Графика. Орфография. Орфоэпия

ог, уг дыбыстар тіркесіне бітетін  сөздерге қосымшалардың жалғануы. Қалыптасқан қағида бойынша  ог, уг

жүктеу 2,09 Mb. Pdf просмотр бет 63/152 Дата 13.09.2023 өлшемі 2,09 Mb. #43345 түрі Монография

ог, уг дыбыстар тіркесіне бітетін  сөздерге қосымшалардың жалғануы. Қалыптасқан қағида бойынша  ог, уг  дыбыстарына аяқталатын сөздер төл сөздерге қосымша жалғану  заңдылықтарымен бір ыңғайда қарастырылып, яғни соңғы буындағы  дауысты дыбыстың әуеніне қарай, буын үндестігіне сәйкес жазылып келген  болатын-ды:  педагог-тар, педагог-қа.  Бірақ осы тұста да жазу практикасында  бірде  педагогтар,  енді бірде  педагогтер  түрінде екі түрлі жазылып,  варианттылық байқалды. Негізгі ережелерде бұндай сөздерге қосымша жалғану жеке қағидамен  бөлініп берілді: «Соңғы дыбыстары  ог, уг   болып келген сөздер мен   рк, рг,  нк, нг, кс, кт, ск, лк, нкт, кль, брь, бль  сияқты дауыссыздар   тіркесіне  біткен сөздерге қосымшалар әрдайым жіңішке түрде жалғанады:  педагог- тер, педагог-тік, геолог-тер, геолог-ке, округ-тік, парк-тен, парк-ке,  парторг-тер, киоск-і-ге, факт-і-ге, полк-ге, пунк-тер, октябрь-ге, ансамбль- ге, бинокль-дер.  Негізгі ережелерде өзгертіліп берілген бұл қағида бірнеше заңдылыққа  негізделеді.  Ог, уг дыбыстары тіркесіне аяқталатын сөздердің ( геолог,  археолог, диалог, монолог, биолог, педагог, округ, аншпуг т.б.) соңғы  буындары қазақ тілінде  г дыбысының жіңішке дыбысталатындығына қарай  жіңішке айтылады. Және де  о дыбысы қазақ тілінде көп буынды сөздердің  соңғы буынында кездеспейді. Қазақ тілінің дыбыстық заңдылықтары үшін де  сөз соңының  г дыбысына аяқталуы – тосын жайт. Төл сөздерде ұяң  г  дыбысының жіңішкелік сипаты, сондықтан да тек  жіңішке дауысты дыбыстармен тіркесетіндігі ( көгал, гауһар деген сөздерден  басқа) орыс тілінен енген сөздердің дыбысталуына да әсерін тигізеді, яғни  соңында  жүктеу 2,09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз