Та рих ка би не тін де гі жұ мыс ты ұйым дас ты ру

170
ка лық құ рал дар ды пай да лан ған да ги гиена лық тәр тіп ті, тех ни ка 
қа уіп сіз ді гін сақ тау қа жет. Кі тап ха на – ка би нет жұ мы сы ның бас-
ты бө лі мі. Оның кі тап қо ры мы на дай бө лім дер ден тұ руы тиіс:
1) мем ле кет тік құ жат тар,та ри хи құ жат тар, хрес то ма тиялар;
2) ғы лы ми-көп ші лік, та ри хи-көр кем әде биет тер (ал ды мен, 
сы нып тан тыс);
3) сіл те ме-көр сет кіш әде биет тер (Қа зақ стан жө нін де гі цифр-
лар, т.б.);
4) тарихи және пе да го ги ка лық жур нал дар, пе да го ги ка лық- 
әдіс те ме лік жур нал дар, рес пуб ли ка лық ор та лық га зет тер, 
пап ка лар (та қы рып тық);
5) оқу лық тар мен оқу құ рал да ры;
6) мұ ға лім дер үшін әдіс те ме лік құ рал дар.
Ка би нет те жер ге лік ті га зет тер дің ті зім де ме сі бо луы ке рек. 
Сон дай-ақ «Та рих жа ңа лық та ры», «Ар хе оло гия жа ңа лық та ры» 
де ген та қы рып тық ма те ри ал да ры бо луы ке рек. Оқу жә не әдіс те-
ме лік әде биет тер бө лі мін де та рих пә ні нің оқу лық та ры мен оқу 
құ рал да ры, оқу ға ар нал ған кі тап тар жә не әдіс те ме лік әде биет-
тер бо луы мұ ға лім нің са бақ қа да йын далуын же ңіл де те ді. Ка би-
нет кі тап ха на сын да мұ ға лім сы нып тан тыс жұ мыс жүр гі зе ала ды. 
Та рих ка би не тін де гі жұ мысты ойда ғы дай та быс ты жүр гі зу үшін 
мек теп кі тап ха на сы мен бай ла ныс үне мі жүр гі зі ліп оты руы ке-
рек. Ка би нет те гі тех ни ка лық құ рал дар ды тө мен де көр се тіл ген-
дей етіп топ қа бө ліп ор на лас тыр ған дұ рыс:
1) диа фильм дер, оқу филь мде рі; 
2) оқу ки но сы, оқу те ле ви де ние; 
3) ды быс жа за тын құ рал дар; 
4) элект рон ды оқу лық тар (егер бол са). 
Ка би нет те сы нып тан тыс жұ мыс ты жақ сы жүр гі зу ге бо ла ды, 
ол үшін та рих пә ні нің мұ ға лімі оқу шы мен ақыл да са оты рып, 
олар дың та қы ры бын, ұйым дас ты ру, өт кі зу жол да рын (бұ ған де-
йін гі та раулар да айт ыл ған дай) бел гі лей ді. Ка би нет те жи нал ған 
оқу құ рал да ры қан ша лық ты көп бол са, сабақты са па лы өт кі зу ге 
пай да сы тиеді. Бі рақ олар ды қай са бақ та, са бақ тың қай ке зе ңін-
де, қа лай жә не қан ша уа қыт пай да ла ну ке рек еке нін ал дын ала 
ой лас тыр ған дұ рыс. Мә се лен, бір са бақ та сы нып тақ та сы мен та-

171
ри хи кар та дан бас қа ор та есеп пен 3-4 көр не кі құ рал пай да ла ну ға 
бо ла ды. Ал тех ни ка лық құ рал дар ды са бақ үс тін де ұзақ пай да ла-
ну ға бол майтынын мұ ға лім дер жақ сы бі ле ді. Ке ңес тік ке зен де 
бар лық мек теп тер де дер лік ка би нет тік жүйе ең гі зіл ді. Бі рақ Қа-
зақ стан та ри хы нан ар найы ка би нет бол ған жоқ. Ор та мек теп тер-
дің бә рін де та рих са бағы та рих ка би не тін де өт кі зіле ді. Қа зір де 
та рих са бағы ка би нет те өте ді. Та рих ка би нет ін де құ рал дар ды 
пай да лан ған да олар дың қа зір гі та лап тар ға қан ша лық ты сай ке-
ле ті нін ес кер ту ке рек. Осы ған қа ра мас тан та рих ка би нет ін жаб-
дық тау жө нін де жақ сы нә ти же ге жет кен мек теп тер бар. Та рих 
ка би не тін де гі құ рал дар оқу шы лар дың өз ді гін ше жұ мыс іс те уіне, 
олар дың бел сен ді лі гін арт ты ру ға кө мек те се ді. Мә се лен, хрес то-
ма тиямен, Конс ти тут ция мен жұ мыс іс теу, «Бі лім ту ра лы» заң мен 
та ны су, көр нек і құ рал дар да йын дау, т.б. Мұ ға лім жа ңа са бақ ты 
тү сін ді ріп, көр кем әде биет тен үзін ді оқып бе ре ді, оны мен оқу-
шы лар ға өз ді гін ше жұ мыс іс теуге бо ла ды; са бақ ты тү сін ді ріп, 
бояулы су рет ті немесе гра фи ка лық көр не кі құ рал дар ды пай да-
ла на ды; са бақ ты ауыз ша баян дап, диа фильм дер ден үзін ді тү сі ре-
ді не ме се тақ та ға хро но ло гия лық, синх рон дық кес те лер үл гі сін 
сы за ды. Та рих ка би не ті са бақ тан тыс жұ мыс жүр гі зу ге өте қо-
лай лы. Та рих үйір ме сі нің оты ры сы, мек теп те гі түр лі та ри хи кеш-
тер ге бай ла ныс ты дә ріс, экс кур сия лық жо рық тар дың нә ти же сін 
қо ры тын ды лау ке ңе сі жә не т.б. мә жі ліс тер осын да өте ді. Та рих 
ка би не ті жаб дық та луы ның та ғы бір бө лі гі – көр не кі құ рал да ры. 
Олар дың көп ші лі гін қа зір гі ке зең де пән мұ ға лі мі бағ дар ла ма ға 
сәй кес жа сай ды. Олар: кар та лар, су рет тер, кес те лер, мә де ниет та-
ри хы бо йын ша аль бом дар, апп ле ка циялар жә не т.б. ма те ри ал дар. 
Көр не кі құ рал да ры: пла кат тар, үл гі лер, кес те лер, апп ли ка циялар, 
кар та схе ма лар ды даяр лауға мұ ға лім оқу шы лар ды үне мі қа тыс-
ты ру ке рек. Оқу шы лар мұ ға лім нің бас шы лы ғы мен же ке ле ген 
ар хи тек ту ра лық құ рал дар дың үл гі сін, та ри хи оқи ға лар ды, су рет-
тер ді, де кора ция лар ды жа сай ды. Оқу шы лар дың бұл жұ мы сы ның 
үл кен бі лім және тәр бие лік ма ңы зы үлкен. Оқу шы лар өз де рі нің 
нақ ты іс кер лік те рі мен та ри хи, тех ни ка лық бі лі мін іс жү зін де 
пай да ла ну ға мүм кін дік ала ды. Ау дио, ви део кө ру құ рал да рын 
пай да ла на тын са бақ тар да те ле ви зор эк ра ны, маг ни то фон не ме се 

172
қон дыр ғы ға на емес, оқу шы да бел сен ді жұ мыс жа са ға ны ма ңыз-
ды. Ол үшін тарих сабағында тех ни ка лық құралдарды қолдану
барысында мұ ға лім нің өзі бел сен ді түрде сөй леп, тү сін ді ріп, сұ-
рақ бе ріп тұ руы ке рек.
Аудио құ рал дар көп те ген ди дак ти ка лық қыз мет ті ат қа ра ды:
а) жа ңа ма те ри ал кө зі;
ә) қайталау, қо ры тын ды лау құ ра лы;
б) бі лім ді жүйе леу;
в) өз бе тін ше жұ мыс ты ұйым дас ты ру құ ра лы.
Техникалық көрнекі құралдардың ди дак ти ка лық қыз ме ті оны 
са бақ та қолдану мен жұ мыс іс теудің әдіс-тә сіл де рін анық тап 
бе ре ді. Жа ңа са бақ өтуде ау дио, ви део ма те ри ал дар ды пай да ла-
ну мұ ға лім нің әң гі ме сі нің ара сын да кі ріс ті рі ліп оты руы ке рек. 
Сонда оқу шы лар дың та ным дық бел сен ді лі гі арт ып, пән ге деген 
қы зы ғу шы лы ғы пай да бо ла ды әрі не ғұр лым ың ғай лы оқу ат мос-
фе ра сы қа лып та са ды. 
Та рих ка би не ті мек теп те гі тәр бие жұ мы сы ның ба за сы бо-
лып та бы ла ды. Оның мін дет те рі: соң ғы саяси, эко но ми ка лық, 
ха лықара лық жа ңа лық тар ды, көр ме лер мен экс по зи циялар ды 
ұйым дас ты ру ар қы лы жүйелі түр де на си хат тап оты ру. Ка би нет те 
жи нақ тал ған оқу құ рал да ры не ғұр лым көп бол са, күн де лік ті са-
бақ ты қол да ну да пән ді са па лы өт кі зу ге пай да сы зор. Бі рақ олар-
ды пай да ла ну да қай са бақ та қа лай жә не қан ша уа қыт пай да ла ну 
ке рек еке нін ал дын ала ой лас тыр ған дұ рыс.
Ка би нет ша ру ашы лы ғы рет те ліп, оны пай да ла ну ың ғай лы бо-
луы ке рек.Ол үшін бар лық оқу құ рал да ры ның ка та ло гы бо ла ды. 
Жал пы бі лім бе ре тін мек теп те та рих са бағы та рих ка би не тін де 
өт кі зіле ді. Мұ ға лім жа ңа са бақ ты тү сін ді ре оты рып, көр кем әде-
биет тен үзін ді оқып бе ре ді. Бояулы су рет ті не ме се гра фи ка лық 
құ рал дар ды пай да ла на ала ды. Са бақ ты ауыз ша баян дап, тақ та ға 
хро но ло гия лық, синх рон дық кес те лер үл гі сін сы за ды, ал оқу шы-
лар дәп те рлері не өз ді гін ше жұ мыс орын дайды. 
Та рих ка би не тін де та ри хи үйірме лер , мек теп тік дәріс, өл ке та-
ну жұ мыс тар ы, экс кур сия лық ке ңес тер та ри хи да та лы күн дер ге 
ар нал ған баян да ма лар мен мә жі ліс тер өте ді.

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: