Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

Бөжектердің табиги жагдаида жинау.
Ауру бөжектерді 
жииау үшін студенттерге белгілі мөлтектерді үлестіріп береді 
(мысалы: өсімдіктердің, ағаштардьщ белгілі қатарларын, түрлерін 
бөлу) байынпен жүре отырып, ондағы сыртқы кұрылысы өзгеріске 
ұшыраған, ауруга шалдыккан бөжектерді пробиркаларға жинап 
салады. Бөжекиіц ауруга шалдыккаііын белгілері: козғалыстарының 
баяулауы немесе мүлдем козгалыссыз болуы, қоректенуін тоқгатуы, 
табиги 
түстерінің 
өзіеріске 
ұшырауы 
немесе 
караюы, 
мүршаларының жэие түктерініц кыскаруы, ішектерінен жэне ауыз 
куысынан 
сұйыктықтың бөлінуі, 
сау 
бөжектерге 
карағанда 
козгалысыпың баяу болуы, шыбык немесе жапыракпеп түрткенде 
бұлыңғыр сұйыктык бөлуі, т.б. Сонымен катар өсімдіктерде 
басымен томен салбырап ілініп тұрған, аяктарымен өсімдіктерге 
бекіпіп түрғаи, ауыз мүшелерімен немесе жінтері аркылы бекінген, 
топырақтын 
беткі 
кабатындагы 
тірі 
дернэсілдерімен 
коса 
Бөжектердіц өлі дернэсілдерін да жинау. Егер өлі Бөжектердіц 
ішінде тірі қалғандары бар болса міндетті түрде осы бөжектерді 
бөлін алып, олардың дене күрылысып, косалкы мүшелерін (ауыз 
мүшелері, аякгары, қанаттары) ауру бөжектермен салыстырады. 
Бөжектердіц ауру жүмыркаларын олардың саныпыц аздыгына 
сонымен катар мөлшерінің кішілігіне карап жипайды. Сол сиякты 
олардың қуыршактары да жиналады. Божекті өлтірін алмас үшін 
олардыц өмір сүрін отырган ортасы ягни топырағымен коса 
жинаган абзал.
Бөжектерді 
сырттай 
бақылау.
Жиналған 
бөжектерді 
зертханада түрлеріне, сыркы күрылысына карай бөліп олардын 
капдай 
аурулармен 
ауыргандарын 
аныктау 
кажет. 
Кейбір 
сапыраукүлак ауруларымен ауырған бөжектердіц денесі мумияга 
айналады, ал 
жұлдызкүрты т.б. 
өлі денелері, дерносілдері 
энтомофторозга
шалдыккапда олардыц өздері өмір сүрген 
ортасыиан (субстрат) бөліп алу өте кнын болады. Бөжектердіц 
боверияга
шалдыкканда жэне 
мускардиннің
жакын туысымен 
ауырганда мумияланган беткі бөлігін үпемі 
ақ, қызгылт, жасыл
(саныраукүлак түрлеріне байланысты) сапыраукұлак каптап кетеді. 
Мысал ретінде, 
Bacillus thuringiensis
Berl. споралы бактериямен 
ауырганда 
бөжек 
козгалыссыз 
сал 
болып 
калады 
жэне 
коректенбейді. 
Ал өлген жүлдызкұрттарыныц денесін түіелімен 
дақ каптайды, кейде герісі сұрланып, карайып кетеді. Вирусты
288

инфекциядағы тәрізді егер денесін басып көрсек, ауыз қуысынаи 
жоне анадь тесігінен жагымсыз иісті сүйықгык бөлінеді.
Вируспен
ауырғаи жұлдызқұрггардыц алғашқы екі кезецінде сау 
жүлдызкұрттардан айырмашылығы болмайды. Ал 3-ші кезеңіиде 
олар аз қозғалады, қоректенуін токтатады, өсімдіктердіц ұшына 
карай жылжиды. Ал өлген жұлдызқүртары сабакка, жапыракка 
кеуде аяқтары аркылы жабысып, ілініп тұрады. Сонымен катар 
бастары артқа карай шалкайыи ауыз қуысыиап сұйықтық бөлініп 
тұрады. Ауруыи белгісін анықтау үшін жұлдызкұрттардыц терісі 
тегіс мөлдір болғаидықтан олардыц ішкі гемолимфасы өзгеруіне 
байланысты байкауга болады. Мысалы, олардыц ішкі ортасының 
түсі акшыл-сарыдан кара-сүр немесе кара түске айналады, ал сырты 
түкті 
жұлдызкүр ітарда 
апык 
байкала 
бермейді. 
Ал 
өлген 
жұлдызкүрттарыныц терісі жүмсарып, бүлінгіш келеді, бірақ аккан 
сұйықтығыныц жагымсыз иісі болмайды.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: