Болашақ ағылшын тілі мҧғалімдерінің мәдениетаралық

54 
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру 
жҥйесінің басты міндеті – ҧлттық және жалпы азаматтық қҧндылықтар, ғылым 
мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби 
шындауға бағытталған білім алу ҥшін қажетті жағдайлар; оқытудың жаңа 
технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық 
коммуникациялық желілерге шығу» - деп білім беру жҥйесін одан әрі дамыту 
міндеттерін кӛздейді [171].
 
Бҧл міндеттерді шешу ҥшін, жоғары оқу орындары ҧжымдарының, әр 
оқытушының кҥнделікті ізденісі арқылы, барлық жаңалықтар мен қайта қҧру, 
ӛзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге, жаңа қарым-қатынасқа ӛту 
қажеттігі туындайды.Сондықтан да қазіргі қоғамымызға әр оқытушы ӛз іс - 
әрекетінде қажетті ӛзгерістерді әртҥрлі тәжірибелер жӛніндегі мағлҧматтарды, 
жаңа әдіс-тәсілдерді дер кезінде қабылдап, дҧрыс пайдалана білуі керек.
Білім беруді ақпараттандыру - бҧл оқытуды ғана ақпараттандыру емес, 
бҧл оқу қызметін, оқу нәтижелерін бақылау мен ӛлшеуді, оқудан тыс қызмет 
пен тәрбиелеу ҥдерістерін, ғылыми зерттеу қызметін және ғылыми-әдістемелік 
қызметті, сол сияқты ҧйымдастыру-басқару қызметін ақпараттандыру. 
Отандық ғалым Е.Ы. Бидайбеков ӛзінің еңбегінде былай деп жазады: 
«Бiлiмдi aқпapaттaндыpу 
oқыту мeн тәpбиeлeудiң пcиxoлoгиялық-
пeдaгoгикaлық мaқcaттapынa жeту ҥшiн бiлiм caлacындa мaғлҧмaттapдың 
(бiлiмнiң) бapын жҥйeгe кeлтipiп, жaңacын қaлыптacтыpуды қaмтaмacыз eтeтiн 
aқпapaтты жинaқтaу, caқтaу жәнe тapaту тexнoлoгиялapы мeн қҧpaлдapын 
қoлдaнуғa бaғыттaлғaн aдaмзaт қызмeтiнiң ғылыми-пpaктикaлық caлacын 
бiлдipeдi» [172].
«Білім берудегі мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілік» ҧғымы
«оқытудың ақпараттық технологиялары», «қазіргі ақпараттық оқыту 
технологиялары», «компьютерлік оқыту технологиялары» және т.б., 
тіркестермен тығыз байланысты.
Заманауи тexнoлoгиялap - бҧл aқпapaтты ӛңдeудiң тҥpлi қҧpылғылapын, 
мexaнизмдepiн, тәciлдepi мeн aлгopитмдepiн cипaттaйтын, жaлпылaмa тҥciнiк. 
Заманауи технология электрондық есептеуіш техникасымен жҧмыс істеуге, оқу 
барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, 
интерактивті тақтаны қолдануға, интернетте жҧмыс істеуге, компьютерлік 
оқыту 
бағдарламаларына 
негізделеді. 
Біз 
ақпараттық 
қҧзыреттілік
анықтамасына тоқталсақ, ол оқу, тҧрмыс және кәсіби бағыттағы міндеттерді 
шешуде заманауитехнологияның мҥмкіндіктерін жан – жақты қолдану 
қабілеті.Әдебиеттерде 
«ақпараттық 
қҧзыреттілік», 
«компьютерлік 
қҧзыреттілік» терминдері жиі кездеседі. Заманауи технологияның жеделдетіп 
дамуына байланысты «ақпараттық қҧзыреттілік» деген терминді қолдану 
тиімді.
Ақпараттық қҧзыреттілік – мамандардың компьютерлік білімділігі, 
заманауи технологияларды қолдана алу (мультимедия, электрондық пошта, 
Интернет) мҥмкіндігі, яғни ӛз бетінше ақпараттар жинақтау, мақсат қойып 
оларға жеткізетін танымдық әрекеттерді жҥзеге асыра алу; алынған 
материалдарды талдау, таңдау жасау, ӛзгерту, сақтау және қазіргі заманғы 

55 
технологиялардың 
кӛмегімен 
жҥзеге 
асыру 
мҥмкіндігі. 
Логикалық 
операцияларды (талдау, жинақтау, қҧрылымын жасау, тура және қосымша 
дәлелдеу, салыстыра дәлелдеу, моделдеу, ойлау эксперименті, материалдарды 
жҥйелеу) қолдана отырып, ақпараттарды ӛңдей алады [173]. Ақпараттық 
қҧзырет теледидар, магнитофон, телефон, факс, компьютер, принтер, модем, 
кӛбейткіш және заманауи технологиялар (аудио- бейнетаспа, электрондық 
пошта, жалпы ақпарат қҧралдары, ғаламтор) кӛмегімен қажетті ақпаратты 
іздеп, зерттеп және таңдай алып, оны ҧйымдастырып, қайта ӛңдеп жеткізе 
алады.
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым – 
қатынасына заманауитехнологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам 
дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті 
шартқа айналып отыр. Осы орайда келешек қоғамымыздың мҥшелері – 
жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында 
тҧрған ең басты міндет болып табылады. Ақпараттық мәдениетті, сауатты адам 
– ақпараттың қажет екенін сезінуге, оны тауып алуға, бағалауға және тиімді 
қолдануға қабілетті, ақпарат сақталатын дәстҥрлі және автоматтандырылған 
қҧралдарды пайдалана білуі керек.
Жаңа мыңжылдық – бҧл қҥнтізбедегі жаңа уақыт ӛткелі емес. Ол ӛткенді 
таразылап, ӛмірдің мәнін жаңаша тҥсінуге, болашақты барынша жете дҧрыс 
анықтайтын уақыт. Әсіресе, бҥгін біз ӛз кҥшімізді жарқын болашаққа 
жҧмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, кӛбіне оның білімімен және 
мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің ойымызша, білім жҥйесін қҧру, 
қоғамды мына кҥнде дамып отырған әлемге дайындау – бҥгінгі кҥннің ең 
негізгі және ӛзекті мәселесі.
Қазіргі жағдайда педагогтардың мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілігі білікті маманның қҧрамды бӛліктері болып табылады. Ендеше 
қазіргі мына ақпараттық қоғамда ӛмір сҥре алуға байланысты қҧзыреттіліктер: 
бҧл жаңа технологияларды білу, ақпараттар ағынынан қажеттісін таба білу, 
оған сыни баға бере білу деген мағынаны білдіреді. Ендеше, болашақ маман 
ретінде ақпараттық қҧзыреттілікті де дамыту біздің міндеттеріміздің бірі 
болады. 
Қазіргі таңда жаңа әлеуметтік жағынан қорғанған адам-ол технология 
ауысуына және нарық талабына сай терең білімді, жан-жақты адам. ХХІ ғасыр 
ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Осы 
мақсатты жҥзеге асыру ҥшін заманауи технологияларды пайдаланудың маңызы 
зор. Заманауи технологияның негізгі мақсаты – білім алушыны қазіргі қоғам 
сҧранысына сай ӛзінің ӛмірлік іс-әрекетінде дербес компьютердің қҧралдарын 
қажетті деңгейде пайдалана алатындай жан-жақты дара тҧлға тәрбиелеу[172]. 
Заман ағымына қарай кҥнделікті сабаққа видео, аудио қондырғылары мен 
теледидарды, компьютерді қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Кез-келген 
сабақты электрондық оқулықты пайдалану студенттердің танымдық 
белсенділігін 
арттырып 
қана 
қоймай, 
логикалық 
ойлау 
жҥйесін 
қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. Дәстҥрлі 
оқулықты оның электрондық нҧсқасына оңай айландыруға болады. Бҧл 

56 
нҧсқаның жетістігі - оны компьютер жадында сақтау мҥмкіндігі, оны 
компьютерлік желілер арқылы тарату болып табылады. 
Сол компьютер негiзiнде қазiргi заманда электрондық ақпарат, 
бағдарлама арқылы басқарылатын қҧрылғылар пайда болып кӛптеген 
ҥрдiстердiң жеңiлдеуiне мҥмкiндiк туғызды. Қазiргi заманғы технологиялар 
компьютерлiк техника мен коммуникация қҧралдарына иек артады.
Сурет 7 – Заманауитехнологиялардың ерекшеліктері 
Заманауи технологиялар ӛзінің кӛпфункционалдығымен, тҧлғаның ӛзін-
ӛзі іске асыруға мҥмкіндігімен, ӛнімділігімен, қанықтылығымен және 
тиімділігімен ерекшеленеді. 
Қазіргі білім жҥйесінің ерекшеліктеріне - оның ілгерлігі, алдын алу 
сипаты 
және 
осыларға 
қол 
жеткізу 
мҥмкіндіктерін 
дамыту 
заманауитехнологияларды 
қолданумен 
жҥзеге 
асады.Cтуденттің 
заманауитехнологияны пайдалану, оның кейбір элементтерінің жеке 
шығармашылық байланысымен сипатталады. Олардың бір-біріне деген 
әсерінде байқауға болады.
Заманауи технология қҧралдарын қолданудың тиімді бағыттарының бірі – 
мультимедиа. «Мультимедиа» термині латын тілінің «multy» (кӛп) және 
«media» (орта) сӛздерінің бірігуінен қҧралған. Мультимедиалық жҥйеге 
арналған оқулықтарды, ғылыми еңектерді саралай келе мультимедиа терминіне 
«ақпараттық орта» деген мағына беруге болады. Ал, «ақпараттық орта» 
тҥсінігін белгілі бір ортада ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы 
ақпаратты ҧсыну мен ӛңдеуге бағытталған арнайы ҧйымдастырылған ҥрдіс деп 
қабылдауымызға болады. 
Мультимедиа - компьютерлік графикамен, суреттермен, қозғалыстағы 
бейнеқаптармен, анимациямен, мәтіндермен, жоғары сапалы дыбыстармен 
жҧмыс істеуді қаматамасыз ететін интерактивті жҥйе [173].Ғылым мен 
техниканың даму қарқыны оқу-ағарту саласының оқыту ҥрдісіне жаңа 
Заманауи технологиялардың 
ерекшеліктері 
көпфункционалдылығы 
тиімділігі 
қанықтылығы 
өнімділігі 
өзін-өзі іске 
асыру 
мүмкіндігі 

57 
технологиялық әдістер мен қондырғыларды кең кӛлемде қолдануды қажет 
етеді. Білім беру саласында электрондық байланыс жҥйелерінде ақпарат алмасу 
интернет, электрондық пошта, теле-конференция, видео-конференция, 
телекоммуникациялық жҥйелер арқылы іске асырылуда. 
Мультимедиялық бағдарламаларды ағылшын тілі сабақтарының 
барысында қолдану студенттерге психологиялық барьерден ӛтуге де кӛмегін 
береді. Тҥрлі схемаларды, тҥрлі-тҥсті суреттерді компьютер экранынан немесе 
интербелсенді тақтаның экранынан кӛрген студенттер тақырыпты жеңіл әрі 
қызығушылықпен қабылдайды, кҥрделі грамматикалық материалдың ӛзі 
сабақты қызықты әрі кӛркем етеді.
Бағдарламаның материалы (мысалы, етістіктің формаларын тҥсіндіру 
кезінде) келесі әдістемелік міндеттерді орындауға жетелейді: 1) жауапты сҧрақ 
қойылған шақта қҧру дағдыларын дамыту; 2) оқытылып отырған шақ 
етістіктерінің формасын тану дағдыларын бекіту; 3) экранда кӛрсетіліп отырған 
орын тәртібі негізінде оқу дағдыларын дамыту; 4) берілген жаттығу мысалдары 
(арасынан студент ӛзі дҧрыс жауабын таңдауы қажет) бойынша грамматикалық 
материалды 
жазу 
дағдысын 
қалыптастыру. 
Мультимедиялық 
бағдарламалардың барлығы шет тілі бағдарламасы белгілеген қазіргі замаңғы 
шеттілдік білім берудің негізгі мәселесі мәдениетаралық коммуникативтік 
қҧзыреттілікті қалыптастыру мәселесін шешуге септігін тигізеді [174]. 
Жоғары білім жҥйесіндегі оқыту процесіне WordPad, MS Word, MS Excel, 
Paint т.б. қолданбалы бағдарламаларды пайдалану тиімді. Қазіргі 
заманғытехнология әрбір студенттің білім алу ҥрдісінде шығармашылық 
қабілетін дамытуға айқын мҥмкіндіктер береді. Дәл осы заманауи 
технологиямен әрбір студенттің ӛзіндік білім алу траекториясын таңдауына 
жол беретін анық білім беру жҥйесін қҧруды, оқу бағдарламаларының 
бағдарламалануы және ӛзгермелі бейімделінуі есебінен оқу ҥрдісінің 
біртҧтастығын сақтай отырып, оны дараландыруға мҥмкіндік беретін 
кмпьютердің маңызды дидактикалық қасиеті негізінде оқушылардың оқу 
ҥрдісінде танымдық қызметін тиімді ҧйымдастыру арқылы жаңа білім алу 
технологиясын тҥбегейлі ӛзгертуді тығыз байланыстырады. 
Жоғарыда атап ӛткеніміздей, шет тілді оқытудағы негізгі мақсат – білім 
алушылардың мәдениетаралық коммуникативтік қҧзіреттілігін қалыптастыру 
және дамыту, және субъектісін қалыптастыру. Қазір шет тілін оқыту 
әдістемесінің деңгейі жоғары. Тілді оқытуда интерактивтік тәсіл, ойындар, 
екеуаралық пікірталастар, сонымен бірге заманауитехнология, интернет, 
компьютер қолданылуда. 
Экономикалық бағытта шет тілін тиімді оқыту ҥшін тҥрлі интернет 
ресурстарын, қашықтықтан оқытуды, online конференция, ролдік ойындарды, 
Skype секілді технологияларды пайдалануға болады. Оқытудың заманауи 
технологиясы – бҧл ақпаратпен жҧмыс жасау ҥшін арнайы тәсілдер, 
педагогикалық технологиялар, бағдарламалық және техникалық қҧралдар 
(кино, аудио және видеоқҧралдар, компьютерлер, телекоммуникациялық 
желілер) [172]. 

58 
ХХI ғасыр оқыту ҥдерісіне компьютерлік технологияны пайдаланумен 
қатар елде болып жатқан саяси, экономикалық, әлеуметтік және басқа да заңды 
ҥрдістегі ӛзгерістер негізінде дамытуды талап етіп отыр. Атап айтқанда, 
виртуалды кеңістік, аутентті виртуалды интерактивті тілдік орта болып 
табылатын Интернетке ену аталған қҧзыреттілікті дамытудың тиімді қҧралы 
ретінде қарастырылады.Шетелтілін оқыту барысында заманауи технологияны 
қолдану арқылы мәдениетаралық коммуникативтік қҧзіреттілікті қалыптастыру 
мақсаты алға қойылса, оқытудың сапасы да, мазмҧны да ӛзгермек.
Шетел тіліне оқытуда мәдениетаралық коммуникативтік қҧзыреттілікті 
қалыптастыру ҥшін Интернет беретін мҥмкіндіктер мен қызметтерге тоқталып 
ӛтейік. Мысалы: оқушылар Интернет талаптарында берілетін қҧжаттардағы 
тапсырмалар мен жаттығуларды орындай алады, ҥйреніп жҥрген тілінде 
электронды пошта арқылы хат алысып, виртуалды қатынас клубтары – 
конференцияларға қатыса алады. Сонымен бірге белгілі бір уақытта мәтіндік 
хабарламалармен алмасуға, радиобағдарламаларды тыңдауға, ӛз бағыттарына 
сәйкес бейнероликтер кӛруге, яғни ақпараттың кез-келген тҥрін қолдануына 
толықтай мҥмкіндіктері бар.
Ақпаратты қандай да арақашықтыққа тез арада жеткізу, алыстағы ақпарат 
кӛздерін пайдалану мҥмкіндігі интерактивтік іздеу жҥйелері мен ӛз бетімен 
іздеу, сондай-ақ алынған материалдарды тҥрлі тіл тасушыларға ауыстырып 
салу мен т.б. сол сияқты Интернеттің артықшылық кӛздері пайдаланылады 
[174].Интернет шетел тілін ҥйренушіге аутентті мәтіндерді қолдану, тіл 
тасушыны тыңдау, олармен қарым-қатынас жасау, шетелдік экономиканы 
танып, отандықпен салыстырып, ӛз идеяларын ҧсынуға мҥмкіншілік беріп, 
табиғи тілдік ортаны қалыптастырады[173]. 
Ғалым Ф.К. Атабаева «Қандай да болмасын оқыту қҧралы, ақпараттық-
тақырыптық ортаның қандай да қасиеттерге ие болғанына қарамастан 
дидактикалық мәселелер, білім берудің нақты мақсаттарымен шартталған 
танымдық қызметтің ерекшеліктері бірінші кезекте болып табылады» - деп 
кӛрсетті. Демек, Интернет ӛзінің барлық мҥмкіндіктері және қорларымен қоса, 
осы мақсаттар мен міндеттерді жҥзеге асырудың қҧралы болып табылады [175].
 
Шет тілін оқытуда заманына сай кӛрнекті қҧралдар, аудио материалдар 
қолдану, муьтимедиялық қҧралдарды пайдалануға ҥлкен мән беру керек. Сабақ 
барысында жарықтехникалық және дыбысты техникалық қҧралдарды (бейне 
магнитофон, теледидар, проектор, мультимедиялық проектор, компьютер) 
пайдалану студенттердің ӛз тілінде сӛйлейтін адамдардың тілін тыңдап, оны 
кӛзбен кӛре отыра ақпарат алуына кӛмегі тиеді. Бҧл жағдай студенттердің 
сӛйлеу деңгейін жақсартуына кӛмектеседі. Тыңдау арқылы олар ӛздерінің 
сӛйлеудегі қателерін жӛндей алады. Бҧл «тыңдалым» терминінің ӛзі де шет 
тілін тыңдап, оны тҥсіну деген мағына. Аудио немесе бейне таспаларды 
тыңдағанда коммуникативтік жаттығулар жасалу керек. 
Соңғы жылдары шетел тілін оқытуда заманауи технологияларды қолдану 
мәселесі жиі кӛтеріліп жҥргені бәрімізге мәлім. Солардың бірі подкаст
технологиясы болып табылады.

59 
Подкаст – радиоқойылымға ҧқсас интернетте орналастырылған, 
цифрланған бағдарлама. «Подкаст» ҧғымын осы уақытқа дейін кӛптеген 
ғалымдар жан-жақты зерттеп, нақты анықтамасын беруге тырысып 
жҥр.Мәселен, Ресей зерттеушілері П.В.Сысоев пен М.Н.Евстигнеевтің пікірлері 
бойынша ―подкаст‖ – әлемдік желі арқылы аудио-бейне бағдарламаларды 
тыңдау, қарау, қҧру және таратуға мҥмкіндік беретін қоғамдық қызмет тҥрі 
[176]. 
Подкаст білім алушылардың бойында тілін оқып жатқан елдің 
мәдениетін, сол елдің әлемдік бейнесін толық кӛрсете алатын технология. 
Подкасттың кәдімгі теледидар мен радиодан айырмашылығы – аудио-файлдар 
мен бейне бағдарламаларды тікелей эфир арқылы ғана емес, адамның ӛзіне 
ыңғайлы уақытта тыңдауға және кӛруіне жағдай туғызады. Ең керегі – қажетті 
файлды компьютерге жҥктеу. Білім алушылар подкастты тыңдап, кӛреді және 
кез-келген тақырыпта ӛз подкастын жасай алады. Подкаст ҧзақтығы бірнеше 
минуттан бірнеше сағатқа дейін созылады. 
Подкасттың тҥрлері ӛте кӛп. Г.Стенлидің ҧсынысы бойынша подкасттар 
ҥш тҥрге бӛлінеді: аудио-подкаст, бейне-подкасты және скринкаст [177]. (Сурет 
8) 
Сурет 8 - Подкаст тҥрлері 
Скринкаст – адамдардың Интернет арқылы білім алуын жеңілдететін 
жаңа ҧғым. Скринкасттың мәні компьютерлік бағдарламаларды тҥсіндіретін, 
аудио-тҥсініктемесі бар компьютер экраны әрекеттерінің арнайы бағдарламалар 
арқылы жазылуында.
Аудио-подкаст деп компьютер немесе диктофон арқылы жазылған және 
Интернет арқылы жҥктеуге болатын аудиофайлдарды (подкаст арналары - 
podcast channels ) айтуға болады.
Бейнеформатта жазылған подкасттар водкасты (vodcast) деп аталса, ал 
подкаст пен водкасттың қҧрылу, таратылу және қолданылу технологиясы – 
подкастинг деп аталады.

жүктеу 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: