобаларды іске асыру шеңберінде инвестициялық субсидиялау бойынша мемлекет-тік қолдау шараларын қолдану және ауыл шаруашылық шикізатын терең қайта өңдеу өнімі өндірісін субсидиялау;

фермер шаруашылықтарын мемлекеттік органдардың қолдауы және олардың қаржылық және әкімшілік шаралар арқылы кооперациясын жүзеге асыру (жеңілдікті кредиттеу және микрокредиттеу, ауыл шаруашылық арнайы техника лизингі, өндірілген өнімдер үшін жабдықтаушылар мен сатушыларды іздеуде делдалдық қызметтер);

өндірістік жобаларды іске асыруға және инвестициялаудың әр түрлі мемлекеттік бағдарламаларға қатысуға қосымша қаржыландыру алу үшін кәсіпкерлерге және фермерлерге мемлекеттік органдардың кеңес беруі;

картопты және көкөніс дақылдарын заманауи техниканы сатып алумен күтіп-баптау бойынша ылғал сақтай-тын технологияларды қолдану;

қаржылық институттары алдында АӨК субъектілері қарыздарын сақтандыру және кепілдік беру арқылы кредиттердің экономикалық қол жетімділігін көтеру;

өнімдердің сапасын және қауіпсіздігінің жоғары стандарттарға қол жеткізу мақсатында өсімдіктерді қорғау және тамақ өнімдері қауіпсіздігін дамыту.
1.4. Шағын және орта бизнес, сауда

Мақсаты: Бизнестің экономикалық белсенділігінің өсуі үшін қолайлы орта құру

Шағын және орта бизнес саласында:

кәсіпкерлермен түсіндіру семинарларын, тренингтер, «дөңгелек үстелдер» өткізу, шағын және орта кәсіпкер-лік субъектілері үшін буклеттер мен әдістемелік құралдар шығару;

жаңа инвестициялық жобаларды, сондай-ақ БЖК-2020 бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде өндірісті жаңғыртуға және кеңейтуге бағытталған жобаларды іске асыру;

ЖҚ2020ЖК бағдарламасы шеңберінде ауылда кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу;

қаржылық даму институттарының қаражаты есебінен кәсіпкерлік субъектілеріне кредит беру;

БЖК-2020 бизнесті қолдау мен дамытудың бірыңғай бағдарламасы шеңберінде жеке кәсіпкерлік субъекті-леріне сервистік қолдау көрсету, соның ішінде жұмысын жаңадан бастаған кәсіпкерлерге;

әдістемелік, заңгерлік, ақпараттық-консалтингтік және бухгалтерлік қолдау көрсету, кеңестер беру.

Бөлшек сауда саласында:

сауда-логистика инфрақұрылымының дамуына жәрдемдесу;

жаңа сауда орындарын ашуға әкімшілік кедергілерді қысқарту;

дүкендердің заманауи форматтарының (супер- және гипермаркеттер, дискаунтерлер, сауда орталықтары) үлесін арттыру есебінен сауда желісінің құрылымын жақсарту;

нарықтың сауда инфрақұрылымын дамытуға көмектесу;

бөлшек және көтерме саудада өнімсіз делдалдарды қысқарту жоспарлануда.