Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»


Сынақтың нәтижелерін өңдеп тау жыныстарының осының алдындағыдай  беріктік және серпінділік көрсеткіштерін табуға болады



жүктеу 8,17 Mb.
Pdf просмотр
бет33/168
Дата08.12.2022
өлшемі8,17 Mb.
#40519
түріОқулық
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   168
Бурение

 
Сынақтың нәтижелерін өңдеп тау жыныстарының осының алдындағыдай 
беріктік және серпінділік көрсеткіштерін табуға болады. 
 
 
9-сурет. Бокердің схемасымен сынау 


Үшінші схемамен (10-сурет) іші қуыс цилиндрлер сыналады. Мұның екі 
варианты болуы мүмкін. Бұл схема жан-жақты әсер ететін қысымдардың әр-түрлі 
болуын (

1


2


3

және іші қуыс үлгінің қабырғасының қалыңдығын әр түрлі 
кернелген жағдаймен қамтамасыз ете алады. 
10-сурет. Қуыс цилиндрлерді сынау схемасы 
Барлық үш бас қысушы кернеулер тең болғанда (
3
2
1





), (біркелкі жан-
жақты қысу), жанама кернеулер нольге тең болады. 3 және 4-беріктіктің 
теорияларынан орта қысым (
3
2
1
0







) қаншалықты үлкен болғанымен тау
жыныстарында ешқандай қалдық деформация не олардың талқандалуы болмау 
керек екенін білеміз. 
Олар Гук заңына сәйкес тек қана серпінді деформациялануы керек. 
K
v
0




Бұл тұжырымдар тек қана тығыз, біркелкі тау жыныстарын сынаған 
уақыттарда орындалады. 
Кеуекті тау жыныстары тек қана қалдық деформация беріп қоймай, олар 
талқандалынады. Өйткені ондай жыныстар қаңқасының кернелген жағдайы жан-
жақты біркелкі қысылғаннан өзгеше болады. 
Біркелкі жан-жақты қысу сынақтары тау жыныстарының қысылғыштығын 
тексеру үшін жүргізіледі. 
Тау жыныстарының қысылғыштығы көлемдік қысу коэффициенті 

және 
қысу кезіндегі көлемдік деформацияның модулімен сипатталады. Көлемдік қысу 
коэффициенті 
деп, қысымның 10
-3
Н/м
2
-ге үлкеюіне сәйкес көлемнің 
салыстырмалы кішіреюін айтады
;
1
0
dP
dV
V



мұнда
V
0
-қалыпты қысым мен температурадағы алғашқы көлем. 
Егер деформация кезінде Гук заңы орындалса, онда 


P
V
V
dP
dV


0

Мұны жоғарыдағы теңдікке қойып мынаны аламыз: 
P
P
V
V
V
v





0
0

ал P = 

0
болғандықтан
K
1



Былайша айтқанда, көлемдік қысудың коэффициенті көлемдік қысудың 
модуліне кері шама. 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   168




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау