Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

6-сурет. Тау жыныстарының қиюға беріктігін жылжытып сынау арқылы анықтаудың 
схемасы:
1 – матрица; 2 – қаптама; 3 – сына; 4 – плита; 5 – роликтер; 6 – жыныс үлгісі
Сыналатын үлгілер цилиндр тәрізді, диаметрі 42

0.1мм, биіктігі 42

2.5мм. 
Дүмдерінің параллельдігі, дөңестігі және олардың цилиндрдің жасаушысына 
перпендикулярлығы үшін жіберілетін қате 0.05мм. Матрицалардың көлбеу 
бұрыштары 30, 45, 60

, сыналардың бұрышы 5

, ал бұл әрбір 5

сайын қиюдың 
көлбеу бұрышын 25-тен 65

дейін өзгертуге мүмкіндік береді. Сынақтан кейін қию 
жазықтығындағы нормаль кернеулерді мына формуламен есептейді: 


sin
F
P

,
мұнда
Р- үлгіні қию кезіндегі ең көп күш; 
F- қию ауданы; 

- қию жазықтығының күштің әсер ету сызығына көлбеу бұрышы. 
Берілген нормаль кернеуге сәйкес қиюға қарсылық 


cos
F
P

. 
Сынақ көлбеу бұрышының ең кемінде екі мәнінде жүргізіледі (30 және 
50).Сонан соң экстрополяция арқылы нормаль кернеу 

=0 болғандағы 
механикалық қасиеттің көрсеткіші ретінде қабылданатын қиюға қарсылықтың 

-
мәнін анықтайды (7-сурет). 

7-сурет. 

= 0 сәйкес болғандағы қиюға қарсылықты анықтау графигі 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: