129
Жоғарғы несепағарлық нҥкте кіндіктен жҥргізілген сызықтың іштің тіке бҧлшық
етінің сыртқы қырымен қиылысқан жерінде орналасады. Тҿменгі несепағарлык нҥкте
биспинальдық сызықтың іштің тіке бҧлшық етінің сыртқы
қырымен қиылысқан жерінде
орналасады.
ЛАБОРАТОРИТЯЛЫҚ ЖӘНЕ АСПАПТЫҚ ТЕКСЕРУ
Сау баланың жуық арада жиналған кіші дҽретінің тҥсі ақшыл сары, мҿлдір болып,
ҧшпалы май қышқылдарына байланысты ҽлсіз ғана қышқыл иісті болады. Бала ҿсімдіктер
жеген болса, реакциясы сілтілі болады. Несептің жалпы зертеуінде меншікті салмағы
ауытқымалы болады. Ол қаншалыкты су ішкеніне байланысты. Қалыпты физиологиялық
жағдайда 1005-1029-ға тең. Несеп тҧнбасын микроскопия жасағанда, бір кҿру аймағында
бірлі-жарым лейкоциттер (5-6-дан болмауы керек), бір ғана эритроцит кҿруге болады.
Белок болмайды немесе 0,033% дейін ғана болуы керек. Патологиялық жағдайларда тҥрлі
ҿзгерістер байқалады.
Несептің тҥрінің ҿзгеруі – несептің тҥсі қан араласқанда еттің жуынды суы сияқты
қоңыр-қызыл болып (гематурия, макрогематурия), ірің араласқанда (пиурия) лайланып
жҽне тҧздар кҿп мҿлшерде байқалғанда, ҿзгереді. Қоңыр-қара тҥсті,
несеп гемоглобину-
рияда (гемолитикалық анемия, тобы сҽйкес келмеген қан қҧйғанда, бертолетті тҧздармен
уланғанда жҽне т. б.) кездеседі. Алкаптанурияда несеп қарайып кетеді. Несептің тҥсі,
сонымен қатар, ҽртҥрлі дҽрі-дҽрмектерге (амидопириннен соң – қызыл, сантониннен соң –
сары жҽне т. б.) жҽне тамақтың тҥріне де байланысты (қызылша жҽне т. б.) ҿзгереді.
Иісі. Несептің иісі кейбір патологияларда маңызды мҽлімет беруі мҥмкін.
Мысалы:
фенолкетонурияда (фенилаланин алмасуы бҧзылғанда) несептің иісі – «тышқанның иісі»
сияқты болады. Несептен жаңа піскен нанның немесе ашытқының, ҥйеңкі шырынының
иісі шығуы мҥмкін (лейциноз).
Меншікті салмағы зҽрде глюкоза, белок байқалғанда арытады. Бҥйректің
концентрациялық функциясын Зимницкий сынамасы бойынша анықтайды: науқастың
тҽуліктік зҽрін ҽр 3 сағат сайын, 8 бҿлік етіп жинап, ҽр бҿліктің меншікті салмағын жҽне
мҿлшерін ҿлшейді. Бір жасқа дейінгі балаларда меншікті салмағы 1005-1016, ерте жастағы
балаларда 1010-1026, ересек балаларда 1011-1028 деңгейінде болу керек.
Гипостенурия – зҽрдің меншікті салмағының тҿмендеуі (1002-1005) – суды кҿп
мҿлшерде
ішкенде,
ісік
тарағанда,
қантсыз
диабетте,
созылмалы
бҥйрек
жарамсыздығында байқалады.
Гиперстенурияда несептің меншікті салмағы 1020-1030-дан жоғары болады.
Сҧйықты аз ішкенде, қоршаған ортаның қызуы жоғарлағанда, дант диабетінде, яғни
несепте қант, белок, тҧздар кҿбейгенде, байқалады.
Несептің реакциясы сілтілі немесе қышқыл болады. Ол тамақтың,
аурулардың
тҥрлеріне байланысты.
Протеинурия – несепте белоктың шамадан тыс (0,033 промильден артық) болуы.
Протеинурияны 2 тҥрге бҿледі: бҥйрек жҽне бҥйректен тыс протеинурия. Бҥйрек
протеинуриясы жалған жҽне шын болады.
Шын бҥйрек протеинуриясы бҥйрек шумақтарының базальды мембраналары
зақымдалынып, несепке белоктың ірі молекулаларын ҿткізе бастағанда (нефроз,
нефросклероз)
немесе
ҿзекшелерде
шумақтардан
ҿткен
кішкентай
белок
молекулаларының кейін сіңірілуі (реабсорбциясы) бҧзылғанда байқалады.
Жалған бҥйрек протеинуриясы – организмдегі ауырған жердің негізінен бҥйректе
лейкоцит немесе эритроциттер тҥсіп, олар ыдырап, белоктар пайда болған жағдайда
кездеседі.
Лейкоцитурия (пиурия) ҽдетте, бір кҿру аймағында 5-6
лейкоцит болады, одан
кҿбейсе – пиурия болып есептелінеді. Пиурия, зҽр жҥйесі қабыну ауруларына
130
шалдыққанда, байқалады. Жасырын пиурияны табу ҥшін арнайы сынамалар
қолданылады.
Нечипоренко сынамасы. Ертеңгісін аш қарынға алынған ортанғы жаңа бҿлігінде 1 мл
несептің қан тҥйіршектерінің саны қалыпты жағдайда лейкоциттер 2 мыңға дейін,
эритроциттер 1 мыңға дейін болады.
Аддис-Каковскийдің сынамасы – тҽуліктік несептегі қан тҥйіршіктерінің саны.
Лейкоциттер 2 млн-ға дейін, эритроциттер 1 млн-ға, гиалинді цилиндрлер 20 000-ға дейін
болады. Тҽуліктік несепте белок 50-60 мг-нан 100 мг дейін анықталады.
Бір кҿру аймағында 10-30 немесе тҽуліктік несепте 2-10
млн лейкоциттің болуы
шамалы лейкоцитурия ретінде анықталса, кҿру аймағында 30-50 немесе тҽулігінде 10-40
млн лейкоцит шығарылуы орташа лейкоцитурия, ал кҿру аймағында 100-ден тҽулігіне 40
млн-нан артық болғанда – айқын лейкоцитурия деп есептелінеді. Сонымен қатар,
лейкоциттердің тҥрін анықтаудың да (уроцитограмма) маңызы зор болып келеді: нейтро-
фильды, мононуклеарлы, аралас. Бҧл зақымдалу сипаттамасын ажыратуға кҿмектеседі.
Дені сау балалардың тҽуліктік несебінде белок мҿлшері орта есеппен 78,57±10,5мг
болады.
Қанның (эритроциттердің) зҽрде пайда болуы – гематурия деп аталады.
Макрогематурияда қанды микроскопсыз кҿруге болады. Микрогематурияда эритроциттер
микроскоп арқылы анықталады. Қыз балаларда 1 кҿру аймағында ҽдетте 1-2 эритроцит
қалыпты жағдайда болуы мҥмкін.
Цилиндрлер нефронның дистальды бҿлігінен шайылып
пайда болған цилиндрлі
денелер. Матрикс бойынша цилиндрлер тҿмендегідей болып жіктеледі:
Гиалинді (ақ) – цилиндр тҽрізді клеткалар айқын протеинурияда кҿп мҿлшерде
кездеседі. Кейде, организмге кҥш тҥскенде байқалады. Олар белоктар тҧнғанда пайда
болады, аса диагностикалық маңызы жоқ.
Дҽн тҽріздес цилиндрлер – контурлары айқын, бҥйрек эпителийінің ыдыраған
клеткаларынан пайда болады жҽне ҿзекшелердегі
физиологиялық, химиялық жағдайлар
ҿзгеріп, белоктар ҧйығында пайда болады.
Балауыз тҽрізді цилиндрлер – ҿзекшелерде гиалинді цилиндрлер тоқтап біріккенде,
амилоидозда, кейде ҽдеттегідей жағдайда кездеседі.
Май тҽріздес цилиндрлер – нефрозды синдромда,
тубулярлы эпителий
дегенерациясында кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: 
