Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
85
құбылысты түсiндiруге Максвеллдiң электромагниттiк теориясын қолдану оң нәтиже
бермедi [4, 5].
1-сурет. Сыну кӛрсеткішінің жарық жиілігі кӛрсетілген
Себебi, бұл жердегi мәселе тек электромагниттiк толқынның қасиетiнде ғана емес,
сонымен қатар ол толқындардың затпен әсерлесу сипатымен де байланысты болатын.
Қазіргі кезде компьютер дисплейінде бейнені шығаруда, графикалық бейнелерді ӛңдеуде,
графиктік немесе мәтіндік мәліметті қағаз бетіне басып шығаратын құрылғылар белгілі
бір түстік моделмен жұмыс істейді.
Түстік модельдер. Түстік модельді құру негізінде әмбебап тілдерді
қолдану жатыр,
олар математикалық стандартты ӛрнектер 1 – сурет кӛмегімен нақты түсті сипаттау
тәсілін іске асыруға кӛмектеседі. Олардың кӛмегінсіз сандық кескіндердің баспаның
редактірлеу, сканерлеудің ӛңдеудің ешбір кезеңін орындай алмаймыз. Қазіргі
компьютердегі программада түспен басқару режимдерге түстік модель кӛмегімен іске
асырылады. Түстік модельдер (немесе түстік кескіндік) түсті сипаттаудың концептуальды
және мӛлшері үшін амалдарын ұсынады. Негізгі түсті концептуальды ұсынылып
танысқаннан кейін сіз жұмыс барысында түстер арасындағы қатынасты жақсы түсінесіз.
Режим бұл анықталған түстік модельдердің нақты графикалық программа кӛлемінде іске
асырылу тәсілі [6].
Түстік модельдің түсінігі. Түстік модельдер (color model) спектрдің анықталған
түстік ауданын математикалық сипаттау үшін қолданылады. Кӛптеген компьютерлі түсті
модельдер адамдар кӛзімен қабылданатын үш негізгі түстер қолдануға негізделген. Әр
негізгі түске анықталған сандық код мәні меншіктеледі, содан кейін қалған түстердің
барлығы негізгі түстер комбинациясы ретінде анықталады. Осындай тәсілді суретшілер
шектеулі түстер палитрасы базасында сүрет салу үшін қолданады. Түстік модельдер түсті
математикалық ұсынылуына қарамастан әлсіз. Бірақ олар компьютерлік программада
шығарылатын түстің бір мәнді анықталуы үшін қолданылу ыңғайлы. Егер мониторға
R.255 G000 Б255 түсті сигналын жіберсек онда жақсы мониторда жақсы бір түс пайда
болу керек (берілген жағдайда) ӛзінің негізінде не жатқанына тәуелсіз кез келген модель
үш талапты қанағаттандыруы керек:
- қандай болмасын нақты құрылғы мүмкіндіктеріне тәуелсіз, түстерді
кейбір
стандартты әдіспен анықтауды
іске асыру;
- қайта ӛңдейтін түстер диапазонын нақты беру;
- түстерді қабылдау механизмін ескері шағылысу немесе сәулелену.
Қазіргі графикалық кестелер керек түсті модельді таңдау үшін дамыған
интерфейстер орналасады. Ары қарай бұл бӛлімде қазіргі графикалық кестелерде
қолданылатын кӛптеген түстік модельдер толық қарастырылады.
86 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013
Түстік модельдер типі. Графикалық кестелердің кӛпшілігі түстік модельдердің кең
кӛлемімен операцияларды олардың бір бӛлігі арнайы мақсаттарға құрылған, ал келесі
бӛлігі-бояудың маңызды типтері үшін атап ӛтелік CMY, CMYK, RGB, HSB, HLS, Lab,
YIQ және YCC. Әрекеттер принциптері үшін аталған түстік модельдерді үш класқа бӛлуге
болады.
- аддитивті (RCB), түстерді
қоюға негізделген;
- субтрактивті (СМУ, СМУК) есептеу операциясының негізін құрайды (субтрактивті
синтез)
- перцепционды (HSB, HLS, Lab, YCC) қабылдауға қор жинайды.
Нақты түстік модельге кӛшпестен бұрын түс табиғатына тән физикалық
заңдылықтарға назар аударайық.
Аддитивті түстік моделдер. Аддитивті түсті әртүрлі түстер жарық сәулелерін
біріктіру жолымен Грассман заңы негізінде алынады. Кӛптеген түстері үш негізгі түстік
код кӛрінетін спектрдің компоненттерін араластырылғанда алынады. Мұндай түстер
теорияда бастапқы түстер деп аталады, қызыл (Red), жасыл ( Green) және кӛк (Blue)
түстер. Бастапқы түстерді жұпты араластырғанда екінші түстер пайда болады: кӛгілдір
(Cyan), сары (Yellow) бастапқы және екінші түстер қорлық түстерге жатады. Кӛрінетін
түстердің барлық спектрын алуға болатын түстерді қорлық түстер деп атайды.
Аддитивті синтез кӛмегімен жаңа түстерді алу үшін әртүрлі комбинациялауға 2
негізгі түстерді қолдануға болады. Қызыл және жасыл түстерді қолданып екі бастапқы
қорда жаңа түстерді алу сұлбасы келтіріледі. Қызыл және жасыл әртүрлі пайызды екі
бастапқы шешім базасында түстерді жаңа түстер аддитивті синтез. Аддитивті түстер
жарақаттану жүйелерінде видео жүйелерінде, фотоүлгілерінде, жазба құрылғыларында,
мониторда, сканерде, сандық камераларда, кең қолданыс тапты. RGP модельдерді тұрғызу
үшін қолданылатын бастапқы немесе Аддитивті түстердің тағы бір атауы. Кейде
интенсивті жарықты түске қосқан кезде түстер кӛбейеді мұндай модельдерді қосатын
немесе терминдер
деп аталады, олар RGВ –модельді сипаттау үшін қолданылады [7].
Субтрактивті түстік модельдер. Монитор экранына қарағанда жарық
шағылысуына негізделген түстерді қайта ӛндіру, басылатын бет тек түсті ғана бейнелейді.
Сондықтан бұл жағдайда RGB модель қолайсыз. Оның орнына басылатын түстерді
сипаттау үшін субрактивті түстерге бағаланатын СМУ моделі қолданылады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. М.Н.Петров, В.П.Молочков Компьютерная графика: Учебник для вузов. 2-е изд. –
СПб.: Питер, 2004.-811 с.: ил.
2. М.Н.Петров, В.П.Молчанов. Компьютерная графика. СПб.: Питер, 2002.
3. Д.Хирн, М.Беркер Микрокомпьютерная графика. - М.: Мир, 1987.
4. В.П.Иванов, А.С.Батраков Трехмерная компьютерная графика./ Под. ред.
К.М.Полищука. - М.: Радио и связь, 1995.
5. Д.Роджерс, Дж.Адамс Математические основы машинной графики. Пер. с англ.
М.:Машиностроение, 1980.
6. Э.Т.Романычева, Т.Ю.Соколова, Г.Ф. Шандурина Инженерная
и компьютерная
графика. - М.: ДМК Пресс, 2001. - 592 с.
7. Т.Панкратова Photoshop 7: учебный курс.-СПб.: Питер, 2003. –528
РЕЗЮМЕ
В статье рассматривается возможность применения RGB, LAB и CMY
моделирования.
SUMMARY
The article deals with the possibility of applying RGB, LAB, and the CMY model.
