Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

168 
нҽрестелердің дамуының барлық параметрлерінің сҽйкестігін, оның барлық жҥйелері мен 
ағзаларының клиникалық жай-кҥйін бағалау ҥшін бірінші кезекте 
нәрестенің 
гестациялық жасын
білу керек. 
ДДҦ 1974 жылдан бастап ҿмір сҥруге қабілеті бар деп, жҥктіліктің мерзімі 22 
аптадан кем болмаған жағдайда, туылған уақытындағы салмағы 500 граммнан жоғары 
балаларды есептеуді ҧсынған болатынды. Алдында айтылғандай бҧл ҧсыныс 2008 жылдан 
бастап елімізде толықтай енгізілді. 
Қазіргі кезде шала туылудың дҽрежесін жҥктіліктің мерзіміне (гестациялық жасына) 
сҽйкес анықтау қолданылады: 
1 дҽрежесі – 35 – 37 апта 
2 дҽрежесі – 32 – 34 апта 
3 дҽрежесі – 29 – 31 апта 
4 дҽрежесі – 29 аптаға дейін. 
Шала туылудың себептері алуан тҥрлі. Мезгілінен бҧрын туу кҿбінесе жҥктіліктің 
35–37 апталары арасында, ал сирек жҥктіліктің 29–35 апталарының арасында болады. 
Шала балалар кҿбінесе қыста жҽне кҿктемде, ал жаз айларында сирек туылады. 
Барлық уақытта шала туылған нҽрестеге баға бергенде, оның морфофункционалдық 
статусы мен гестациялық жас арасындағы сҽйкестікті анықтау керек. Қандай да бір 
ҿзгерістер тек шала туылған нҽрестеге тҽн, ал қайсыбірлері ҽр тҥрлі патологиялық 
жағдайлардың кҿрінісі болуы ықтимал. 
Нҽрестенің 
жалпы 
жағдайы 
кҿпшілік 
мақҧлдаған 
шкала 
бойынша 
қанағаттанарлықтан ҿте ауыр жағдайға дейін бағаланады. Ауырлықтың негізгі 
сипатбелгілер болып ең бірінші кезекте патологиялық жағдайлардың айқындылығы 
(инфекциялық токсикоз, орталық ненрв жҥйесі (ОНЖ) зақымдалуы, тыныс бҧзылыстары) 
болып табылады. Тіпті «таза» тҥрдегі шалалықтың ҿзі де, салмағы 1 кг тҿмен болып 
туылған жағдайда да олардың жағдайының ауырлығының синонимі болмайды. 
Шала туылған нҽрестелерге баға бергенде олардың жетілгендігіне баға берілуі шарт. 
Ескеретін жайт, жаңа туған нҽрестенің жетілуі дегенде, олардың гестациялық жасына 
ОНЖ морфологиялық жҽне функционалдық сҽйкес болуын айтамыз. 
Жетілудің эталоны болып дені сау жаңа туылған нҽресте (ЖТН) болып табылады. 
Онымен салыстырғанда барлық ШТН жетілмеген болып есептеледі. Бірақ ШТН ҽр 
гестациялық жасына сҽйкес жетілу дҽрежелері бар. 
Барлық айы-кҥні жетіліп туылғандардың жҽне шала туылған ЖТН салмағының жҽне 
гестациялық жасының арақатысына қарай (ГЖҤ); 
- гестациялық жасына сҽйкес (ГЖС); 
- гестациялық жасынан кіші (ГЖК). 
Бҧл топтарда тек жеке ҿздеріне ғана тҽн патология кездеседі. Оларды туылғаннан 
кейін осындай топтарға бҿлу, оларда қандай ауыртпашылықтар болатынын болжауға 
мҥмкіншілік береді. Бҧл практикалық медицинада ҿте маңызды нҽрсе, ҿйткені ол аурулар 
бҧл ЖТН-де бір-біріне ҿте ҧқсас болып келеді. Егер осы жағдайды ескермесек, біздер 
бҧлардағы ауруларды анықтауда жҽне емдеуде қателіктер жіберуіміз мҥмкін. Мысалы, 
гестациялық жасынан кіші (ГЖК) нҽрестелерде кездесетін қозу жҽне (немесе) қҧрысу 
синдромын тек қана гипоксияның салдарынан болады деп тҧжырым жасасақ, бірақ 
гестациялық жасынан кіші (ГЖК) ЖТН-де жиі кездесетін жҽне осындай синдромдар 
пайда болғанда, алдын алу ҥшін шҧғыл шаралар қолдануды керек ететін, зат алмасудың 
ҿзгерістерінен (гипогликемия, гипокальциемия) туындайтын ОНЖ бҧзылыстары 
ескерілмей қалуы ықтимал. 
Шала туылған нҽрестелердің тірі қалуы, олардың туылған уақыттағы гестациялық 
жасына жҽне салмағына тығыз байланысты болады. Салмағы 1500 г жҽне оданда тҿмен 
балалар (гестациялық жасы 30–31 апта) барлық тірі туылған ЖТН тек қана 1%-ын 
қҧрайды, сонымен қатар барлық неонатальды кезеңіндегі ҿлім кҿрсеткішінің 70%-ын (туа 

169 
пайда болған ақауларды қоспағанда) осы 1500 г жҽне одан да тҿмен салмақтағы ЖТН 
қҧрастырады. 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: