З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Орта жљздiѓ шекара шебi аймаћтарындаѕы жер дауыныѓ одан

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	58/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

5. Орта жљздiѓ шекара шебi аймаћтарындаѕы жер дауыныѓ одан
ќрi шиеленiсе тљсуi.
Жаѓаесiл шекара шебiнiѓ ћџрылысы аяћталѕан-
нан кейiн ћазаћтардыѓ шекарадан iшкi жаћћа туiне бџрынѕыдан да
бетер ћатаѓ тыйым салынды.
Жоѓѕарлар талћандалѕаннан кейiн сџлтандар мен старшындар
Ертiс зенiнiѓ оѓ жаћ жаѕалауына кшiп бару љшiн белсене ќрекет
етiп баћты. Алайда жергiлiктi аймаћтыѓ кiмет билiгi тарапынан
ашыћтан-ашыћ ћатты ћарсылыћћа душар болды. Патша љкiметi Орта
жљз ћазаћтарыныѓ Ертiстiѓ оѓ жаћ жаѕалауына туiне ћатаѓ тыйым
салды. Одан соѓ бекiнiске 10 шаћырымѕа дейiн жаћындауына да
рџћсат етiлмедi.
1765
жылы Сiбiр шекара шебiнiѓ командашысы ге-
нерал-поручик И. Шпрингер Ертiстiѓ далалыћ бетiнде
енi 10 шаћы-
рым
келетiн алћап белгiлеп, ол аймаћћа ћазаћтарды жолатпауѕа
бџйрыћ бердi. Сондай-аћ ћазаћтардыѓ Ресей ќскери бекiнiстерiне
30 шаћырымнан жаћын баруына тыйым салынды. Ертiстiѓ оѓ жаћ
бетiне з бетiнше туiнiѓ ћандай тљрi болса да ќскери кљш ћолдана
отырып, ћайтадан ерiксiз ћуып жiберуiмен аяћталатын. Кейiн бџл
алћап толыѕымен Сiбiр ћазаћтарыныѓ иелiгiне ттi.
Тек
1771
жылы ѕана ћазаћ хандары мен сџлтандарыныѓ ћайта-
ћайта тiнiп сџрауы бойынша Сџлтанбет жќне Орыс сџлтандар бас-
ћаратын Ертiс бойы ћазаћтарыныѓ Ертiс зенiнiѓ оѓ жаћ бетiнде
кшiп-ћонып жљруiне рџћсат етiлдi. Соныѓ зiнде де тек ћысћы мез-
гiлде уаћытша мерзiм негiзiнде кшiп баруына рџћсат алды. Ћазаћтар
аманат берiп тџруѕа мiндеттi болды. Ертiстiѓ оѓ жаћ жаѕалауына
тек «сенiмдi деген далалыћтардыѓ» туiне рџћсат етiлдi.
1. Кiшi жљздiѓ iшiндегi ћарама-ћайшылыћтыѓ шиеленiсе тљсуiне не се-
беп болды? 2. Ћазаћтар мен башћџрттардыѓ арасындаѕы ћарым-ћатынас
ћалай ћалыптасты? 3. 1755 жылѕы ћазаћ-башћџрт шиеленiсi туралы жќне оныѓ
туысћан екi ел арасындаѕы зара ћарым-ћатынасында ћандай салдарлары бол-
?

42
ѕаны туралы айтып берiѓдер. 4. Орта жљздегi жер дауыныѓ одан ќрi шиеленi-
суiне не себеп болды? 5. Жаѓаесiл шекара шебiн салу љрдiсi ћалай жљрдi?
6. Ћосымша материалдарды пайдалана отырып, тменде келтiрiлген кестенi
ХVIII ѕасырдыѓ жаѕдайына сќйкес толтырыѓдар:
*
Ћазаћтар
Башћџрттар
Халыћтыѓ
аты
Шаруашылы-
ѕы (мал шаруа-
шылыѕы,
егiншiлiк т.б.)
Тџрѕын
љйiнiѓ
атауы
Тiлi (тљркi
тектес тiл,
славян тiлi,
финн-угор
тiлi т.б.)
Дiнi
Екi халыћтыѓ
тџрмысындаѕы,
рухани жќне
материалдыћ
мќдениетiндегi
џћсастыћтарды
жазыѓдар

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 481