Хазірет айша

Барша мұсылманның ардақты анасы 
−
 хазірет Айша
438
Жоғарыдағы деректерге қосымша ер балалардың 
өзі кері қайтарылған Ухуд күні оның да майданда 
болуы
790
, ғылыми мәселелердегі білгірлігі, жала жабу 
оқиғасында көрсеткен мінезі, фатима анамызбен 
арасындағы жас айырмашылығы
791
, һижрет пен одан 
кейін болған жағдайларды толық білуі, мәдинаға 
келгеннен кейін үйленуді әкесінің қолға алуы және 
мәхір белгілегеннен кейін жүзеге асуы
792
, келген 
аяттарда үйлену мәселесіне қатысты балиғатқа толу 
шартының қойылуы
793
, оның жасы мен үйленуіне 
қатысты риуаяттардың әртүрлі келуі және сол кездегі 
жасын айтқан кезде «алты немесе жеті» деуі
794
, ол 
заманда адамның туылған және өмірден өткен жыл-
дарына мән берілмегендігін де қосуға болады. Бірақ, 
нәтиже өзгермейді. Бұлардың барлығы айшаның 
пайғамбарлықтан бұрын дүниеге келгенін, он төрт 
немесе он бес жаста атастырылғанын және он жеті, 
790
Бұхари, Жихад 65
791
Бұхаританушы Ибн Хажар фатима анамыздың Қағбаға жөндеу 
жүргізілген жылы және пайғамбарымыздың отыз бес жасында 
дүниеге келгенін, айша анамыздан бес жас үлкен болғанын айтады. 
Бұл дерек дұрыс деп қабылданатын болса, айша анамыз уаһи келген 
алғашқы жылы дүниеге келген болуы керек. Бұл бойынша оның 
тоғыз жаста үйлену ықтималдығы толығымен жойылады. негізінде 
Ибн Хажар бұл сөзімен өзі түсіндірме жасаған Бұхари хадисін анық 
түрде бұзады.
792
Табарани, әл-мұғжамул кәбир 23-25, Ибн абдулбәрр, Истиғаб 
4\1937, Ибн сағд, Табақат, 8\63
793
ниса, 4\6
794
«Хижреттен бір жарым, екі немесе үш жыл бұрын», «алты немесе 
жеті жаста», «Хадишаның қайтыс болған жылы немесе өлгеніне 
үш жылдан кейін», «хижреттен жеті, сегіз айдан кейін, хижреттің 
алғашқы жылы» немесе «Бәдірден кейін» деген сияқты риуаяттар 
үшін қараңыз: Бұхари, мәнәқибул ансар 20, 44, мүслим, фадаи-
лус сахаба 74, айни, Умдәтул Қари 1\45, Ибн абдулбәрр, Истиғаб 
4\1881, нәдәуи, сиратус сәйидәти айша 406 49

Айша анамыздың некелескендегі жасы
439
он сегіз немесе он тоғыз жасында алла расулы-
мен (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) отау құрғанын 
көрсетеді.
Осы жерге дейін келтірген дәлелдеріміз 
«атастырылғанда 6 немесе 7, ал үйленген кезде 9 жаста» 
болғаны туралы риуаяттарды теріске шығаруымызды 
керек етпейді. себебі, бұл риуаяттарды «ол кезде оң-
солын танып қалған қыз едім», «пайғамбарлық кел-
генде алты-жеті жасар қыз едім» немесе «ол кездері ес 
біле бастаған едім» деген мағынада түсінуге болады. 
айша анамыздың дене бітімінің шағын болуы да осы 
болжамды қуаттай түседі. анамыз һижрет еткен-
де жол қиындығын көтере алмай ауырып қалған
795
, 
анасы мәдинада ем-дом жасап жазып алған
796
. Бәни 
мұсталық соғысынан қайтарда түйенің үстіне 
үйшікке кіргенде, салмағы білінбеген
797
. Бұл оның 
дене бітімінің шағын болғанын көрсетеді. 
Тақырыптың басында айтылғандай, айша 
анамыз егер тоғыз жасында үйленген болса да бұл 
ол қоғам үшін қалыпты әрі табиғи жағдай. алайда 
келтірген дәлелдеріміз 17, 18 немесе 19 жасын-
да «мүміндердің анасы» деген атқа ие болғанын 
аңғартады. 
795
Бұхари, мәнәқибул ансар 43, 44, мүслим, никах 69, Ибн мажә, 
никах 13
796
Бұхари, мәнәқибул ансар 44, мүслим, никах 69, Әбу Дәуіт, Әдәб 
55, Ибн мажә, никах 13, Дарими, никах 56, Табарани, әл-мұғжамул 
кәбир 23\25, Ибн абдилбер, Истиғаб 4\1938, Ибн сағд, Табақат 8\63
797
Бұхари, шәхадат 15, мәғази 34, Тәфсир (24) 6, мүслим, Тәуба 56, Тир-
мизи, Тәфсир (63) 4, Ибн сағд, Табақат 2\65, Ибн Хишам, сира 3\310 

441

жүктеу 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: