Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 72/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) мен ғылыми сөз болуы тығыз бай- ланыстылықта жүріп отырды. Бұл  қазақ әдебиеттану ғылымының туу  кезеңі үшін маңызды еді. Өйтке- ні: «Любое понятие, в том числе и  о ли тературе, только тогда получает  пра во на жизнь, когда связано пря- мой познавательной зависимостью  с соответствующим явлением реаль- ной действительности» екені анық  [3, 42]. Сол себептен де осы орыс  әдебиеттану ғылымын зерттеушілер:  «Для того чтобы новые, западноевро- пейские понятия о литературе прочно  вошли в русское теоретико-литера- турное сознание, необходимо было  познать написать на русском языке  такие произведения, такие стихот- ворения, которые бы не только соот- ветствовали этим понятиям, но были  бы приняты читателями и литератур- ной общественностью», – деп жаза- ды. Оларда өлеңтануда теориялық  көзқарас алға кетіп қалып, өлең прак- тика жүзінде ескі славяндық дәстүр- де жүрген еді. Орыс әдебиетінің  көркемдік және жанрлық дамуына  В. К. Тредиаковский мен М. В. Ло- моносовтың орыс өлеңіне рефор- ма жасауының зор көмегі болғанын  жоғары бағалайтындықтары да сон- дықтан. Ол әдеби-теориялық ой-пі- кірдің қалыптаса түсуіне ықпал жа- сады деп табады. Бұл тұрғыдан келгенде ХХ ғасыр  басындағы әдеби-теориялық ой-пі- кірде көбірек сөз болған да, сандық  жағынан біршама жазылғаны да ро- ман болды. А. Байтұрсыновтың ұлт- тық әдебиетті жанрлық өркендету  мәселесін қойып, өркениетті елдер- дің озық дәстүрінен үйренуге ша- қырған «Білім жарысы» аталатын  ма қаласы жарияланды. Автор Еуро- па білімпаздары мен ғалымдарының  өз ұлтының әдебиетін дамытуы үшін  қандай шаралар ұйымдастырғанын  тілге тиек ете келіп, Нобель сый- лығын тағайындалуы сырын түсін- діріп, ел басшылары мен ауқатты  адамдарды осындай істі қолға алуға  шақырады. «Осындай жұртқа пайда- лы, үлгі аларлық жақсы істі жұрттың  құлағына салып, біздің айтайық деп  отырғанымыз мынау: білім жарысын  істеу әр жұрттың қолынан келетін  іс. Істейін десе қазақтың да қолынан  келеді», – деп, бұл байлық көбейту  немесе атақ шығару үшін емес,  халыққа қызмет жасау мақсатында  жүргізілетін игілікті іс екенін тү- сіндіреді. Ахмет Байтұрсынов сөз  еткен игі шара қолдау тауып, Ахмет  Оразаев мақала көтерген бастаманы  құптап, мұндай жақсы іске жол ашу  керектігін айтып, білім жарысынан  озып келгендерге бәйге тігетінін ха- барлады. Бірақ бәйге тігудің мән-ма- ғынасын түсіне қоймағандық бай - қалып, ел ішінде әлі де бұл баста- маны жандандырып әкетуге ат са- лысу азшылық екенін сезген А. Бай- тұрсынов «Білім жарысы хақын- да» деген мақала жазып, тағы да  түсіндіріп береді. Ре по зи то ри й Ка рГ У 88 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз