И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

Осы кернеудің әсерІмен дене 126-суретте көрсетілген- 
дей жоғары жақ төменгі жақпен салыстырғанда бірша- 
ма 
а
қашықтығына ығысатындай дсформацияланады. 
Егер денені ойша элементар горизонталь қабаттарға 
ұсақтап бөлсек, онда әрбір қабат өзінің көрші қабаты- 
мен салыстырғанда ығысқан болып шығады. Осы себеп- 
тен деформацияның мұндай түрі ыгысу дсформацпясы 
деген атқа ие болған.
ЬІғысу деформациясы кезінде, бастапқысында гори­
зонталь қабатқа перпендикуляр болатын кез келген түзу 
біршама ф- бұрышына бүрылады. Демек, еркінше алын- 
ған екі қабаттың 6
а
ығысуының осы қабаттардьщ 
ЬЬ
ара 
қашықтығына қатынасы кез келген қос қабат үшін бір- 
дей болады. Осы қатынасты ығысу деформациясының 
сипаттамасы ретінде алуға болады:
а
---
-As
V = -=- = tg(41.10)
ү 
шамасы 
с а л ы с т ы р м а л ы 
ы ғ ы с у деп аталады. ф бүрышы өте 
аз болғандықтан tg ф ^ ф деуге бола­ *
1
ды. Сондықтан 
у
салыстырмалы ығысу 
Ф 
ығысу бұрышына тең болып шығады. 
Тәжірибенің көрсетуіне қарағанда, са­
лыстырмалы ығысу тангенциаль кер- 
неуге пропорционал болады:
1 = 7 Г -
(45.11)
G
коэффициенті тек материалдың 
қасиетіне ғана тәуелді болады да, 
ы ғ ы с у 
м о д у л ы
деп 
аталады. 
Ығысу модулы ығысу бұрышы 45°-қа 
(tg ф = 1) 
тен- болатын тангенциаль 
кернеуге тең, мұнда осындай үлкен 
деформация кезінде серпімділік шегі өз мәнінен асып 
кетпеуге тиіс.
Біз қарастырған негізгі деформациялардан басқа, 
д ө ң г е л е к с т е р ж е н ь н і ң б ұ р а л у ы и карасты- 
райық. Егер дөңгелек стерженьнің бір ұшын козғалмас- 
тай етіп бекітіп, ал оныц екінші ұшына стержень осініц 
бойымен бағытталған М айналдырушы моментін түсір- 
сек (127-сурет), оида стержень оның төменгі табаиы жо- 
ғарғы табанымен салыстырғанда біршама ір бүрпшына 
бұрылатындай деформацияға ие болады.

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: