И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

бағаның әрқаіісысына дыбыс толқынының белгілі бір 
физикалық сипаттамасы сәйкес кследі.*
Ксз келген нақты дыбыс жай ғана гармонпялық тер- 
беліс емес, жиіліктердің белгілі бір жиыныман тұратын 
күрделі гармонпялық тербелістердің қабаттасуы болып 
табылады. Берілген дыбыс құра- 
j.
мындағы тербеліс жиІліктсрінің 
*
жиыны оның а к у с т н к а л ы қ 
с н е к т р і 
дсп аталады. Егер 
дыбыста 
v
'-
tcii
 
v''-ке дейінгі 
ин-
тсрвалдағы 
барлық жиіліктегі 
тербелістер болса, онда спектр 
тұтас деп аталады. Егер ды­
быс дискретті 
(яғни 
бір-бірі- 
пен шскті интервалдармен бөлін- 
ген) Vi, \’
2
, 
үз
және т. б. жиілікте- 
рі бар тербелістерден тұрса, онда 
спектр сызықты деп аталады.
209-суретте түтас (жоғарғы) жә- 
не сызықты (төменгі) спектр көр- 
сетілген. Абсцисса осі бойынша 
тербеліс жиілігі, ал ордината осі бойынша оныц иитен- 
сивтілігі салынған.
Шу ішінде тұтас акустикалык спектр болады. Сызық- 
ты спектрі бар тербелістер, едәуір мөлшерде белғілі бір 
биіктігі бар дыбыс түйсіғін тудырады. Мұндай дыбыс 
тондық дыбыс деп аталады.
Тондық дыбыстың биіктігі негізгі (ең аз) жиілікпен 
(209-суреттегі vi жиілігін қараңыз) анықталады. Обер- 
тондардың салыстырмалы (яғни жиіліктері 
\ 2,
v3 жә- 
не т. б. тербелістер) интенсивтілігі дыбыстың бояуын не- 
месе тембрін анықтайды. Әр түрлі музыкалық аспаптар 
қоздыратын дыбыстың спектрлік құрамы, естілуі бойын­
ша, мысалы, сырнайды скрипкадан не>іесе рояльдан 
ажыратуға мүмкіндік береді.

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: