Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

157 
 6 КЕСТЕ 
БІР ЖАСҚА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫ ТАБИҒИ ТАМАҚТАНДЫРУДЫҢ 
ШАМАЛАП АЛЫНҒАН ЖОБАСЫ
ТАҒАМ АТТАРЫ 
ЖАСЫ, АЙЫ 
0-3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10-12 
Жеміс шырыны, мл 
- 
- 
5-30 
40-60 
60 
70 
80 
90-100 
Жеміс пюресі, г 
- 
- 
- 
40-60 
60 
70 
80 
90-100 
Сҥзбе, г 
- 
- 
- 
10-30 
40 
40 
40 
50 
Жҧмыртқаның уызы, дана 
- 
- 
- 
- 
1/4 
1/2 
1/2 
1/2 
Кҿкҿніс пюресі, г 
- 
- 
10-100 
150 
150 
170 
180 
200 
Сҥт ботқасы, г 
- 
- 
- 
50-100 
150 
150 
180 
200 
Ет пюресі, г 
- 
- 
- 
- 
- 
5-30 
50 
60-70 
Сҥт жҽне сҥт ҿнімдері 
- 
- 
- 
- 
- 
200 
200 
400-600 
Нан, г 
- 
- 
- 
- 
- 
5 
5 
10 
Кепкен нан, печенье 
- 
- 
- 
- 
3-5 
5 
5 
10-15 
Ҿсімдік майы 
- 
- 
- 
1-3 
3 
5 
5 
6 
Сары май, г 
- 
- 
- 
1-4 
4 
4 
5 
6 
Ет тағамдары рационға 8 айдан бастап, ет пюресі тҥрінде беріледі. 8-9 айдан бастап 
аптасына 1-2 рет ет орнына балық беруге болады. 
7,5-8 айлығынан бастап III қосымша тамақ бейімделмеген сҥт ҿнімдері (айран, сҥт, 
сҥзбе) жҧмыртқа, цитрустар жҽне оның шырындары, бидай жармасынан дайындаған 
ботқалар беріледі. 
Ҽрекеттерін дамыту мақсатында 10 айдан бастап шайнау, тістеу ҽрекеттерін дамыту 
ҥшін біліктік, IV қосымша тағам енгізіледі. Бҧған кепкен нан, печенье, жемістер, 
бҧқтырылған котлеттер жатады. Тамақ ассортиментінің кеңеюі емшек сҥтін ығыстырады, 
сондықтан да қосымша тамақ енгізу кезеңі, емшектен айыру кезеңінің басталуы болып 
есептеледі. 
Ана сҥтінің тҽуліктік кҿлемі 1 жасқа дейін 600 мл-ден кем болмауы тиіс. 
Қосымша тағам тағайындағанда келесі қағидаларды сақтау қажет: 
1.
Біртіндеп енгізу 
2.
Қосымша тамақты сау балаға, ауырып тҧрғаннан кейін 2-3 аптадан соң беру; 
3.
Қосымша тағамды енгізіп болғаннан кейін қасықпен беру; 
4.
Баланың жҥйке-жҥйесінің ерекшелігін ескеру; 
5.
Тағамдар механикалық қорғау, тамақ жҧтуға оңай ҧнтақталған, ҧсақталған 
болуы керек. 
Тамақтандыру жиілігі, тамақтың тиісті кҿлемін есептеу тҽсілі. 
Тамақтандыру еркін режимде болғаны дҧрыс, аралығы 1-4 сағат болуы мҥмкін, 
тамақтандыру жиілігі — тҽулігіне 7-10 рет, тамақ кҿлемін баланың ҿзі анықтайды, қанша 
емгісі келсе сонша емеді. 
Аралас жҽне жасанды тамақтандыруда жалпы қабылданған есептеу тҽсілі 
қолданылады. 
Баланың 10 кҥндік ҿмірінен бастап 1 жасқа дейін тамақ кҿлемін анықтаудың 2 тҽсілі 
ҧсынылады. 
1 тҽсіл: «Кҿлемдік» — тамақтың тҽуліктік кҿлемі баланың жасына, салмағына сай 
есептеледі. 2 аптадан 2 айға дейін дене салмағының 1/5 білігіне тең кҿлемде болады. 
2 ай — 4 ай — 1/6 бҿлігі 
4 ай — 6 ай — 1/7 бҿлігі 
6 ай — 9 ай — 1/8 бҿлігі 

158 
2 тҽсіл: «Калориялық» тҽсілде баланың жасы, салмағы жҽне тҽуліктік калорияға 
мҧқтаждығы ескеріледі. 
I тоқсанда — 120 ккал/кг, 
II тоқсанда — 115 ккал/кг, 
ІІІ тоқсанда — 110 ккал/кг, 
IV тоқсанда — 100кал/кг. 
Мысалы: 
балаға 3 ай, салмағы — 5800 г. 
Тҽуліктік калорияға мҧқтаждығы: 
120 ккал х 5,8 кг = 696 ккал
100 мл ана сҥтінде — 700 ккал 
Тҽуліктік сҥт мҿлшері: 
100 мл — 700 ккал 
X — 696 ккал 
Х =
100 x 696 = 991 мл 
700 
Негізгі кҿректік заттар мен энергияға мҧқтаждық. ДДҦ мҽліметі бойынша алғашқы 
аптада ҿсуді қамтамасыз ету ҥшін қажет белок деңгейі – 1,4 г/кг. Қосымша тағам 
енгізгенге дейін қауіпсіз деңгей – 1,85 г/кг. Қосымша тамақ енгізгеннен кейінгі аралас 
диетада 2 г/кг дене салмағына дейін кҿтеріледі. 
Аралас тамақтандыруда бейімделген сҥт қоспасын қолданғанда белокқа мҧқтаждық 
– 2-2,5 г/кг, ал бейімделмеген сҥт қоспасын қолданғанда – 4 айға дейін – 3 г/кг, кейінгі 
айларда 1 жасқа дейін 2,5-3 г/кг болып есептеледі. 
Жасанды, бейімделген қоспамен тамақтандырғанда – 2-2,5 г/кг, ал бейімделмеген 
қоспамен тамақтандырғанда – 3-3,5 г/кг. 
Майға мҧқтаждық тамақтандырудың барлық тҥрлерінде 3 айға дейін – 6,5 г/кг, 3-6 
айда – 6 г/кг, 6 айдан бастап – 5,5 г/кг. 
Кҿмірсуларға мҧқтаждық тамақтандырудың барлық тҥрлерінде де 1 жасқа дейін 13 
г/кг. 
7 КЕСТЕ 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: