Жеке тулганың қүндылық багдары
тұлғаның адамгершілік са-
насында, мінез-құлық пен іс-эрекеттерінде, арман-мұраттары, жақсы-
лык, эділеттілік, бакыт, өнегелік ұстанымындарында көріиіс береді.
Құндылык бағыттар адам мінез-құлқының ең маңы чды қозғау-
шы күші болып табылады, оның іс-эрекетінің себеп-салдарын анық-
тайды. Адамның кұндылық бағыттары мен мотиві арасындағы байла-
нысын адамның қажеттігін қанагаттандыруға, яғни қажетті обьектіні
табуға ұмтылысы аркылы түсіндіруге болады. Құндылык бағыттары
субьектінің іс-әрекетінің мотивін анык-тайтын болғандықган, олар сол
іс-эрекетті тандау мен оның жүзеге асу барысына да әсер етеді. Осы-
лайша құндылық бағыттары адамнын кажетгіліктері мен қоршаған ор-
таны байланыстырушы буын болып табылады. Құндылық - теориялық
таным ретінде субьектінің бойында құндылык сана мен жалпы әлеу-
меттік мэдени факторлар эсерінен калыптаскан, мақсат - мүддеден,
ұнатудан, нұсқаулардан тұратын қатынас. Сананың кұндылык багытта-
ры, ягни логикалық-әдіснамапық өлшемдері негізіндегі көзқарас, дә-
лелді білімді ұйымдастырудың формалары мен тәсілдері тандалынып
алынады. Санадагы кұндылык - обьективті шынайы заттык білім, шы-
найы, дұрыс акпараттың арқасында қоғам алдында маңыздылык пен
құндылыққа ие болады.
Жеке тұлғаның құндылық бағыттары адамгершілік сананың оте
тиянақты жэне терең көрінісі. Ол жекелеген іс-кылықтар мен себеп-
сапдарында ғана емес, мінез-құлық пен іс-эрекеттің бүкіл барысында
кврініп, сананың жалпы бағыттылыгында, жеке тұлғаның бастапқы
өнегелік ұстанымын іске асырады. Құндылық бағыттар тәрбиелік ық-
палдардан тұратындыкган жеке тұпғаның интегралды көрсеткіші
болады.
3.3.
«Мғңгтік ел» идеясының устанымдары.
«Мэңгілік Ел»
жаппыұлттық идеясының үздіксіз білім беру жүйесінде іске асуына
байланысты атқарылып отырған шарапар тарихымыздың өткені, бүгі-
ні, болашағын сабақтастыра отырып жүргізу мәселесі басты бағыт
болып табылады. «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясының даму мен қалып-
тасуына тоқталатын болсақ сақ, гұн, түркі елінің батырлары Құлтегін,
Тоныкөк батырлардың ерен ерліктерінен бастау алатынын, Түркі қаға-
158
наты тұсындағы түркі жұртының кайталанбас даналығы мен көреген-
дігінен накты көре білуғе болады.
Қоғамның алдында тұрған негізгі мұрат бабаларымыз арман-
даған мэңгілік ел идеясын дамыта отырып іске асыру. «Мэңгілік ел»
идеясының негізгі көрсеткіші еліміздің тэуелсіздігі мен бірлігін сакгтау,
бабаларымыз аманаттаған ұлы даланы ұрпагына аманатгау, сол ұлы
даланы мекен етіп отырған халыкты бәсекеге кабілетті, элемдік тех-
никалык прогресс кошіне ілесе алатын, рухы биік зиялы ұрпакты қа-
лыптастыру болып табылады. Идеяны іске асыруда отбасында бастау
апған тэрбиелік құндылықтар үздіксіз білім беру жүйесінде табысты
нэтижеге жетуі керек. Ұлттық көзқарасты қалыптастыратын тарихтан
басқа, рухани көркем туындылар ұлттық мүддені алдыңғы қатарға
шығарып, ұлттық танымға қызмет етуі тиіс.
3.4
Тулганың интеллектуалды даму деңгейі - оның дүние-
танымының қалыптасу көрсеткіші.
XXI ғасырда орнықгы дамуды
жалғастыру, 2050 жылға қарай мықты мемлекеттің, дамыған экономи-
канын жэне жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі коғам, бэсекеге
қабілетті интеллектуалды ұлтты құруды көздейді.
«Интеллектуапды ұлт-2020» мемлекеттік бағдарламасы интел-
лектуалды ұлтты калыптастырудың индикаторы болып табылатын
ұлттық экономикамыздың дамыту, халықтың әл ауқаты, медицинамен
жэне түрғын үймен, жұмыспен қамтамасыз етілуі, білімге колжетер-
лігі т.б. жобада нақты ашып көрсетіп беріп отыр.
Бүгінгі студент жастар мен болашак маманның алдына қоғам-
ның демократияландыру мен ырықтандырудың орнықты процесін,
түрлі элеуметгік, этностык жэне діни топтардың келідімі мен татулы-
ғын, коғамдық тұрактылық пен келісімді қамтамасыз етуге бағыттай-
тын жэне қоғамда рухани-адамгершілік құндылыктарды қалыптасты-
руға бағытталған іс-шараларды үйымдастыруға нақты тапсырмаларды
үсынады.
«Интеллектуалды үлт-2020» атты үлттық жобаның басты идея-
сы - Қазақстандағы халықтарға жаңа үлгідегі тәрбие беру ісімен,
Қазакстанды бэсекеге кабілетті адам капиталы жоғары деңгейдегі елге
айналдыру багытымен байланысты. Осыған орай адамның интеллек-
туалды әлеуетін дамытудың қажеттілігі мен адами капиталының қүн-
дылығы өркениетгі коғамның базалық кұрамы ретінде өзектендірілуде.
Мэселенің маңыздылығы Н.А.Назарбаевтың «Бізге ұлттық интеллекті-
нің діңін құру кажет, бізге халықаралық деңгейде бэсекеге түсе алатын
эрудициялы адамдар керек», - деп атап көрсеткен тұжырымдарымен
тікелей байланысты.
Адами капитап үгымы XX гасырдын 60 жылдарында пайда
болған экономикалык категория. Адами капиталдын сапасы өндірісте
болсын, елдің дамуында болсын шешуші фактор болып табылады. Әр
елдің экономикалық түрғыдан дамуы оның жер асты байлықтарымен,
159
пайдалы қазбаларымен, экологиялык корларымен, материалдық кұн-
дылықтарымен емес, керісінше адамдардың білім мен іскерліктері
сапасына байланысты бағалануда.
Достарыңызбен бөлісу: |
