Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

Созып сынаудың көбірек тараған түрлерінің бірі "Бразилия" әдісі. Бұл әдіс 
жанама әдіс болып саналады. Себебі цилиндр тәрізді үлгі цилиндрдің қарама-
қарсы жасаушыларына біркелкі орналасқан күшпен әсер етіліп жаншылады (4 
сурет). 
4 - сурет. Цилиндр тәрізді үлгіні жаншу әдісімен созуға сынау 
Созуға беріктіктің шегі Герц формуласы арқылы табылады. 
d
Pe
c


2

мұнда
P
е
- үлгінің ұзындығының бір бөлігіне келетін күш. 
Үлгінің бойында плита мен үлгі арасындағы үйкеліс күштен туатын қысу 
кернеулерінің пайда болуы ескерілмеген. 
Плита деформацияланбайды деп санасақ 
0
)]
(
[
1




x
z
y
y
E





. 
Бұдан

у



z


x

. 
Егер z = x = 0, онда 

х
= 

с
. 
Цилиндр тәрізді үлгіде күрделі кернелген жағдай жасалғандығын ескерсек
)
2
1
)(
1
(
2







d
P
l
c
. 
Бірақ тау жыныстары үшін Пуассон коэффициентінің тек жуық мәні ғана 
табылады. 
Пуассон коэффициентінің (

) барлық өзгеретін диапазонына 
)
2
1
)(
1
(
2





дің мәні 0.64 тен 1.91-ге дейін ғана болады. Сонда 20% тен аспайтын қатемен 
жыныстың созу беріктігін мына формула мен табуға болады: 
d
Pe
c


. 

Тәжірибе жүргізген уақытта үлгінің ұзындығы оның диаметрінен үлкен 
болуы керек (
l
> d). 
Жыныстың созуға беріктігін табудың бұл әдісін тау жыныстары 
механикасының халықаралық бюросы ұсынған. 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: